Τον βαθμό διαφοροποίησης στα γεωπολιτικά δεδομένα του χάρτη της νοτιοανατολικής Μεσογείου μετά την επαναπροσέγγιση Ισραήλ – Τουρκίας, που σηματοδοτεί η «συγγνώμη» του Μπέντζαμιν Νετανιάχου προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για το επεισόδιο του «Μαβί Μαρμαρά», αλλά και στον απόηχο των δραματικών εξελίξεων στην Κύπρο, επιχειρεί να προσδιορίσει η Αθήνα. Ταυτόχρονα, η ελληνική πλευρά σπεύδει να διαμηνύσει ότι δεν θα παραμείνει θεατής των εξελίξεων, αλλά επιθυμεί να διατηρήσει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των γενικότερων ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Αντ. Σαμαράς επικοινώνησε το περασμένο Σάββατο με τον κ. Νετανιάχου και συμφώνησαν την επίσπευση της διακυβερνητικής συνάντησης Ελλάδας – Ισραήλ. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η ελληνική πλευρά έλαβε διαβεβαιώσεις ότι η κίνηση του Ισραήλ για αποκατάσταση των σχέσεων με την Αγκυρα δεν επηρεάζει τις διμερείς σχέσεις με την Αθήνα.
Από την έναρξη της προσέγγισης Ελλάδας – Ισραήλ, η οποία χρονικά ήρθε λίγο μετά την κρίση στις ισραηλινοτουρκικές σχέσεις, η Αθήνα επισήμανε ότι οι ελληνοϊσραηλινές σχέσεις δεν ετεροπροσδιορίζονται. Πηγές του ΥΠΕΞ αναφέρουν ότι ποτέ δεν θεώρησε η ελληνική πλευρά ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ θα παραμείνουν σε κρίση. Η επαναπροσέγγιση ήταν θέμα χρόνου, λόγω της γειτνίασης των δύο χωρών σε μια ιδιαίτερα «θερμή» περιοχή του πλανήτη, που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλων των μεγάλων δυνάμεων. Η Αθήνα, ωστόσο, εκτιμά ότι η κρίση στις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας άφησε στις δύο πλευρές αμοιβαία καχυποψία και η συνεργασία δεν πρόκειται να αποκατασταθεί στα πρότερα επίπεδα. Ετσι, διαμορφώνεται ζωτικός χώρος για την Ελλάδα να εμβαθύνει στις σχέσεις της με το Ισραήλ. Θα πρέπει, ωστόσο, να επιταχυνθούν τα βήματα σε αυτή την κατεύθυνση, καθώς η κοινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου των δύο χωρών, η οποία συζητείται επί μακρόν, έχει καθυστερήσει. Επισήμως, η διεξαγωγή εκλογών στο Ισραήλ ήταν ο λόγος της καθυστέρησης. Ωστόσο, καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι η απαραίτητη προεργασία από μέρους ορισμένων ελληνικών υπουργείων δεν προχώρησε όσο γρήγορα θα έπρεπε. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι στο εσωτερικό της κυβέρνησης υπήρξαν και ορισμένες εισηγήσεις για επιβράδυνση στις επαφές με το Ισραήλ, λόγω δυσαρέσκειας που άρχισε να εκφράζεται από ορισμένες αραβικές χώρες.
Αμερικανική παρέμβαση
Η αποκατάσταση των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας θεωρείται σε σημαντικό βαθμό αποτέλεσμα αμερικανικής παρέμβασης. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι συνέπεσε με την επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα στο Ισραήλ. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Ουάσιγκτον ασφαλώς επιθυμούσε να κλείσει αυτό το μέτωπο σε μια περιοχή που δοκιμάζεται από την κρίση στη Συρία και, ενδεχομένως, με το βλέμμα σε μελλοντικές εξελίξεις σε σχέση με το Ιράν.
Για την Ελλάδα και την Κύπρο, ωστόσο, από την ισραηλινοτουρκική προσέγγιση προκύπτει ένα πολύ συγκεκριμένο ζήτημα, που άπτεται του γεωστρατηγικού ρόλου τους: το ενδεχόμενο μεταφοράς του φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα του Ισραήλ στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω τουρκικού εδάφους, αντί μέσω Κύπρου και Ελλάδας, που συζητούνταν έως τώρα. Η μεταφορά φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας συγκεντρώνει υποστήριξη από πολλές πλευρές, καθώς, πέρα από κάθε άλλο, προβάλλεται ως η πιο συμφέρουσα οικονομικά λύση. Εφόσον προχωρήσει μια τέτοια συμφωνία, όμως, δημιουργείται θέμα για την οδό διάθεσης του κυπριακού φυσικού αερίου, ενώ, ασφαλώς, αποδυναμώνεται η προσπάθεια της Αθήνας να αναβαθμισθεί η Ελλάδα ως σταυροδρόμι ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης.
Ο Μπαγίς πρόθυμος να… δανείσει τη Λευκωσία
Προκλητικός έναντι της Κύπρου εμφανίσθηκε για άλλη μία φορά ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμεν Μπαγίς, σε χθεσινές δηλώσεις του. Μάλιστα, ο κ. Μπαγίς εμφανίσθηκε να προσφέρει τα 5 δισ. ευρώ που χρειάζεται η Κύπρος, υπό την προϋπόθεση, όπως δήλωσε, να υποβληθεί σχετικό αίτημα της Λευκωσίας προς το κατοχικό καθεστώς του ψευδοκράτους.
Ο Τούρκος υπουργός, σχολιάζοντας την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., ανέφερε ότι δεν στηρίχθηκε σε αμοιβαία επωφελείς συνθήκες. Υπενθύμισε ότι η ελληνοκυπριακή διοίκηση απέρριψε το σχέδιο Ανάν και ουσιαστικά κήρυξε πτώχευση ενώ προήδρευε στην Ε.Ε. Επανέλαβε, δε, ότι η Αγκυρα δεν θα είχε αντιρρήσεις εάν η Κύπρος επέλεγε να χρησιμοποιήσει ως νόμισμα την τουρκική λίρα, όπως κάνουν στα Κατεχόμενα, καθώς, όπως είπε, δεν αρμόζει στην Τουρκία να χτυπάει αυτόν που πέφτει και ο γείτονας έχει ανάγκη τον γείτονα.
