Το ερώτημα των ημερών είναι εάν το ΠΑΣΟΚ θα αποσπάσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις 4 Οκτωβρίου. Από πολιτικής απόψεως, όμως, πρόκειται για δευτερεύον ζήτημα. Ο εκλογικός νόμος είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα του πρώτου κόμματος. Η χειρότερη εξέλιξη για τον Γιώργο Παπανδρέου δεν είναι η μη αυτοδυναμία, αλλά να βρεθεί με οριακή πλειοψηφία 151 – 152 εδρών. Εάν δεν αποσπάσει αυτοδυναμία, θα έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει αμέσως σε νέες εκλογές, με τη βεβαιότητα ότι απ’ αυτές θα εξέλθει με άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Πρώτον, επειδή το πριμ του πρώτου κόμματος θα αυξηθεί από 40 σε 50 έδρες. Και δεύτερον, επειδή ο φόβος της ακυβερνησίας θα αυξήσει το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ.
Ετσι όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα, το πολιτικά κρίσιμο ερώτημα δεν αφορά αυτή καθαυτήν την εκλογική αναμέτρηση. Αφορά την επόμενη ημέρα, όταν κατά πάσα πιθανότητα ο Γιώργος Παπανδρέου θα κληθεί να κυβερνήσει και ο Κώστας Καραμανλής να ανακοινώσει εάν θα παραμείνει ή όχι στην ηγεσία της Ν.Δ.
Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν έχει λόγο να φοβάται την αντιπολίτευση της Ν.Δ. Εάν ο Κώστας Καραμανλής αποχωρήσει, η ενότητα της «γαλάζιας» παράταξης θα δοκιμαστεί σκληρά από τη μάχη για τη διαδοχή. Αλλά και εάν παραμείνει, η Ν.Δ. είναι βαριά τραυματισμένη για να αποτελέσει στο ορατό μέλλον απειλή.
Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν έχει λόγο να φοβάται ούτε και ενδεχόμενες εσωκομματικές αντιδράσεις για επιλογές του στο επίπεδο και των προσώπων και των πολιτικών. Εσωκομματικές δυσαρέσκειες υπάρχουν ήδη και, όταν σχηματιστεί η κυβέρνηση, θα είναι περισσότερες και εντονότερες. Θα ακολουθήσουν, όμως, υπόγειες διαδρομές, αναμένοντας τις δύσκολες ημέρες για να εκδηλωθούν.
Οικονομία
Ο μεγάλος αντίπαλος του -κατά πάσα πιθανότητα- αυριανού πρωθυπουργού θα είναι τα πολλά και οξυμένα προβλήματα πρωτίστως στην οικονομία, αλλά και στους υπόλοιπους τομείς, μη εξαιρουμένων των εθνικών θεμάτων. Η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει μόνο τη διεθνή κρίση. Αντιμετωπίζει κυρίως τη χρόνια ιθαγενή κρίση από τις συσσωρευμένες στρεβλώσεις και παθογένειες, τόσο στο επίπεδο του κράτους όσο και στο επίπεδο της κοινωνίας.
Η ειδοποιός διαφορά με το πρόσφατο παρελθόν είναι ότι δεν υπάρχουν πια περιθώρια. Το ποτήρι έχει ξεχειλίσει. Οι μεγαλόστομες ρητορείες των διαδοχικών κυβερνήσεων αποδεικνύονται κενές περιεχομένου. Σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, η χώρα χρειάζεται κυβέρνηση με επεξεργασμένο, συνεκτικό και ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο, καθώς και ένα κυβερνητικό σχήμα, που να έχει αφομοιώσει αυτό το σχέδιο και μέσω αξιόμαχων υπουργών να μπορεί να το υλοποιήσει.
