Είναι εύκολο να μιλήσεις μαζί της για πολλά και διαφορετικά ζητήματα, είναι δύσκολο να την περιγράψεις με λίγα λόγια. Ακόμη και η ευγένειά της δεν εξαντλείται στους κανόνες καλής συμπεριφοράς. Ούτε η απλότητά της περιορίζεται στο σακίδιο που έχει πάντα μαζί της (στοίχημα ότι μέσα σ’ αυτό τα πράγματά της είναι τόσο τακτοποιημένα όσο η σκέψη της). H Τίνα Μπιρμπίλη ανήκει σε μια νέα γενιά πολιτικών, άγνωστη μέχρι τώρα στα ελληνικά πράγματα.
Δεν είναι αναμενόμενη, δεν χωράει σε παραδοσιακούς ορισμούς και της αρέσουν οι επισφαλείς ισορροπίες – όπως αυτή ανάμεσα στην πολιτική και τον ακτιβισμό. Δεν μπορώ να απαντήσω αν αυτή η γενιά θα αποδειχθεί αποτελεσματική, πάντως είναι, ήδη, αρκετά ενδιαφέρουσα. Ανοίγει ζητήματα, διευρύνει τη δημόσια ατζέντα, τόσο ώστε να προκαλεί ακόμη και τη δυσπιστία. Οταν τα βάζεις με το παρελθόν ως σύνολο, με όλα όσα θα έπρεπε να έχουν γίνει αλλά δεν έγιναν, τότε πιθανόν και να προετοιμάζεις δικαιολογίες. Κι αυτό το «έργο» το έχουμε ξαναδεί…
Η υπουργός Περιβάλλοντος ζήτησε να δειπνήσουμε σε ένα μικρό όμορφο ταβερνάκι στου Φιλοπάππου. «Να είναι ήσυχο για να συζητήσουμε». Δεν ήταν – εκείνη τη μέρα έπαιζε ο Ολυμπιακός με την Αρσεναλ και η ταβέρνα ήταν γεμάτη από γυναικοπαρέες. Δεν ήρθε ούτε με υπουργικό αυτοκίνητο ούτε με συνοδεία, αλλά με το δικό της μικρού κυβισμού γιαπωνέζικο τζιπάκι. Ακριβής στην ώρα της, δεν έχασε χρόνο με την παραγγελία της. Δεν πίνει, «ποτέ μου δεν έχω πιει αλκοόλ», δεν καπνίζει, κάνει καθημερινά γυμναστική – «διάδρομο όταν είμαι δύσθυμη, βαράκια όταν είμαι χαρούμενη, αλλά τι σημασία έχουν αυτά για τους αναγνώστες σας;».
Στην καρδιά των πόλεων
Πάμε λοιπόν σ’ αυτά που έχουν σημασία: «Να σπάσουμε τους μύθους, κι έχουμε πολλούς. Για παράδειγμα, στο περιβάλλον. Μένουμε στις πόλεις κι ονειρευόμαστε χωριά. Αντί να συζητήσουμε για το αστικό περιβάλλον, εμείς εμμένουμε αποκλειστικά σε οτιδήποτε φυσικό. E, αυτό είναι αφύσικο. Ζούμε στην πόλη, αυτήν πρέπει να φτιάξουμε. Είναι εύκολο να πεις θα κάνω πράσινο στην πόλη, είναι δύσκολο να βάλεις φρένο στην εξάπλωσή της. Οι άνθρωποι θα απομακρύνονται από αυτές, πάντα σε βάρος του περιαστικού περιβάλλοντος, όσο δεν παρεμβαίνουμε στην καρδιά των πόλεων».
Στο περιβάλλον πολλές φορές έχουμε υιοθετήσει προτεραιότητες που μάλλον ταιριάζουν σε βορειοευρωπαϊκές κλίμακες παρά στις μεσογειακές: «Συμφωνώ απολύτως. Γι’ αυτό σας μίλησα για τους μύθους που μας δυναστεύουν. Για παράδειγμα, τα τεράστια πάρκα. Δύσκολο να πεις σήμερα ότι ένας μεγάλος δημόσιος χώρος σύνθετων δραστηριοτήτων μπορεί και να είναι προτιμότερος από ένα (εύκολο) σύνολο δέντρων και κήπων. Στα αστικά μεσογειακά περιβάλλοντα, οι πολίτες έχουν ανάγκη να διοχετεύσουν δημιουργικά την εξωστρέφειά τους».
Αθήνα ακούς; «Οχι δεν την ακούσαμε την Αθήνα, παρότι τις λίγες φορές που το κάναμε βγήκαμε κερδισμένοι. Ούτε το Αιγαίο προσέξαμε ούτε τον Αχελώο».
Η εκτροπή του Αχελώου
– Είστε εναντίον της εκτροπής;
– Είμαι εναντίον των μονολεκτικών απαντήσεων. Αλλωστε, εκκρεμεί δικαστικά το ζήτημα. Μη νομίσετε ότι υπεκφεύγω, γι’ αυτό και θα σας πω ότι μελετώντας το ζήτημα δεν είμαι βέβαιη ότι η εκτροπή θα λύσει το πρόβλημα της Θεσσαλίας.
– Αναφέρεστε στα υδρολογικά δεδομένα του 1990 που ήδη θεωρούνται ξεπερασμένα;
– Ακριβώς. Ολα έχουν αλλάξει από τότε. Οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί, τα νερά του Αχελώου επίσης. Φοβούμαι ότι το νερό που υπολογίζεται να τεθεί στις ανάγκες των Θεσσαλών δεν θα υπάρχει.
Μακριά από αυτήν οι ιδεοληψίες. Ετσι, σε κάθε σημείο της συζήτησης, η υπουργός Περιβάλλοντος επέμενε να βάζει δύο πράγματα: Τον στόχο και τα δεδομένα. Οπως στο θέμα της πυρηνικής ενέργειας. Περίμενα να έχει υποκύψει στην (θεωρούμενη ως αιρετική) άποψη που λέει ότι αφού οι γείτονες προχωρούν σε πυρηνική ενέργεια… «Είμαι σαφώς εναντίον. H Ελλάδα πρέπει να επενδύσει στην πράσινη ανάπτυξη και όχι στο δυσβάστακτο κόστος της πυρηνικής ενέργειας και δη της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων. Τα δίκτυα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρέπει να στηθούν στην Ελλάδα και θα στηθούν. Αυτός είναι ο στόχος μας, οτιδήποτε άλλο θα μας αποπροσανατολίσει».
Εργολάβοι και εργολαβίες
Η συζήτηση κάποια στιγμή γέμισε από πολλά «οφ δε ρέκορντ». Εργολάβοι, μίντια, συμφέροντα, πιέσεις, επιθέσεις. «Οταν σας απαντώ ζητώντας το «οφ δε ρέκορντ», δεν το κάνω για να ελιχθώ ή για να κρύψω πράγματα, αλλά επειδή πιστεύω ότι υπάρχει κίνδυνος να εκτραπεί η δημόσια συζήτηση. Μονίμως ασχολούμαστε με το παρασκήνιο κι όχι με το προσκήνιο. Βρίσκομαι στη θέση του υπουργού για να ασχοληθώ όχι με τους εργολάβους αλλά με τις εργολαβίες. Γι” αυτές θέλω να συζητάω δημόσια. Είναι άλλωστε και η καλύτερη άμυνα απέναντι σε όσα χαρακτηρίζουμε διαπλοκή».
Η Τίνα Μπιρμπίλη πιστεύει ότι η πολιτική είναι η Τέχνη της Ζωής. H τέχνη χρειάζεται όνειρα, η ζωή (και) ρεαλισμό. Αυτή η μικροκαμωμένη πρόσχαρη κοπέλα κερδίζει τον συνομιλητή της με τη σοβαρότητά της. Και νομίζω πως όποιος κάνει το λάθος να την υποτιμήσει θα βρεθεί προ εκπλήξεως.
Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ο Αβραμόπουλος, ο Γιώργος…
Δεν είναι δύσκολο να κάνεις τον πονηρό μιλώντας με πολιτικά στελέχη της κυβέρνησης τα οποία δεν έχουν ιστορία στο ΠΑΣΟΚ αλλά μόνον κοντά στον Γιώργο Παπανδρέου. Οπως η Τίνα Μπιρμπίλη, «παιδί» του KKE εσ. «A, είμαι πολύ τυχερή. Δίπλα στον Μιχάλη Παπαγιαννάκη έμαθα πολλά. Πόσο εντυπωσιακά δημιουργική υπήρξε η σκέψη του, πόσο μου λείπει. Είχε το χάρισμα να ανατρέπει κάθε φορά τα πράγματα, να προχωράει τη σκέψη όλων μας. Οι συζητήσεις μας ήταν μάθημα για μένα. Μετά, το άλλο μεγάλο σχολείο ήταν το στήσιμο της Αναπτυξιακής Εταιρείας του Δήμου της Αθήνας. Την ανέθεσε ο Δημήτρης Αβραμόπουλους στον καθηγητή Πάνο Καζάκο και σε μένα. H εμπειρία ήταν πολύτιμη. Χάρηκα και τη συνεργασία με τον Δ. Αβραμόπουλο, ο οποίος μου φέρθηκε πραγματικά κύριος. Ακόμη κι όταν παραιτήθηκα επειδή ίδρυσε το ΚΕΠ και δεν ήθελα να ταυτιστώ πολιτικά, πάλι ο Δ. Αβραμόπουλος μου φέρθηκε εξαιρετικά, με ευγένεια και κατανόηση».
– Και μετά ήρθε η συνεργασία με τον Γιώργο Παπανδρέου.
– Ναι. Οι πρώτες συζητήσεις ήταν και οι σημαντικότερες, αποκάλυψη. Θυμάμαι τη φράση του: Τίνα η δουλειά σου είναι να δώσεις περιεχόμενο στην πράσινη διπλωματία. O Γιώργος είναι άνθρωπος του κόσμου, ενημερώνεται όσο κανείς Ελληνας πολιτικός για τις σύγχρονες τάσεις, είχε δει από τους πρώτους πώς θα ξετυλιχθεί το κουβάρι της νέας διπλωματίας από το Κιότο μέχρι την Κοπεγχάγη. Μου ανέφερε συχνά το παράδειγμα της Βραζιλίας, πώς δηλαδή η συγκεκριμένη χώρα, αξιοποιώντας πολιτικά την περιβαλλοντική ατζέντα, απέκτησε μια ηγεμονική θέση στη Νότιο Αμερική. Κάτι ανάλογο οραματίζεται για την Ελλάδα στη Μεσόγειο».
Η υπουργός Περιβάλλοντος ήταν αυτές τις μέρες στην Κοπεγχάγη. Δεν προλάβαμε να μιλήσουμε μέχρι τη μέρα που τυπωνόταν η «K». Αλλά η άποψή της δεν πρέπει να έχει αλλάξει και πολύ: «Το λάθος του Κιότο, φοβούμαι και της Κοπεγχάγης, έχει να κάνει με την κατάταξη των χωρών σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες όσον αφορά και τα δικαιώματα στην ποιότητα ζωής. Ετσι, συχνά, η απόσταση μεγαλώνει αντί να μειώνεται. Αλλά αυτό ξεφεύγει από τα δικά μας – με την έννοια ότι δεν εξαρτάται μόνον από μάς. Αλλά η θέση μας στον νέο παγκόσμιο καταμερισμό είναι αποκλειστικά δική μας δουλειά, όπως λέει ο Πρόεδρος».
– Πολύ «προεδρική» ακούγεται η κ. Τίνα Μπιρμπίλη;
– Είμαι.
