Προϋπόθεση για να επιστρέψει η οικονομία σε θετικούς ρυθμούς, έστω και ασθενικούς, αρχικώς, είναι να προηγηθούν επιχειρηματικές επενδύσεις. Φαίνεται πιθανόν πως οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες θα πληθύνουν στο τελευταίο τέταρτο του έτους. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα αποδώσουν 6-8 μήνες αργότερα. Αρα, το δεύτερο μισό του 2014, το πρόσημο για το ΑΕΠ μπορεί να είναι θετικό.
Οι τράπεζες θα είναι σε θέση να υποστηρίξουν αυτή την εξέλιξη, όχι όμως πριν από τα τέλη του έτους. Με την προϋπόθεση ότι θα επιβεβαιωθεί η πολιτική σταθερότητα.
Η συμμετοχή των τραπεζών στην επαναφορά της οικονομίας εξαρτάται από δύο, εξίσου σημαντικές, εξελίξεις.
Να αυξηθούν οι καταθέσεις και να εγκρίνουν τα δύο ευρωπαϊκά κέντρα, η Επιτροπή και η Κεντρική Τράπεζα, ένα νέο σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης των τριών συστημικών τραπεζών μας: Εθνική, Alpha, Πειραιώς.
Αναλογιστείτε την αφαίμαξη που υπέστη το σύστημα. Εχασε 80 δισ. καταθέσεων και έπεσε στα 160 δισ. Το 1/3 έφυγε σε μετρητά και «κρύφτηκε» άρα θα γυρίσει πρώτο. Το άλλο τρίτο, ταξίδεψε και δεν θα βρει εύκολα τον δρόμο της επιστροφής χωρίς ειδική συμφωνία. Το τελευταίο τρίτο πήγε σε φόρους και άλλες ανάγκες. Από την άλλη τα δάνεια «κρατήθηκαν» στο καθόλου κακό, για τις περιστάσεις, ύψος των 225 δισ. ευρώ.
Το σύστημα αρχίζει ήδη να συμμαζεύει τη ρευστότητά του. Επιχειρήσεις κλείνουν παλαιά δάνεια (περί τα 20 δισ.), το κράτος θα μειώσει τα έντοκα γραμμάτια (8 δισ.) και θα πληρώσει τις οφειλές του (9 δισ.). Ολα αυτά είναι ταυτοχρόνως νέο χρήμα στην τραπεζική αγορά.
Αν η κυβέρνηση υποστηρίξει τα όσα αναφέρει στην επιστολή του ο πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών Γιώργος Ζανιάς, τότε και το θέμα της συμμετοχής ιδιωτών στο νέο μετοχικό κεφάλαιο θα πάρει θετική τροπή. Η βασική ιδέα στηρίζεται στην εκτίμηση ότι η συγκυρία θα είναι ήδη καλύτερη προς το τέλος του έτους. Είναι επομένως σωστό να κλείσει τώρα η συμμετοχή του κράτους, αλλά οι επενδυτές στο αναγεννημένο τραπεζικό σύστημα να προσκληθούν μετά από ένα εξάμηνο, όταν τα πράγματα, όπως όλοι ελπίζουν, θα πηγαίνουν καλύτερα.
Θα χρειαστεί, κατά τη γνώμη μου, μια ακόμη ενίσχυση. Η Alpha Bank, λόγω της καλής συμφωνίας με την Credit Agricole για την απορρόφηση της Emporiki, της μικρότερης κεφαλαιακής ανάγκης μπορεί να συνεχίσει την παράδοση του ισχυρού πόλου τραπεζικής με αυστηρά ιδιωτικά κριτήρια. Στον τρίτο πόλο, μετά τους εντυπωσιακούς χειρισμούς με την απορρόφηση των Geniki, Αγροτική και σύντομα της Millenium, που θύμισαν στην αγορά τις μεγάλες ικανότητες του Μιχ. Σάλλα, αρχιτέκτονα του ομίλου της Πειραιώς, η ελπίδα ότι θα ξυπνήσουν το ενδιαφέρον ιδιωτών κεφαλαιούχων έχει επιστρέψει.
Ολα όμως θα κριθούν στο συγκρότημα Εθνική-Εurobank, που αντιπροσωπεύει κάτι λιγότερο από το μισό τραπεζικό μας σύστημα. Η μόνη λύση είναι να προσκληθούν μεγάλοι, διεθνείς επενδυτές να στηρίξουν το εγχείρημα. Προβλέπω ότι ο Αντώνης Σαμαράς θα το δει ως μια ακόμη θετική πρόκληση. Θα κάνουν όμως το ίδιο οι δύο άλλοι κυβερνητικοί σύμμαχοι; Μπορεί, αν το ευρωπαϊκό σκέλος της τρόικας κατανοήσει την ανάγκη να αποκτήσει τάχιστα η οικονομία ένα δυναμικό τραπεζικό σύστημα.
Ενδιαφερόμενοι υπάρχουν και θα υπάρξουν. Τα επενδυτικά αμοιβαία που ήδη έχουν ενδιαφερθεί για ευκαιρίες κεφαλαιακών τοποθετήσεων στον μεταποιητικό ή τουριστικό ή αγροτικό τομέα, θα φέρουν περισσότερα κεφάλαια και, κυρίως, θα φέρουν επαγγελματίες επενδυτές στην τραπεζική διαμεσολάβηση. Μεγάλα ονόματα όπως η καναδική Fairfax, οι αμερικανικές Fidelity, Capital Research και Brookfield, μεταξύ άλλων, θα μπορούσαν να κληθούν να συμμετάσχουν στην κεφαλαιακή στήριξη των ελληνικών τραπεζών. Είναι καλό να κατανοήσουμε γιατί επείγει η επιστροφή του τραπεζικού συστήματος σε κανονική λειτουργία και γιατί αυτό πρέπει να γίνει με την πλήρη στήριξη ιδιωτικών κεφαλαίων. Το πρώτο είναι σχεδόν αυτονόητο, αφού η οικονομία δεν θα ανακάμψει ποτέ όσο οι τράπεζες δεν είναι σε θέση να συγκεντρώσουν καταθέσεις. Επειδή όμως αυτές δεν επαρκούν και δεν θα είναι σπουδαίες, όσο το εισόδημα των Ελλήνων θα καταπιέζεται από την πολιτική λιτότητας, χρειάζεται να βρουν τον τρόπο να αναχρηματοδοτηθούν στις διεθνείς αγορές. Ηδη το πέτυχαν μία πορτογαλική (Espirito Santo), μία ιρλανδική (Bank of Ireland) και μία ισλανδική (Arion Bank). Πρέπει και οι δικές μας να ανοίξουν κάποια γραμμή ώστε να μπει οξυγόνο στην οικονομία. Η ώρα των τραπεζών επιστρέφει. Αρκεί η πολιτική να μη βάλει το χέρι της και σταματήσει όσα θετικά μπορούν να συμβούν. Ας μην ξεχνούμε μάλιστα ότι οι πολιτικοί δεν είναι μόνοι τους, αλλά έχουν την «υποστήριξη» της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Το χειρότερο μείγμα, δηλαδή.