Του Γιανη Βαρουφακη – καθηγητή στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής Αθηνών
Σε λίγες μέρες, οι εικόνες του λεηλατούμενου πανεπιστημίου θα έχουν ξεχαστεί. Ομως, οι πληγές της πανεπιστημιακής κοινότητας θα παραμείνουν ανοικτές, απερίθαλπτες. Με κάθε έξαρση βίας που πληγώνει το πανεπιστήμιο, χάνεται και λίγο από το σθένος όσων το πονάνε. Και το χειρότερο: κάθε μέρα που περνά στερεί από την ηγεσία του υπουργείου σημαντικό μέρος του κεφαλαίου που της χάρισε η νωπή λαϊκή εντολή.
Οι πολιτικοί μας διατρανώνουν, σωστά, ότι το πανεπιστήμιο αποτελεί μοναδική ελπίδα για γενναία έξοδο από τη γενικευμένη οικονομική και κοινωνική κρίση. Ποτέ τόσοι πολλοί δεν συμφώνησαν σε κάτι τόσο απλό: κάτι πρέπει να γίνει με το πανεπιστήμιο. Ας αρχίσουμε με την πάταξη της βίας. Συμφωνώ! Ομως η βία των κουκουλοφόρων δεν είναι η μόνη βία που πρέπει να παταχθεί. Υπάρχει και η βία της απίστευτης γραφειοκρατίας που μας ισοπεδώνει καθημερινά, η βία των γλοιωδών συναλλαγών μεταξύ εκείνων που έπρεπε να απολαμβάνουν την αγνή σχέση δάσκαλου και μαθητή, η βία της εκμετάλλευσης συμβασιούχων διδασκόντων, η βία όσων ιδιωτικοποιούν υπογείως το δημόσιο πανεπιστήμιο, η βία της ανοησίας που καραδοκεί παντού και παρουσιάζεται ως φιλονομία.
Το μέλλον του πανεπιστημίου θα κριθεί από τις απαντήσεις που θα δώσουμε στα μεγάλα ερωτήματα: πώς θα εξασφαλιστεί η πρόσβαση των Ελλήνων στη δύσκολη γνώση ανεξάρτητα οικονομικής και κοινωνικής ισχύος; Πώς θα κατανεμηθούν οι επενδύσεις στην παιδεία μεταξύ διαφορετικών ιδρυμάτων, Τμημάτων, Τομέων; Πώς θα σταματήσει η «έρευνα» να είναι πεδίο πλουτισμού επιτηδείων, αντί για εκκολαπτήριο γνώσης; Πώς θα διεθνοποιηθεί το ελληνικό πανεπιστήμιο χωρίς να αναπαράγει τις παθογένειες των ξένων; Αυτά τα ερωτήματα απαιτούν έναν ειλικρινή και συνεχή διάλογο.
Ομως αν θέλει η κ. υπουργός να σηματοδοτήσει ότι ο διάλογος για τα μεγάλα ζητήματα δεν γίνεται για να μην γίνεται τίποτα, είναι απαραίτητο να εφαρμόσει μια σειρά από μέτρα αρχής άμεσα, εν μία νυκτί, χωρίς κανέναν απολύτως διάλογο. Οχι μόνο έχει το δικαίωμα· έχει την ιερή υποχρέωση να προβεί σε διαχειριστικές τομές που όχι μόνο θα έδιναν ανάσες στο δοκιμαζόμενο πανεπιστήμιο, αλλά και θα μας απεγκλώβιζε από την καθημερινή μιζέρια, ώστε να αφοσιωθούμε σε έναν ουσιαστικό διάλογο για τα μεγάλα ζητήματα. Παραθέτω παραδείγματα τέτοιων τομών:
α) Κατάργηση της συμμετοχής των φοιτητών στην εκλογή προέδρων και πρυτάνεων, καταργώντας έτσι το παζάρι μεταξύ φοιτητών και καθηγητών για το ποιος από τους τελευταίους θα απαξιωθεί με την εκλογή του. Αμέσως απελευθερώνεται το πανεπιστήμιο από μια συναλλαγή που μειώνει όλους.
β) Θεσμοθέτηση 24ωρης Υπηρεσίας Περιφρούρησης Ασύλου, επαγγελματικά στελεχωμένης και διοικούμενης από τον ίδιο τον πρύτανη με συμμετοχή στη διοίκησή της φοιτητών, καθηγητών και μελών διοικητικού προσωπικού. Είναι ο μόνος τρόπος να εξασφαλιστεί η ελευθερία έκφρασης αλλά και η ασφάλεια των μελών μιας αυτοδιοικούμενης πανεπιστημιακής κοινότητας.
γ) Κατάργηση παρωχημένων διαδικασιών εκλογών και διορισμών: (α) Οι υποψήφιοι να υποβάλουν προς κρίση, αντί για κούτες ολόκληρες δημοσιεύσεων, μόνον το βιογραφικό τους (αν το Τμήμα δεν μπορεί να βρει τις δημοσιεύσεις τους τότε είτε το Τμήμα είτε η υποψηφιότητα έχει πρόβλημα), (β) Αυτόματοι διορισμοί εντός μηνός από την εκλογή, (γ) Διορισμοί συμβασιούχων διδασκόντων (με τον ν. 407) τουλάχιστον ένα μήνα πριν από την αρχή του εξαμήνου, (δ) Πληρωμή των τελευταίων σύμφωνα με ενιαίο πανεπιστημιακό μισθολόγιο. Είναι καιρός να καταργηθεί και στο πανεπιστήμιο η φεουδαρχία.
δ) Νομοθετημένη υποχρέωση οργάνωσης ωριαίας δημόσιας διάλεξης από κάθε υποψήφιο διδάσκοντα πριν από την κρίση πρώτου διορισμού ή προαγωγής, στη διάρκεια της οποίας ο υποψήφιος αναπτύσσει τα βασικά σημεία της ερευνητικής του προσφοράς και παρουσιάζει δείγμα του πώς προτίθεται να διδάξει το γνωστικό του αντικείμενο.
ε) Επιλογή των συγγραμμάτων από τους διδάσκοντας βάσει ειδικής ιστοσελίδας με στόχο τη διανομή τους κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του εξαμήνου στους χώρους του πανεπιστημίου. Δεν είναι δυνατόν οι φοιτητές μου, τη στιγμή που διαβάζετε τις γραμμές τούτες, να μην έχουν προμηθευτεί ακόμα τα βιβλία του α΄ εξαμήνου…
Η αρχή μιας προοδευτικής μεταρρύθμισης απαιτεί μικρές, γενναίες τομές. Αυτές θα ανοίξουν τον δρόμο προς τον ειλικρινή διάλογο για τα μεγάλα ζητήματα.