– Παρότι, λένε μεταξύ σοβαρού και αστείου, ο Γιώργος είναι ικανός να προωθήσει κι όποιον τυχαίο βρει στον δρόμο;
– Δεν ξέρω τι λένε, ξέρω ότι εμένα στον δρόμο με βρήκε.
Της χρωστάμε της Αθήνας, πρέπει να αρχίσουμε να ξεχρεώνουμε
«Η Αθήνα είναι η πόλη μου. Με μεγάλωσε, της χρωστάω. Και πρέπει να αρχίσω, να αρχίσουμε να ξεχρεώνουμε. Χρειάζονται πολλά πράγματα να τεθούν παράλληλα σε κίνηση. Σκεφτόμουν ότι το 2014 κλείνει μια δεκαετία από το 2004. Και δεν θέλω να έρθει εκείνη η στιγμή και πάλι να μιζεριάσουμε μιλώντας για χαμένα στοιχήματα. Υπάρχουν ομάδες με σοβαρούς επιστήμονες που λειτουργούν παράλληλα, σχεδιάζοντας το μέλλον της Αθήνας. Με τον Ασιμπίλλιο έχουμε μια ανοιχτή συζήτηση. Θα ενισχύσω το κύρος και τη δύναμη του Οργανισμού της Αθήνας που τώρα παραπαίει. Με τεχνοκράτες και με ακτιβιστές. Αλλά η δύναμη της πόλης είναι οι πολίτες. Αν αυτοί δεν ξεπεράσουν τα όρια του πεζοδρομίου τους, δεν θα καταφέρουμε τίποτα. Κι αυτό είναι η δική μας δουλειά. Να τους πείσουμε, να τους ξεσηκώσουμε, να κλείσουν τα I.X. τους στα γκαράζ και να ζήσουν πιο ελεύθεροι και πιο δημιουργικοί σε μια πόλη που χάνεται στους αιώνες αλλά και επανασχεδιάζεται για να ζήσει άλλο τόσο.
»Η επέκταση της Αθήνας δεν ξορκίζεται με λόγια αλλά ξαναφτιάχνοντας το κέντρο της. Θα κάνουμε πράγματα εκεί, μιλάμε με τον Δήμο αλλά και με άλλα υπουργεία. Για παράδειγμα, με τον Μιχάλη συζητάμε για τα Εξάρχεια (σ.σ.: Για τον M. Χρυσοχοΐδη έχει να πει -αυθόρμητα, χωρίς να την ρωτήσω- τα καλύτερα: «Βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση απ’ όλους μας, αλλά θα τα καταφέρει γιατί είναι πολιτικός που δεν φοβάται τη δουλειά και κυρίως δεν επαναπαύεται στην κοινή λογική. Ψάχνει το καινούργιο»). Ούτε αυτός πιστεύει ότι το πρόβλημα θα λυθεί με την αστυνομία. Θα υπάρξει σχέδιο προτάσεων και με τη συμμετοχή των κατοίκων. Το έχει ήδη πει και ο Μιχάλης».
Το νομοσχέδιο για τα δάση
Μέσα σε δύο μήνες η Τίνα Μπιρμπίλη έχει ήδη κερδίσει επιχειρήματα.
– Είναι γνωστό ότι το «πιλοτικό νομοσχέδιο» για τα δάση προκάλεσε αντιδράσεις εντός ΠΑΣΟΚ.
