Το ειδικό συνταγματικό καθεστώς της ποινικής ευθύνης των υπουργών (άρθρο 86) ξενίζει πολλούς που το θεωρούν προνομιακό και υπερπροστατευτικό. Το καθεστώς αυτό έχει διαμορφωθεί σε πάρα πολλές χώρες ήδη από τον 18ο – 19ο αιώνα για τρεις κυρίως λόγους: πρώτον, για να μην χρησιμοποιείται η απειλή ποινικής δίωξης ως πολιτικό όπλο στα χέρια των αντιπάλων. Δεύτερον, για να μην μετατρέπεται μια υπουργική πράξη με πολιτικό ή απλώς διοικητικό περιεχόμενο, σε ποινική υπόθεση με μία απλή μηνυτήρια αναφορά. Τρίτον, για να εκκαθαρίζονται γρήγορα οι σχετικές υποθέσεις και να μην επιβαρύνουν τον δημόσιο βίο. Βεβαίως, όλες οι θεσμικές επιλογές, ακόμη και αυτές που έχουν ιστορικό βάθος και διεθνή απήχηση, έχουν παρενέργειες. Μπορεί πράγματι ποινικά αξιόλογες πράξεις που αποκαλύπτονται με καθυστέρηση να μείνουν ατιμώρητες, αν έχει παρέλθει η προθεσμία μέσα στην οποία η Βουλή μπορεί να κατηγορήσει νυν ή πρώην υπουργό.
Το 2001 η προθεσμία αυτή διπλασιάστηκε, ενώ διασφαλίστηκε η δικαιοδοσία των ποινικών δικαστηρίων ως προς τους συμμετόχους.
Η στάθμιση είναι δύσκολη: είναι προτιμότερο να διαφύγει κάποιος ένοχος ή να παραμένουν επ’ άπειρον ανοικτές πολιτικές συγκρούσεις με ποινική διάσταση πραγματική ή τεχνική; Ο πολιτικός και κοινωνικός στιγματισμός είναι άλλωστε μια σκληρή τιμωρία, εάν ο θιγόμενος επιλέξει να μην προσφύγει στα τακτικά δικαστήρια για την προστασία της τιμής του. Οι πολίτες καταλαβαίνουν.
Στην τρέχουσα όμως υπόθεση της Siemens που μολύνει το πολιτικό σύστημα και υπονομεύει τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς, το ζητούμενο -ακόμη τουλάχιστον- δεν είναι η κίνηση της διαδικασίας περί ευθύνης υπουργών, αλλά η αδιαφανής και περίεργη διαχείριση στοιχείων με τρόπο θεσμικά ανεξέλεγκτο. Αρα πριν πάμε στο άρθρο 86 πρέπει να πάμε στο άρθρο 68 του Συντάγματος για τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής που θα κινηθεί παράλληλα με τη δικαστική έρευνα. Αυτή με τη σειρά της πρέπει να κινηθεί πολύ πιο γρήγορα και όχι στο επίπεδο μιας απλής προκαταρκτικής εξέτασης.
* Ο κ. Ευ. Βενιζέλος είναι βουλευτής, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ.