Ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων, ύψους 201 δισ. ευρώ, που λήγουν έως το 2020, με άλλα μεγαλύτερης διάρκειας, σε συνδυασμό με αγορά ελληνικών τίτλων από τη δευτερογενή αγορά είναι το κεντρικό σενάριο πάνω στο οποίο εργάζονται το τελευταίο διάστημα τράπεζες και Ευρωζώνη, προκειμένου να καταλήξουν σε μια συμφωνία για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο νέο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα.
Στις συναντήσεις της Ρώμης, την Πέμπτη και την Παρασκευή, οι δύο πλευρές δεν κατέληξαν σε οριστική συμφωνία, ωστόσο υπήρξαν σημεία πολλά προσέγγισης που δημιουργούν βάσιμες ελπίδες ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό τις επόμενες ημέρες. Ετσι, ο πρόεδρος της Ε.Ε. κ. Βαν Ρομπέι ανακοίνωσε ότι την Πέμπτη 21 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί σύνοδος των ηγετών της Ευρωζώνης για να οριστικοποιήσουν τις αποφάσεις τους.
Οσο κι αν ακούγεται παράδοξο, οι συνθήκες είναι σήμερα ευνοϊκότερες απ’ ό,τι μερικούς μήνες πριν, για να βρεθεί μια λύση. Υπό την πίεση της αδιαμφισβήτητης επέκτασης της κρίσης και στους μεγάλους της Ευρωζώνης, οι «κόκκινες γραμμές» γίνονται ελαστικότερες, ενίοτε αίρονται πλήρως. Η Ευρωζώνη αποδέχθηκε για πρώτη φορά ότι η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει απλώς πρόβλημα ρευστότητας, αλλά πρόβλημα βιωσιμότητας του χρέους της. Επίσης, η Ελλάδα και άλλα κράτη-μέλη του Νότου δέχθηκαν τη συμμετοχή ιδιωτών στο νέο πακέτο βοήθειας. Η Ελλάδα, επιπλέον, δέχεται να συζητήσει την παροχή εμπράγματων εξασφαλίσεων, εάν αυτό οδηγήσει σε βελτίωση των όρων δανεισμού. Πρόκειται για μια απόφαση υψηλού ρίσκου, καθώς θα σημάνει την υποβάθμιση της Ελλάδας τουλάχιστον στη βαθμίδα της επιλεκτικής χρεοκοπίας για κάποιο χρονικό διάστημα. Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της -Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία, Σλοβακία- συμφώνησαν από την πλευρά τους να άρουν τις αντιρρήσεις τους ως προς την αγορά ελληνικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕFSF).
Σύμφωνα με κύκλους της Φρανκφούρτης, η ΕΚΤ θα επιμείνει στη θέση της και δεν θα δέχεται ως ενέχυρα για την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες τα υποβαθμισμένα σε SD (Selective Default – επιλεκτική χρεοκοπία) ελληνικά ομόλογα. Ωστόσο, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να τα αποδέχεται εάν έστω κι ένας από τους τρεις οίκους διατηρήσει την αξιολόγηση πάνω από SD ή το πιθανότερο να χρηματοδοτούνται οι τράπεζες μέσω του Emergency Liquidity Assistance (ELA) της ΤτΕ. Μια άλλη εναλλακτική είναι η παροχή εγγυήσεων από το EFSF για τα ομόλογα που θα παίρνει ως ενέχυρο. Ωστόσο, κάτι τέτοιο, όπως και η αγορά ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, προϋποθέτουν την αύξηση των διαθέσιμων πόρων του EFSF, κάτι με το οποίο έχει συμφωνήσει επί της αρχής η Γερμανία. Απομένει να προσδιοριστούν ακόμη πολλά, για την ακρίβεια τα περισσότερα.
