Η πρόσφατη συμφωνία της Ευρωζώνης για το δεύτερο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) αποκωδικοποιείται γρήγορα από τις αγορές και τους πολιτικούς και αλλάζει το οικονομικό και πολιτικό τοπίο στην Ενωση. Και κάπως έτσι, σταδιακά αρχίζει να κατακάθεται η σκόνη της μάχης, αντίπαλοι και σύμμαχοι εκτιμούν τι έχασαν, τι κέρδισαν και ετοιμάζονται για την επόμενη μάχη.
Δύο είναι τα βασικά κριτήρια βάσει των οποίων θα διαμορφωθεί το τοπίο στην Ελλάδα και την Ευρώπη τους επόμενους μήνες. Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου επιτρέπει στην Ελλάδα, μέσω της αναδιάρθρωσης του χρέους της, να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες μέχρι το τέλος του 2014, ενώ -και αυτό είναι εξίσου σημαντικό- καθιστά το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της ανεκτό και ρεαλιστικό. Για την Ευρωζώνη συνολικά, το ερώτημα είναι αν η νέα συμφωνία θα περιορίσει την εξάπλωση της κρίσης στην Ισπανία και την Ιταλία.
Οι απαντήσεις θα προκύψουν σταδιακά τις επόμενες εβδομάδες και θα εξαρτηθούν από τη στάση των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, των εθνικών κοινοβουλίων και φυσικά τη στάση των επενδυτών απέναντι στην Ελλάδα και τους εταίρους της. Για τη χώρα μας το σημαντικότερο ερώτημα που θα απαντηθεί τις επόμενες εβδομάδες είναι το ποσό που θα διαθέσει ο ιδιωτικός τομέας, τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες, για τη χρηματοδότηση του κράτους τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με την πρόταση της διεθνούς ένωσης τραπεζών (IIF) ο ιδιωτικός τομέας θα συνεισφέρει, «εθελοντικά», 54 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2014. Οι διαπραγματεύσεις με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ξεκίνησαν ήδη και αναμένεται να κορυφωθούν στα τέλη Αυγούστου με την ανταλλαγή των παλιών ελληνικών ομολόγων (που λήγουν μέχρι το 2019) με νέα, των οποίων το κεφάλαιο θα είναι εγγυημένο από το ΕFSF.
Το IIF υπολογίζει ότι στις συμφωνίες ανταλλαγής θα συμμετάσχει το 90% των ιδρυμάτων που κατέχουν ελληνικά κρατικά ομόλογα, στόχος που κρίνεται φιλόδοξος μεν, εφικτός δε. Οι τράπεζες έχουν κυρίως δύο κίνητρα για να συμμετάσχουν:
– Πρώτον, ότι τα νέα ομόλογα θα διαθέτουν την ανώτερη πιστοληπτική αξιολόγηση και το κεφάλαιό τους θα το εγγυάται το EFSF και
– Δεύτερον, κατανοούν ότι αν δεν σταματήσει η αναταραχή στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων, από τις πρώτες που θα πληγούν είναι οι ίδιες.
Το δεύτερο σκέλος της συμφωνίας με τους ιδιώτες περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση της Ελλάδας από το 2015 μέχρι το 2020, διάστημα στο οποίο υπολογίζεται να διατεθούν ακόμη 81 δισ. από τον χρηματοπιστωτικό τομέα (συνολικά 135 δισ. από σήμερα μέχρι το 2020).
Το άλλο σενάριο
Αν η συμμετοχή των ιδιωτών γίνει όπως συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής, το ελληνικό δημόσιο χρέος θα μειωθεί σε κάποιο βαθμό και κυρίως η εξυπηρέτησή του θα είναι ευκολότερη. Πόσο ακριβώς ακόμη δεν το ξέρουμε. Οποιαδήποτε εμπλοκή θα μπορούσε να εντείνει τα πνεύματα, αφού το κενό στη χρηματοδότηση θα πρέπει να καλυφθεί από τους εταίρους μας στην Ευρωζώνη. Ακόμη θα μπορούσε να εντείνει τις ανησυχίες ότι η Ελλάδα και πάλι δεν θα καταφέρει να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος της, συνεπώς θα ακολουθήσει δεύτερη (και πιο άγρια) αναδιάρθρωση το 2013, όταν θα τεθεί σε λειτουργία ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕSΜ).
Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να διαπραγματευτεί με την τρόικα το νέο Μνημόνιο Συνεργασίας που θα αντικαταστήσει το σημερινό. Η νέα συμφωνία και τα νέα δάνεια θα πρέπει να εγκριθούν από την Ευρωζώνη και φυσικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, χωρίς τη συμμετοχή του οποίου καταρρέει ολόκληρη η συμφωνία.
«Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι σήμερα πολύ περισσότερο πολωμένες απ’ ό,τι πριν από 20 χρόνια», παραδέχτηκε ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος μια ημέρα μετά τη σύνοδο κορυφής, αναφερόμενος στις αντιδράσεις που υπάρχουν σε αρκετές χώρες της Ευρωζώνης και σε αρκετά κοινοβούλια αναφορικά με τη βοήθεια προς την Ελλάδα. Ο μόνος τρόπος να καμφθούν είναι η ελληνική κυβέρνηση να τηρήσει το μέρος της συμφωνίας που της αναλογεί, δηλαδή να εφαρμόσει το Μνημόνιο.