«Ξεκίνησαν πρόσφατα να φαίνονται τα αποτελέσματα της αταλάντευτης θέσης μας να τελειώνει η ανομία και η διαφθορά στη χώρα, βάζοντας το μαχαίρι βαθιά. Ναι, τολμήσαμε. Στη φοροδιαφυγή, στο ποδόσφαιρο, στις περίεργες συναλλαγές ορισμένων χρεοκοπημένων επιχειρήσεων με τις τράπεζες. Για πρώτη φορά απολύθηκαν από το ΕΣΥ γιατροί λόγω διαφθοράς. Για πρώτη φορά συνελήφθησαν οι υπαίτιοι για τη λαθρεμπορία καυσίμων».
Διαβάζοντας αυτή την τοποθέτηση του κ. Γ. Παπανδρέου στη Βουλή, την προπερασμένη Παρασκευή, θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι στην Ελλάδα οι ελεγκτικοί μηχανισμοί «πήραν μπρος». Και ότι ένα σύγχρονο δίκτυο από διωκτικές υπηρεσίες «ακολουθεί» το «μαύρο χρήμα» αποκαθιστώντας, όπως στις άλλες χώρες του κόσμου, την κοινωνική δικαιοσύνη.
Και τώρα το κοντράστ: «Οταν μπήκα στο γραφείο του οικονομικού εισαγγελέα πραγματικά πάγωσα. Ο εξοπλισμός του γραφείου του κ. Γρ. Πεπόνη τα λέει όλα για τις προτεραιότητες του ελληνικού Δημοσίου», λέει με αρκετό σαρκασμό νομικός που πέρασε πρόσφατα την πόρτα του οικονομικού εισαγγελέα. Στο γραφείο δεν υπάρχει υπολογιστής, ούτε καν η δυνατότητα να κάνει κανείς υπεραστική κλήση από αυτό!
Ο κ. Πεπόνης και ο αναπληρωτής του κ. Μουζακίτης θυμίζουμε ότι ανέλαβαν τα καθήκοντά τους έπειτα από σκληρή αντιπαράθεση στο υπουργικό συμβούλιο ύστερα από βέτο αρκετών μελών του υπουργικού συμβουλίου στο πρόσωπό τους. Οι δυο τους, αλλά και το γραφείο των οικονομικών εισαγγελέων στην Εισαγγελία της Αθήνας, όχι απλά δεν διαθέτουν επαρκείς χώρους και υποδομές, αλλά τις περισσότερες δικογραφίες τις «δουλεύουν» στα σπίτια τους και στηρίζονται στη βοήθεια σωμάτων όπως η Οικονομική Αστυνομία και το Σώμα Διωξης Οικονομικού Εγκλήματος για τη συγκέντρωση των αποδείξεων, την ανάλυση των λογαριασμών και τη διακρίβωση των φορολογικών αδικημάτων. Ο τρόπος που συλλέγουν υλικό αυτές οι υπηρεσίες και τα στοιχεία των εγκλημάτων που διερευνούν δεν ανταποκρίνεται πάντα στο θέσφατο του ειδικού γραμματέα του ΣΔΟΕ κ. Γιάννη Διώτη: «Στην έρευνα πρέπει να σου περισσεύουν οι αποδείξεις».
Δανειοδοτήσεις
Περίεργες συναλλαγές επιχειρήσεων με τράπεζες
Ο κ. Γ. Παπανδρέου δεν είχε θέσει νωρίτερα παρόμοιο ζήτημα και πάντως δεν το είχε θέσει πριν τεθεί το θέμα «κουρέματος» του χρέους. Για πρώτη φορά αναφέρθηκε στην Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, πριν από δύο εβδομάδες, όταν μίλησε για πρώτη φορά για δάνεια υψους 500 εκατ. ευρώ από τράπεζες σε τηλεοπτικό σταθμό.
Αυτό που μάλλον είχε διαφύγει από τον τέως πρωθυπουργό ήταν ότι μέσα στο καλοκαίρι η Βουλή, μετά σχετική πρόταση της κυβέρνησής του, είχε εξαλείψει το αξιόποινο για οφειλές από ασφαλιστικές εισφορές και φόρους. Λίγες μέρες μετά την ομιλία του, οι φορολογικές αρχές διαπίστωσαν παράβαση ενός εκατ. ευρώ από τη συγκεκριμένη επιχείρηση και οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών αποφάσισαν να κινήσουν τη διαδικασία του αυτοφώρου. Αλλά όταν ηρθε η ώρα να αξιολογηθούν και ποινικά οι ευθύνες των ιδιοκτητών των εταιρειών που είχαν μεγάλο αριθμό δανείων, αλλά και μεγάλων οφειλών στην εφορία και τα ασφαλιστικά Ταμεία, δεν ηταν δυνατόν νομικά με βάση τη νέα κατάσταση να ακολουθηθούν οι διαδικασίες του αυτοφώρου μετά παρέμβαση των αρμόδιων εισαγγελικών λειτουργών.