Από τη στιγμή που η Ευρωζώνη αποδέχθηκε ότι υπάρχει θέμα βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και οι οίκοι αξιολόγησης θεωρούν ακόμη και τις ηπιότερες μορφές αναδιάρθρωσης επιλεκτική χρεοκοπία, υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι είναι ευκαιρία για μία όσο το δυνατόν ριζικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος. Υπό αυτήν την έννοια, συζητείται η εθελοντική επιμήκυνση να αφορά σε ομόλογα που λήγουν έως το 2020. Η αξία αυτών των ομολόγων ανέρχεται σε 201 δισ. ευρώ. Επίσης, τα νέα ομόλογα θα είναι μεγαλύτερης διάρκειας, έως 30 χρόνια. Η ανταλλαγή θα γίνει με κούρεμα 25% – 30%. Δηλαδή, ο ιδιώτης θα ανταλλάξει παλαιά ομόλογα ονομαστικής αξίας 100 με νέα αξίας 70 – 85 ευρώ.
Επίσης, το μεσοσταθμικό επιτόκιο των ομολόγων που λήγουν είναι 4,4%. Το επιτόκιο των νέων ομολόγων θα διαμορφωθεί σε τέτοια επίπεδα, ώστε ο συνδυασμός νέας ονομαστικής αξίας, διάρκειας και επιτοκίου να δίνει ως αποτέλεσμα ότι η παρούσα καθαρή αξία παλαιών και νέων ομολόγων θα είναι ίδια. Με αυτόν τον τρόπο το ύψος του χρέους μειώνεται. Οι τράπεζες προτείνουν να υπάρχει κάποιο κίνητρο, όπως η εγγύηση των νέων ομολόγων από το EFSF. Ωστόσο, αυτό προσκρούει στη Γερμανία, που προσπαθεί να διατηρήσει σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα τα κεφάλαια του μηχανισμού.
Χθες ο πρόεδρος των Γερμανών βιομηχάνων κ. Καϊτέλ πρότεινε αναδιάρθωση με «κούρεμα» του ελληνικού χρέους και παροχή βοήθειας στη χώρα μας ανάλογη με αυτή που δόθηκε στη Γερμανία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η διαδικασία δεν έχει διευκρινισθεί
Στη βιωσιμότητα του χρέους θα συμβάλει και η αγορά ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά από το EFSF. Η τιμή των ελληνικών ομολόγων έχει υποχωρήσει σημαντικά. Σήμερα μπορεί να αγοράσει κανείς ομόλογα στο 50% – 60% της αξίας τους. Ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί η διαδικασία, εάν δηλαδή το EFSF θα αγοράζει το ίδιο ομόλογα ή εάν θα δανείζει την Ελλάδα για να προβαίνει στις αγορές. Η πρώτη εκδοχή απαιτεί αλλαγή του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του ταμείου. Στη δεύτερη εκδοχή, η Ελλάδα θα πρέπει να κάνει την επαναγορά με ανοιχτές διαδικασίες γιατί σε διαφορετική περίπτωση, θα θεωρηθεί πιστωτικό γεγονός. Ωστόσο, οι ιδιώτες επενδυτές θα πουλήσουν σε υψηλότερη τιμή και κατά συνέπεια θα περιοριστεί σημαντικά η απομείωση του χρέους.
Η ΕΚΤ είχε προτείνει από τα τέλη του περασμένου έτους να αυξηθούν τα κεφάλαια του EFSF, ώστε να αγοράζει ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά. Επίσης, είχε υποστηρίξει ότι με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη μείωση των δανειακών αναγκών της Ελλάδας. Ωστόσο, η Γερμανία το είχε απορρίψει, λόγω των αντιδράσεων στο εσωτερικό. Η γερμανική κοινή γνώμη θα δυσφορούσε στο να δοθούν περισσότερα κεφάλαια στο EFSF και από την άλλη απαιτούσε μια πιο σαφή συμμετοχή των τραπεζών.
Για τους ίδιους λόγους η κ. Μέρκελ δεν είχε δεχθεί μεγαλύτερη μείωση του επιτοκίου δανεισμού της Ελλάδας. Αν και αναγνώριζε ότι θα βελτίωνε τη βιωσιμότητα του χρέους, θεωρούσε ότι πολιτικά δεν μπορούσε να το διαχειριστεί. Τώρα, αποδέχεται όλα αυτά, με αντάλλαγμα την άμεση συμμετοχή των ιδιωτών στο νέο πακέτο.