– Είμαι περήφανη για το νομοσχέδιο, το ετοίμαζαν αξιόπιστοι επιστήμονες ήδη από το καλοκαίρι, μετά τις φωτιές. Ξέραμε τα προβλήματα. Και, κυρίως, με ποιον μηχανισμό θα υλοποιηθεί. Με την αναβάθμιση του ελεγκτικού ρόλου του δημόσιου τομέα ελπίζω να δείξουμε ότι δεν μας αρκεί ένα ωραίο νομοσχέδιο, τα συρτάρια μας έχουν πολλά. Εκεί χρειάζεται η καθημερινή επιμονή όλων μας. Οταν λέμε «τέλος τα αυθαίρετα στα δάση», πρέπει και να αναλάβουμε την αντίστοιχη ευθύνη. Υπάρχουν προβλήματα, αλλά πάντα θα υπάρχουν. Τι πρέπει να κάνουμε; Να οχυρωθούμε πίσω από αυτά;
Το παραλιακό μέτωπο
Αλλά η πρόκλησή της είναι η πόλη. Ξαναφέρνει τη συζήτηση εκεί. «Το παραλιακό μέτωπο της Αθήνας είναι το μεγάλο ζήτημα. Οταν ο Ασιμπίλλιο είδε την περίφημη «Εσπλανάδα του Φαλήρου» δεν ήξερε αν πρέπει να εξοργισθεί ή να γελάσει. Κι εμείς το ίδιο δεν νιώθουμε;»
– Υπάρχει και το Ελληνικό. Εκτός από την επιλογή του τεράστιου πάρκου, δεν υπάρχουν άλλες πιο καινοτόμες αντιλήψεις; Πιο επαναστατικές; Π.χ. μια μεγάλη πανεπιστημιούπολη με ταυτόχρονη αξιοποίηση των πανεπιστημιακών κτιρίων του κέντρου;
– Αυτή κι αν είναι πρόκληση. Ξέρω τι λέτε, όμως δεν θα είναι απώλεια για το κέντρο; Να χάσει η πόλη το πιο ζωντανό κομμάτι της, τους φοιτητές της; Οι ανθρώπινες ροές είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της πόλης. Πρέπει να τις ενισχύσουμε κι όχι να τις ανακόψουμε. Καταλαβαίνω την ιδέα, αλλά δυστυχώς μια λογική άλλης αξιοποίησης (που με βρίσκει σύμφωνη) απαιτεί χρήματα τα οποία δεν είμαι βέβαιη ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν ή επιτρέπεται να δεσμευτούν αποκλειστικά εκεί.
Οταν η Τίνα Μπιρμπίλη αποφάσισε να αφήσει το Λονδίνο (έπειτα από τέσσερα χρόνια σπουδών εκεί), ο καθηγητής της την απέτρεψε. «Θα σε στενέψει η Ελλάδα, μου είπε. Δεν είχε άδικο, δεν έχει δίκιο. Ολα αυτά που συζητάμε τώρα μας στενεύουν;»
Η συνάντηση
«Στην αυλή του Κούβελου», Γενναίου Κολοκοτρώνη 66, Φιλοπάππου. Πήραμε ψωμί, χωριάτικη σαλάτα, χόρτα με τσαλαφούτι, χαλούμι, μαρουλοντολμάδες, κολοκυθοκεφτέδες, γίδινα μπιφτέκια (όλα από μία μερίδα, στην υπουργό αρέσει το παρεΐστικο στυλ φαγητού). Ηπιαμε νερό η υπουργός, δύο ποτήρια κόκκινο βιολογικό κρασί ο υπογράφων (πάει η αντιβίωση), δύο ποτήρια τσίπουρο ο φωτορεπόρτερ (ελπίζω να μη φανεί στην ποιότητα των φωτογραφιών) και
το λογιστήριο της «K» μου επέστρεψε 69,30 ευρώ. Να ‘ναι καλά…
Οι σταθμοί της
1992
Στο Λονδίνο για master στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες και στη συνέχεια ντοκτορά στο Imperial College στην περιβαλλοντική οικονομία και διαχείριση.
1996
Αναλαμβάνει (μαζί με τον καθηγητή Πάνο Καζάκο) τη σύσταση και λειτουργία της Αναπτυξιακής Εταιρείας του Δήμου Αθηναίων.
2001
Συνεργάτις του Γ. Παπανδρέου στο υπουργείο Εξωτερικών.
2004
Αναλαμβάνει ως εμπειρογνώμων σε θέματα διεθνούς περιβαλλοντικής πολιτικής στο ίδιο υπουργείο.
2009
Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.