Δάνεια σε οφσόρ εταιρείες
Η τοποθέτηση του κ. Παπανδρέου στη Βουλή αφορούσε και τη χρηματοδότηση υπεράκτιων επιχειρήσεων από τις τράπεζες, που χρησιμοποιήθηκαν είτε για την αγορά μετοχών από στελέχη τους είτε για την αγορά απαιτήσεων που έπρεπε να «αποσυρθούν» από τα βιβλία τους. Σχετικές καταγγελίες έχουν γίνει στο ΣΔΟΕ, τον οικονομικό εισαγγελέα, αλλά και τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Και αφορούν, μεταξύ αλλων, τη χρηματοδότηση από τράπεζα των υπεράκτιων εταιρειών βασικού μετόχου της για την αγορά των εταιρειών που διοικεί και στη συνέχεια την αναδιάρθρωση (διαγραφή) των δανείων. Η τράπεζα ήδη κατέθεσε μήνυση κατά της καταγγέλλουσας. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της ΤτΕ σημειώνουν ωστόσο ότι μετά το 2009 έπρεπε να αυξηθούν οι ασφάλειες σε δάνεια έναντι μετοχών, καθώς η αξία των εξασφαλίσεων για τις τράπεζες μειωνόταν, με αποτέλεσμα να υπάρχει πιστωτικός κίνδυνος για τις τράπεζες που είχαν δώσει τα δάνεια. Αλλά αυτή δεν είναι η μόνη συναλλαγή.
Την περασμένη εβδομάδα το ΣΔΟΕ συνέλαβε τον φερόμενο ως νόμιμο εκπρόσωπο άλλου, μικρού, τηλεοπτικού σταθμού, έναν Ρουμάνο υπήκοο, που χρησιμοποιούσε κλεμμένο διαβατήριο. Ο σταθμός χρωστούσε στο Δημόσιο 200.000 ευρώ σε φόρους, ενώ ο φερόμενος ως πραγματικός ιδιοκτήτης είχε κατηγορηθεί από ελβετική εταιρεία για απάτη.
Επίορκοι γιατροί
Καρκινοβατούν υποθέσεις των προμηθειών υλικών
Στην ομιλία του στη Βουλή, ο τέως πρωθυπουργός μίλησε -για πρώτη φορά- για απομάκρυνση γιατρών από το ΕΣΥ, καθώς συνελήφθησαν χρηματιζόμενοι. Ο κ. Παπανδρέου μιλάει προφανώς για τις απομακρύνσεις μερικών δεκάδων γιατρών, συμβεβλημένων με το ΙΚΑ, που «πιάστηκαν» μετά έλεγχο της διοίκησης του Ταμείου να υπερσυνταγογραφούν, για ποσά μέχρι και 200.000 ευρώ ανά γιατρό, εις βάρος του Ταμείου. Αλλά τα Ταμεία εξακολουθούν να μη διαθέτουν μηχανισμούς ελέγχου και πρόληψης της λεηλασίας τους από «γιατρούς που συμπληρώνουν τα εισοδήματά τους». Η πρακτική της χρήσης του νοσοκομείου για «ιδιωτική ιατρική» δίνει και παίρνει.
Την περασμένη εβδομάδα μια μετανάστρια από τη Γεωργία, που είχε εγχειριστεί στο χέρι στο Ιπποκράτειο της Αθήνας, εκλήθη να παραλάβει τα αποτελέσματα των εξετάσεων από το ιδιωτικό ιατρείο του ιατρού που την εγχείρησε, αφού κατέβαλε για δύο επισκέψεις 130 ευρώ, ενώ ηταν ασφαλισμένη στο ΙΚΑ. Ανάλογα περιστατικά είχε καταγγείλει στο Αττικό Νοσοκομείο ο εκπρόσωπος των νοσοκομειακών γιατρών.
