Πίστεψαν άραγε πράγματι οι Ευρωπαίοι ηγέτες ότι οι αποφάσεις της συνόδου κορυφής της Ευρωζώνης για την Ελλάδα θα απαντούσαν στις ανησυχίες των επενδυτών για τη μετάδοση της κρίσης χρέους; Ναι, σύμφωνα με τον αρμόδιο για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις επίτροπο, Ολι Ρεν – ή τουλάχιστον ήλπιζαν ότι θα έχουν έναν ήσυχο Αύγουστο. Η βίαιη αντίδραση των αγορών όχι μόνο διέλυσε αυτές τις ελπίδες, αλλά έθεσε εκ νέου το θεμελιώδες ζήτημα του μέλλοντος της Ευρωζώνης, καθώς πλέον καθίσταται σαφές ότι χρειάζονται γενναιότερα μέτρα για να αντιμετωπισθεί η κρίση.
Τις τελευταίες ημέρες η Ιταλία και η Ισπανία μπήκαν στο μάτι του κυκλώνα, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα για την ικανότητα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας EFSF να συνδράμει τις δύο χώρες, αν κάτι τέτοιο καταστεί απαραίτητο. Στη σύνοδο δεν είχε αποφασισθεί η αύξηση των πόρων του EFSF, αλλά μόνο η προοπτική να αγοράζει, υπό προϋποθέσεις, ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά.
Το ζήτημα άνοιξε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος με επιστολές του προς τους ηγέτες της Ευρωζώνης τους προέτρεψε να επισπεύσουν την έγκριση των συμφωνηθέντων στη σύνοδο κορυφής, και παράλληλα να επανεξετάσουν τους πόρους του Ταμείου. Η πρόταση δεν άρεσε στη Γερμανία, η οποία αντιδρά σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οπως το έθεσε ο αντιπρόεδρος της γερμανικής κυβέρνησης Φίλιπ Ρέσλερ, στη σύνοδο κορυφής είχαν ληφθεί επαρκείς, θετικές αποφάσεις, που πλέον υπονομεύονται από τις τοποθετήσεις του κ. Μπαρόζο, αλλά και του προέδρου της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ. Τόσο οι Γερμανοί, όσο και η Ισπανίδα υπουργός Οικονομικών Ελενα Σαλγκάδο, καταλογίζουν στον κ. Τρισέ ότι τάραξε τις αγορές με την εκτίμησή του για ασυνήθιστα υψηλή αβεβαιότητα στην οικονομία της Ευρωζώνης. Προφανώς δίνουν δευτερεύουσα σημασία στην αντίδραση της Γερμανίας στο ενδεχόμενο αγοράς ιταλικών και ισπανικών ομολόγων από την ΕΚΤ, κάτι που περίμεναν οι αγορές από την Ευρωζώνη, ώστε να υποχωρήσουν οι πιέσεις στα ομόλογα των δύο χωρών. Κατόπιν διαπραγματεύσεων, πάντως, η ΕΚΤ φαίνεται πλέον έτοιμη να παρέμβει και στην ιταλική αγορά ομολόγων, σε αντάλλαγμα με την επίσπευση των μεταρρυθμίσεων από την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι.
Η ελεύθερη πτώση των διεθνών χρηματιστηρίων τις τελευταίες 10 ημέρες είχε ως αποτέλεσμα να κινητοποιηθούν τελικά οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Κάποιοι από αυτούς αναγκάσθηκαν να επιστρέψουν εσπευσμένα από τις… παραλίες, ενώ ακόμη και οι Ευρωπαίοι ηγέτες που επέλεξαν να μη διακόψουν τις διακοπές τους, όπως η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, αναγκάσθηκαν να ασχοληθούν με το ζήτημα, μιλώντας μεταξύ τους τηλεφωνικώς. Η κ. Μέρκελ, μάλιστα, αναμενόταν να έχει τηλεφωνική επικοινωνία και με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα.
