«Τηρήστε τις υποχρεώσεις σας, ολοκληρώστε άμεσα τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα και εμείς θα σας στηρίξουμε», ήταν το μήνυμα προς τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και την ελληνική αποστολή, στη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών.
Οπως διαβεβαίωσε ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Παρασκευή, στόχος είναι να γίνει η εκταμίευση της δόσης το συντομότερο δυνατόν μετά τη σύνταξη της έκθεσης της τρόικας και σε κάθε περίπτωση να ληφθεί η σχετική απόφαση στο Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου, όταν και θα εξαντλούνται, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η Αθήνα, και τα τελευταία ταμειακά αποθέματα της χώρας μας. Εξάλλου, όπως διαβεβαίωναν όλες τις προηγούμενες ημέρες υψηλόβαθμοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η πολιτική απόφαση που έχει ληφθεί σε ανώτατο επίπεδο είναι να κρατηθεί η Ελλάδα στο ευρώ, κάτι που άλλωστε επιβεβαιώθηκε και μέσα στο τραπέζι της συνόδου, όπου, σύμφωνα με πληροφορίες, κανένας από τους 17 ηγέτες της Ευρωζώνης δεν εξέφρασε αντίρρηση στη δήλωση στήριξης που εκδόθηκε. Ωστόσο, το ζήτημα των τεχνικών λεπτομερειών της διευθέτησης παραμένει.
Στην πρόσφατη σύνοδό του στο Τόκιο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κατέστησε σαφές ότι οι προβλέψεις του οδηγούν στο συμπέρασμα πως το ελληνικό πρόγραμμα δεν είναι βιώσιμο χωρίς νέα αναδιάρθρωση χρέους και ότι λόγω των περιορισμών του καταστατικού του, αλλά και των αντιδράσεων των μετόχων του, δεν μπορεί να συνεχίσει να συμμετέχει στη χρηματοδότηση της χώρας μας με τα σημερινά δεδομένα.
Τυχόν αναστολή των δόσεων προς την Ελλάδα από το ΔΝΤ θα προκαλέσει τεράστιο πολιτικό πρόβλημα στις βορειοευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αλλά και επιπρόσθετο χρηματοδοτικό κενό, το οποίο θεωρητικά θα πρέπει να καλύψουν οι χώρες της Ευρωζώνης. Την Πέμπτη, στις Βρυξέλλες, ανώτατες κυβερνητικές πηγές επιβεβαίωναν ότι το χάσμα μεταξύ των προβλέψεων Ευρώπης και Ουάσιγκτον για τη δυναμική του ελληνικού χρέους ανέρχεται σε τουλάχιστον 15 μονάδες του ΑΕΠ.
Πάντως, στη συνέντευξή του την Παρασκευή, ο κ. Σαμαράς επέμεινε ότι θέλει να κρατήσει αποστάσεις από το συγκεκριμένο ζήτημα και εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι στο τέλος θα βρεθεί λύση. «Η μεγάλη εικόνα είναι ότι οι εταίροι μας θέλουν να παραμείνουμε στο ευρώ», τόνισε χαρακτηριστικά ο Ελληνας πρωθυπουργός.
Οι πιθανοί τρόποι για να γίνει υπέρβαση των σκοπέλων της βιωσιμότητας, αλλά και της χρηματοδότησης της επιμήκυνσης, θα συζητηθούν εκτενώς στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων του Eurogroup (EWG) τις επόμενες ημέρες και κυρίως στο Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου. «Αφού η Ελλάδα συμφωνήσει και ψηφίσει τα μέτρα, τότε θα αρχίσει η μεγάλη συζήτηση για το πώς θα φτιάξουμε τους αριθμούς», έλεγε στην «Κ» έμπειρος αξιωματούχος της Κομισιόν, αυτήν την εβδομάδα.
Ηδη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχει τεθεί η λύση της επαναγοράς ελληνικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, στην τιμή που διακινούνται και όχι στην ονομαστική τους αξία. Ωστόσο, ένα τέτοιο πρόγραμμα απαιτεί πρόσθετα κεφάλαια από τους μηχανισμούς στήριξης, τα οποία οι εταίροι μας δεν δείχνουν προς το παρόν έτοιμοι να διαθέσουν. Επιπλέον, στη θεωρητική περίπτωση που θα ξεκινούσε ένα τέτοιο πρόγραμμα, τότε οι τιμές των ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά θα ανέβαιναν, γεγονός που θα εξάλειφε τα οφέλη του.
Από την άλλη πλευρά, η λύση που πρότεινε το ΔΝΤ, δηλαδή η αναδιάρθρωση του χρέους που κατέχουν οι δημόσιοι πιστωτές (Ευρωζώνη και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), δεν θεωρείται πολιτικά εφικτή, τουλάχιστον πριν από τις γερμανικές εκλογές του 2013, ενώ η ΕΚΤ υπόκειται και στους περιορισμούς της συνθήκης της Λισσαβώνας.
Ως εκ τούτου, το πιθανότερο σενάριο σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις είναι να υπαναχωρήσει το ΔΝΤ από την πάγια θέση του ότι το «ταβάνι βιωσιμότητας» είναι 120% του ΑΕΠ χρέος το 2020 και να αναθεωρηθούν επί τα βελτίω οι προβλέψεις για την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.
Εντούτοις, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες που είναι μέτοχοι του Ταμείου θα δεχθούν να εκτεθεί έτσι η αξιοπιστία του. Ενδεχομένως, η θολή εικόνα να ξεκαθαρίσει στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών του G20 στις 2 Νοεμβρίου στο Μεξικό.
Οι κρίσιμες ημερομηνίες
Η απόφαση για την εκταμίευση της επόμενης δόσης από τον μηχανισμό στήριξης περνάει από τα ακόλουθα στάδια: σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», την ερχόμενη Πέμπτη θα συγκληθεί το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων του Eurogroup (EWG), υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι προηγουμένως θα έχει ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση με την τρόικα για το πακέτο δημοσιονομικών και διαρθρωτικών μέτρων. Στη συνέχεια η εισήγηση EWG θα συζητηθεί σε έκτακτο Eurogroup που θα συγκληθεί στο τέλος Οκτωβρίου, στις 29 του μήνα. Το πιθανότερο είναι ότι η συνεδρίαση αυτή θα γίνει μέσω τηλεδιάσκεψης, και θα ξεκινήσει έτσι η μεγάλη συζήτηση όχι μόνο για το πακέτο μέτρων, αλλά και για τα μεγάλα θέματα της βιωσιμότητας του χρέους και της χρηματοδότησης της επιμήκυνσης. Οι όποιες τελικές αποφάσεις θα ληφθούν στο τακτικό Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου. Μέχρι τότε, με το κατάλληλο «μασάζ» στους κυβερνητικούς εταίρους, το οικονομικό επιτελείο θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε θέσει προς ψηφοφορία στη Βουλή τον προϋπολογισμό του 2013 και να έχει δρομολογήσει το σύνολο των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών και δημοσιονομικών μέτρων, ώστε να μπορέσει να διεκδικήσει με αξιώσεις την επόμενη δόση, κυριολεκτικά την ενδεκάτη ώρα πριν εξαντληθούν τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας μας. «Κι ο Θεός βοηθός» δήλωσε χαρακτηριστικά ανώτατο κυβερνητικό στέλεχος, περιγράφοντας το προαναφερθέν χρονοδιάγραμμα.