Στο μεταξύ, οι πρωτοβουλίες του κ. Ανδρέα Λοβέρδου να κινητοποιήσει την Εισαγγελία Αθηνών για τον έλεγχο των προμηθειών των κεντρικών νοσοκομείων της Αθήνας φαίνεται ότι έμειναν χωρίς συνέχεια, ενώ καρκινοβατεί στα δικαστήρια η γνωστή υπόθεση με τα ορθοπεδικά της Depuy, για την οποία υπάρχει καταγγελία του εκπροσώπου της ότι δωροδοκούσε επί χρόνια με, συνολικά, 4 εκατ. λίρες δεκάδες γιατρούς για την προώθηση προϊόντων της συγκεκριμένης εταιρείας. Τα υλικά αυτά στοιχίζουν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας πολύ περισσότερο από ό, τι στο βρετανικό σύστημα υγείας, αλλά και στα κρατικά νοσοκομεία άλλων χωρών της Ευρώπης. Η πρώτη δίκη το καλοκαίρι του 2011 διεκόπη για «κρείσσονες αποδείξεις», καθώς η ανάκριση δεν ήταν σε θέση να αποδείξει ότι συγκεκριμένος ορθοπεδικός ήταν στο χειρουργείο τη συγκεκριμένη μέρα που κατηγορείται ότι εμφύτευε τα υλικά της συγκεκριμένης εταιρείας. Παρά τις συστάσεις του τέως υπουργού Δικαιοσύνης κ. Χάρη Καστανίδη να επισπευσθεί η συγκεκριμένη υπόθεση, αυτή προχώρησε ελάχιστα στα δικαστήρια. Αν εξαιρέσει κανείς την έρευνα στο σπίτι μιας υπαλλήλου των αντιπροσώπων που είχε ως αποτέλεσμα μια λίστα γιατρών παραληπτών, έρευνες σε σπίτια ή γραφεία δεν έγιναν ούτε λογαριασμοί στο εξωτερικό εντοπίσθηκαν. Το ΣΔΟΕ και οι ΔΟΥ μόνο κατάφεραν να καταλογίσουν και να εισπράξουν μερικές εκατοντάδες χιλιάδων ευρώ από γιατρούς που παρουσίαζαν διαφορές μεταξύ καταθέσεων και δηλωμένων εισοδημάτων.
Λαθρεμπόριο πετρελαίου
Εκκρεμεί επιβολή προστίμων 15 εκατ. ευρώ σε εταιρείες
Η τοποθέτηση του κ. Γ. Παπανδρέου ότι για πρώτη φορά συνελήφθησαν άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στο λαθρεμπόριο πετρελαίου δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Την περίοδο 2001 – 2002 συνελήφθησαν πάρα πολλοί ιδιοκτήτες εταιρειών πετρελαιοειδών για λαθρεμπόριο καυσίμων και μάλιστα όλοι δικάστηκαν και σε πρώτο βαθμό καταδικάστηκαν – μερικοί από αυτούς σε πολυετείς ποινές. Οι διώξεις αυτές των εταιρειών έγιναν τότε δυνατές χάρη στο θάρρος και τη δουλειά υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών, όπως ο συνταξιούχος σήμερα διευθυντής του ΣΔΟΕ κ. Νίκος Κοκκόσιας.
Η αλήθεια είναι ότι την περίοδο της διακυβέρνησης της Ν. Δ. το σύστημα θαλάσσιων ελέγχων του ΣΔΟΕ είχε στην κυριολεξία τεθεί σε αργία και όλους τους ελέγχους στη θάλασσα τους έκανε το Λιμενικό. Παράλληλα το λαθρεμπόριο πετρελαίου γιγαντώθηκε τόσο πολύ, ώστε σύμφωνα με έρευνες της ΕΥΠ και της αστυνομίας το 2007 άγγιξε και τον ευαίσθητο χώρο των ενόπλων δυνάμεων, χωρίς όμως οι σχετικές πληροφορίες να οδηγήσουν τη στρατιωτική δικαιοσύνη σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Την άνοιξη του 2010 οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών εντόπισαν τουλάχιστον δύο εταιρείες πετρελαιειδών για τις οποίες θεωρήθηκε ότι καύσιμα που επρόκειτο να εξαχθούν στη Βουλγαρία διακινούνταν στο εσωτερικό της χώρας, με αποτέλεσμα να διαφεύγουν εκατομμύρια ευρώ σε ΕΦΚ (Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης) που δεν εισπράττονταν. Η ερευνα ανατέθηκε σε κλιμάκιο των υπηρεσιών στη Βόρεια Ελλάδα και στο ΣΔΟΕ, αλλά παρά το γεγονός ότι αποκαλύφθηκε πως οι εταιρείες δεν λειτουργούσαν στη γειτονική χώρα, για τη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων, οι Βούλγαροι βεβαίωσαν ότι οι φόροι είχαν καταβληθεί κανονικά με εξαίρεση την καταβολή του ΦΠΑ στη Βουλγαρία.
