Στον Μοντεσκιέ αποδίδεται η παρατήρηση πως η κατάπτωση μιας κυβέρνησης ξεκινάει με την παρακμή των αξιών, που η ίδια ευαγγελιζόταν. Τόσο άσχημα δεν είναι ακόμα τα πράγματα, είναι όμως νωπή η υπόσχεση του Γιώργου Παπανδρέου για μικρό, επιτελικό και κυρίως οικονομικό κράτος. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Γιώργος Πεταλωτής διαρρηγνύει τα ιμάτιά του ότι το κόστος της κυβερνητικής λειτουργίας έχει περιοριστεί αισθητά. Αυτό μπορεί να είναι ακριβές, δεν σημαίνει, όμως, ότι η προσθήκη μιας δωδεκάδας υπουργών, αναπληρωτών υπουργών και υφυπουργών δεν δημιουργεί επιπλέον δαπάνη. Αυτή, ώς ένα βαθμό, είναι μετρήσιμη.
Τα εμφανή επιπλέον έξοδα απορρέουν από τα δικαιώματα των μελών της κυβέρνησης, όπως αυτά έχουν κωδικοποιηθεί στο 44.000 λέξεων Προεδρικό Διάταγμα 63/2005 που συνέταξαν οι Α. Καρράς και Πρ. Παυλόπουλος. Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα ορίζει, κάθε υπουργός δικαιούται 5 μετακλητούς υπαλλήλους και 4 ειδικούς συμβούλους. Κάθε αναπληρωτής υπουργός δικαιούται 5 μετακλητούς και 3 συμβούλους, ενώ κάθε υφυπουργός 4 μετακλητούς και δύο συμβούλους.
Αλλοι ενενήντα
Με δεδομένο ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου εμπλουτίστηκε με έναν υπουργό, 5 αναπληρωτές υπουργούς και 6 υφυπουργούς, στο στελεχικό δυναμικό της προστίθενται αμέσως αμέσως 90 άτομα. Ολα αυτά είναι στελέχη που διορίζονται από τον υπουργό και φεύγουν μαζί του, καθώς η σύμβασή τους λήγει αυτοδικαίως. Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία πως οι διορισμοί που δικαιούνται οι υπουργοί θα γίνουν.
Πόσο επιβαρύνθηκε, λοιπόν, η κυβερνητική λειτουργία; Πρώην υπουργοί της Ν. Δ. προσδιορίζουν το καθαρό και εμφανές μισθολογικό κόστος αυτών των στελεχών από 1.800 ώς 2.200 ευρώ μηνιαίως. Εμφανές, διότι πολλά από αυτά τα στελέχη διαθέτουν μεταπτυχιακά και διδακτορικά και αμείβονταν πολύ καλύτερα στις προηγούμενες εργασίες τους, κάτι που υποχρέωνε τους υπουργούς να «αυγατίσουν» τις αποδοχές τους μέσα από Διοικητικά Συμβούλια και Επιτροπές. Αυτή η επιβάρυνση δεν μπορεί να μετρηθεί. Το καθαρό μισθολογικό κόστος, όμως, μπορεί. Με τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς, σημαίνει μια ετήσια δαπάνη για τον προϋπολογισμό της τάξης του 1.944.000 ευρώ.
Το κονδύλι μπορεί να μη φαίνεται μεγάλο, η πραγματική του διάσταση, όμως, αναδεικνύεται σε σύγκριση με το έως τώρα εμφανές μισθολογικό κόστος των μετακλητών και ειδικών συμβούλων. Πόσοι ήταν αυτοί; Η κυβέρνηση Παπανδρέου απαρτιζόταν ώς τη Δευτέρα από 15 υπουργούς, 2 αναπληρωτές υπουργούς και 19 υφυπουργούς, κάτι που σύμφωνα με το Π. Δ. 63/2005 επέτρεπε ένα στελεχικό δυναμικό της τάξης των 265 ατόμων. Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν 10 μετακλητοί και 5 ειδικοί σύμβουλοι του αντιπροέδρου.
503 άτομα
Ωστόσο, οι σύμβουλοι δεν εξαντλούνται εδώ. Το Π. Δ. προβλέπει επιπλέον και ανεξάρτητα από τα παραπάνω από 14 ειδικούς συμβούλους στα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, 10 στο Εσωτερικών, από 7 στα Εργασίας, Υγείας, Γεωργίας, Τουρισμού και Θαλασσίων Υποθέσεων και Νήσων και από 5 στα Εξωτερικών, Αμυνας, Παιδείας, Δικαιοσύνης, Προστασίας του Πολίτη, Μακεδονίας – Θράκης. Προβλέπει επίσης 30 θέσεις ειδικών συμβούλων στο ΥΠΕΧΩΔΕ και επιπλέον από 5 θέσεις που διορίζονται απευθείας από τον υπουργό σε 17 γενικές γραμματείες. Επειδή το Π. Δ. 63/2005 δεν έχει τροποποιηθεί, οι θέσεις αυτές εξακολουθούν να υφίστανται, ανεξάρτητα από τη δομή της κυβέρνησης και τις μετονομασίες των υπουργείων. Το σύνολο, λοιπόν, ήταν 503 άτομα και το ετήσιο μισθολογικό κόστος 10.864.800 ευρώ. Η ποσοστιαία επιβάρυνση των λειτουργικών δαπανών από τον ανασχηματισμό ανέρχεται έτσι στο 17%, ποσοστό καθόλου ευκαταφρόνητο σε περίοδο ύφεσης και σκληρής λιτότητας.
Πώς το έλεγε ο Ρόναλντ Ρέιγκαν; «Δεν μπορείς να έχεις μεγάλη κυβέρνηση, υψηλούς φόρους, τεράστια γραφειοκρατία και να λες ότι είσαι στο πλευρό του απλού πολίτη».