Διαβεβαιώσεις Ρεν
Μεταξύ εκείνων που επέστρεψαν από τις διακοπές τους ήταν και ο κ. Ρεν, που σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή επιχείρησε να απαντήσει στις ανησυχίες των επενδυτών για τον χειρισμό της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Παραδέχθηκε ότι οι αγορές δεν αντέδρασαν όπως αναμενόταν στη συμφωνία για την Ελλάδα, κάτι που απέδωσε σε «δυσκολίες στην επικοινωνία μιας πολύπλοκης συμφωνίας». Διαβεβαιώνοντας ότι η Ευρώπη έχει την πολιτική βούληση να υπερασπιστεί το ευρώ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αύξησης των πόρων του EFSF, καθώς εκτίμησε ότι «πρέπει να είναι αξιόπιστο και σεβαστό από τις αγορές, ώστε να είναι αποτελεσματικό. Γι’ αυτό πρέπει να το αξιολογούμε συνεχώς, όταν αρχίσει να λειτουργεί, με βάση αυτούς τους στόχους».
Ο κ. Ρεν δήλωσε ότι η Κομισιόν εξετάζει επίσης τις μακροχρόνιες επιλογές για τη δομή της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης ευρωομολόγων. Η σχετική έκθεση «θα παρουσιαστεί μετά τη συμφωνία για μια σοβαρή μεταρρύθμιση της οικονομικής διακυβέρνησης, η οποία αναμένεται τον Σεπτέμβριο». Η έκθεση θα εξετάζει πώς τα ευρωομόλογα θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη δημοσιονομική πειθαρχία και να αυξήσουν τη ρευστότητα. Αυτό το ενδεχόμενο, ωστόσο, αναμένεται να συναντήσει την άρνηση της Γερμανίας. Ηδη την Παρασκευή ο υπεύθυνος προϋπολογισμού του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Νόρμπερτ Μπαρτλ δήλωσε ότι η πρόταση για τη δημιουργία του ευρωομολόγου αποτελεί θέμα «ταμπού, καταστροφικό και ανεπιθύμητο». Εκπρόσωπος της κ. Μέρκελ δήλωσε, ωστόσο, ότι η καγκελάριος συμφώνησε με την πρόταση του κ. Μπαρόζο για επίσπευση της έγκρισης των συμφωνηθέντων της συνόδου.
Επισπεύδει τις μεταρρυθμίσεις η Ιταλία
Υπό την πίεση των αγορών, αλλά και της… Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η Ιταλία ανακοίνωσε την Παρασκευή την επίσπευση των μεταρρυθμίσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΕΚΤ άσκησε πιέσεις στην κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, προκειμένου να αγοράσει ιταλικά ομόλογα. Σε αντάλλαγμα, ζήτησε να περιληφθεί στο Σύνταγμα της χώρας μια δέσμευση για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, στα πρότυπα της Γερμανίας, αλλά και της Γαλλίας, κάτι που πράγματι ανακοίνωσε το βράδυ της Παρασκευής ο πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Μάλιστα, δήλωσε ότι το Κοινοβούλιο θα εξετάσει την πρόταση την επόμενη εβδομάδα, ενώ υποσχέθηκε εξάλειψη του ελλείμματος μέχρι το 2013. Η ιταλική κυβέρνηση αποφάσισε επίσης να επιταχύνει τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, καθώς και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Επιπλέον, στοχεύει στη μείωση του κόστους της πολιτικής, μειώνοντας τους μισθούς των εκλεγμένων εκπροσώπων και των επιδομάτων στα κόμματα. Ο κ. Μπερλουσκόνι δήλωσε ότι είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τους ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας, ενώ εκτίμησε ότι «υπάρχει διεθνής κερδοσκοπία εναντίον μας». Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του υπουργού Οικονομικών Τζούλιο Τρεμόντι, ο οποίος είχε επίσης συνομιλίες με τον Αμερικανό ομόλογό του Τίμοθι Γκάιτνερ. Οπως είπε χαρακτηριστικά, «ο κόσμος φαίνεται ότι άλλαξε τον τελευταίο μήνα». Οσο για την ΕΚΤ, σε μια ένδειξη καλής θέλησης φερόταν να… ρωτά την Παρασκευή για τις τιμές των ιταλικών ομολόγων.