Θέσεις
Το ΠΑΣΟΚ ισχυρίζεται ότι διαθέτει τέτοιο σχέδιο. Στην πραγματικότητα, όμως, διαθέτει ένα άθροισμα από επιμέρους και συχνά αποκλίνουσες μεταξύ τους προτάσεις για διάφορα θέματα. Δεν έχει προηγηθεί μια ουσιαστική εσωκομματική συζήτηση, ώστε να προκύψει μια σύνθεση ή τουλάχιστον ένας κοινός παρονομαστής. Πέρα από ένα πολύ γενικό πλαίσιο, θέση του κόμματος είναι αυτή που εκφράζει ο αρχηγός, συχνά εν αγνοία του εκλεγμένου Πολιτικού Συμβουλίου. Με τον αέρα να φουσκώνει τα πανιά και το «πράσινο καράβι» να είναι ένα βήμα από το λιμάνι της εξουσίας, όμως, κανένα στέλεχος δεν εκφράζει αντιρρήσεις.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, η πολιτική που θα εφαρμοστεί σε κάθε υπουργείο θα εξαρτηθεί πολύ περισσότερο από τις απόψεις και τις ικανότητες του υπουργού και των αντίστοιχων πρωθυπουργικών συμβούλων παρά από τις προγραμματικές θέσεις του ΠΑΣΟΚ. Ως εκ τούτου, η επιλογή των προσώπων αποκτάει κρίσιμη σημασία για την απόδοση της μελλοντικής κυβέρνησης.
Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο στους κυβερνητικούς τομείς, για τους οποίους ο αυριανός πρωθυπουργός ούτε έχει πολλές γνώσεις, αλλά ούτε και έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκει και ο ευρύτερος χώρος της οικονομίας. Αντιθέτως, στους κυβερνητικούς τομείς, για τους οποίους έχει διαμορφωμένες απόψεις και προσωπικό ενδιαφέρον (εξωτερική πολιτική, μειονότητες, μετανάστες, εκπαίδευση και περιβάλλον) οι υπουργοί θα πρέπει να είναι συντονισμένοι απόλυτα στο δικό του μήκος κύματος.
Ανανέωση
Σύμφωνα με συγκλίνουσες ενδείξεις και πληροφορίες, ο Γιώργος Παπανδρέου δεν θα προχωρήσει σε μια πολιτικά λειτουργική ανανέωση, συνδυάζοντας την αξιοποίηση έντιμων και ικανών παλαιών στελεχών του Κινήματος με την προώθηση νέων στελεχών, που έχουν δώσει θετικά δείγματα γραφής. Ολα δείχνουν ότι η νέα κυβέρνηση θα είναι περισσότερο κυβέρνηση Παπανδρέου παρά κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Με άλλα λόγια, αναμένεται να διορίσει στα κυβερνητικά αξιώματα νέα πρόσωπα, τα οποία κατά κανόνα θα οφείλουν την ανέλιξή τους όχι σε μια ευδόκιμη κομματική θητεία, αλλά στη δική του εύνοια.
Η πρόθεσή του αυτή τροφοδοτείται και από τη μεταμοντέρνα απολίτικη ιδεολογική λαγνεία του για το «νέο», καθώς και από τη ροπή του προς την εντυπωσιοθηρία. Λόγω των ανωτέρω και βεβαίως λόγω του πριγκιπικού συνδρόμου του, ο Γιώργος Παπανδρέου δεν ανήκει στην κατηγορία των πολιτικών αρχηγών που κυρίαρχο κριτήριο έχουν την τήρηση των ισορροπιών. Αντιθέτως, είναι ικανός για τις πιο ριζοσπαστικές κινήσεις, ανεξαρτήτως εάν αυτές είναι για το καλύτερο ή για το χειρότερο. Ποιος πολιτικός αρχηγός θα τοποθετούσε επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου μια νεαρή και άγνωστη συνδικαλίστρια, όπως είχε κάνει αυτός το 2004 με τη Μαρία Ματσούκα;
Η ρητορική του Γιώργου Παπανδρέου για «συμμετοχική δημοκρατία» και όλα τα συναφή είναι το ιδεολογικό κέλυφος ενός μάλλον μοναρχικού τρόπου άσκησης της εξουσίας. Απεχθάνεται να δεσμεύεται πολιτικά από συλλογικά όργανα και γι’ αυτό δεν πρόκειται να υπάρξει πραγματική πολιτική λειτουργία του Υπουργικού Συμβουλίου. Η τάση του είναι να μοιράζει ρόλους, αλλά όχι να μοιράζεται την εξουσία. Σε αντίθεση με τον Κώστα Καραμανλή, που άφησε σχεδόν ανεξέλεγκτους τους υπουργούς του, ο διάδοχός του κατά πάσα πιθανότητα θα πάει στο άλλο άκρο. Παράλληλα με τη θεσμική εξουσία του κάθε υπουργού θα υπάρχει και η άτυπη πλην ουσιαστική εξουσία των αντίστοιχων πρωθυπουργικών συμβούλων.