Την τελευταία τριετία οι ιδιοκτήτες πρατηρίων είχαν την υποχρέωση να τροφοδοτούν με στοιχεία για τις ποσότητες που διακινούν το πληροφοριακό σύστημα ΗΦΑΙΣΤΟΣ, κάτι που ουδέποτε έπραξαν. Η μη καταχώριση των στοιχείων αυτών επέφερε σωρεία παραβάσεων του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον πρώην γ. γ. πληροφοριακών συστημάτων κ. Δ. Σπινέλλη, να πρέπει να επιβληθούν πρόστιμα για 500 παραβάσεις ύψους 15 εκατ. ευρώ. Ο γ. γ. του υπουργείου Οικονομικών κ. Γ. Καπελέρης είχε αμφισβητήσει τη βιωσιμότητα αυτού του συστήματος. Η πρόσφατη κατάσχεση σκάφους εταιρείας πετρελαιοειδών στον Σαρωνικό ήταν η πρώτη εδώ και μια εξαετία, αλλά η ποσότητα είναι πραγματικά μικρή. Οι απώλειες εσόδων από το λαθρεμπόριο καυσίμων εκτιμώνται περί τα 400 εκατ. ευρώ.
Φορολογικοί έλεγχοι
Μηχανισμοί στο κυνήγι του «μαύρου χρήματος»
Αμέσως μετά το Μνημόνιο, η τρόικα επέμεινε στη δημιουργία ισχυρών μηχανισμών για την πάταξη της φοροδιαφυγής ιδιαίτερα των «εχόντων και κατεχόντων». Χάρη στην προεργασία που είχε γίνει από τον προηγούμενο ειδικό γραμματέα του ΣΔΟΕ κ. Γ. Καπελέρη στην Περιφερειακή Διεύθυνση Αττικής του ΣΔΟΕ και του επικεφαλής της Διεύθυνσης κ. Ν. Παναγιωτόπουλου, πραγματοποιήθηκαν στοχευμένοι έλεγχοι σε μεγάλες επιχειρήσεις. Αργότερα, το ίδιο μοντέλο μεταφέρθηκε στο υπουργείο Οικονομικών με τις πέντε ειδικές ομάδες που ασχολούνται κυρίως με την πάταξη της μεγάλης φοροδιαφυγής, ενώ μέσω του συστήματος ELEGXIS, οι έλεγχοι έγιναν πιο στοχευμένοι, ώστε αργά αλλά σταθερά να δημιουργηθεί «προφίλ» φορολογουμένων με βάση το σύνολο των περιουσιακών τους στοιχείων (γη, σκάφη, καταθέσεις, αξιόγραφα). Ετσι, ενώ μέχρι το 2009 οι έρευνες των μηχανισμών του κράτους ξεκινούσαν από τα γραφεία των εισαγγελέων και στη συνέχεια κατευθύνονταν στα γραφεία των υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών, τώρα σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται το αντίθετο: ξεκινούν από τον λογαριασμό ενός φορολογούμενου, (όπως π. χ. ενός τοκογλύφου στη Θάσο, που βρέθηκε με 11 εκατ. ενώ δήλωνε πένης, δηλαδή από τον φορολογικό έλεγχο) για να φτάσουν στο γραφείο του οικείου εισαγγελέα. Αλλά οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους δεν έχουν ακόμα αντιληφθεί ότι οι φορολογικοί έλεγχοι έχουν προτεραιότητα, καθώς εκείνοι διασφαλίζουν την «πρώτη ύλη» για τη διερεύνηση του ποινικού αδικήματος.
Σε άλλες χώρες της Ε.Ε., όπως στη Γερμανία, η αποκάλυψη μεγάλων υποθέσεων, όπως της Siemens ή της Ferrostaal, ξεκίνησαν από τους αντίστοιχους φορολογικούς ελέγχους που είχαν αποκαλύψει ροή «μαύρου χρήματος» σε υπεράκτιες εταιρείες ή μη απόδοση ΦΠΑ. Φυσικά, αυτού του είδους η δραστηριότητα προϋποθέτει διαφορετική δομή των αντίστοιχων ελεγκτικών μηχανισμών, που θα πρέπει να είναι πολύ μικρότεροι, πολύ «νεότεροι» σε μέσο όρο ηλικίας και πιο «αποστειρωμένοι» σε σχέση με την επαφή με τον φορολογούμενο, όπως παρατηρεί ένα μέλος της Task Force του κ. Ράιχενμπαχ που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του. Μετά δύο χρόνια, σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές στο «κυνήγι του μαύρου χρήματος» συμφωνούν με αυτήν τη στοχοθεσία. Αλλά η υλοποίηση αυτών των στόχων δεν είναι πάντα εύκολη όταν οι αρμόδιοι περνούν μιας εβδομάδας αγωνία για το αν θα συνεχίσουν να έχουν αυτοκίνητα στη διάθεσή τους επειδή λήγει το λίζινγκ τους χωρίς να μπορούν να τα αγοράσουν!