Τα τραύματα του Αγίου Παντελεήμονα είναι ακόμα γραμμένα στους τοίχους, ένα από τα πεδία μάχης ενός πολέμου χωρίς τέλος. Στην οδό Περγάμου, ένας αγκυλωτός σταυρός –ιδεολογικό σύμβολο της Χρυσής Αυγής, η οποία αυτή την εβδομάδα καταδικάστηκε ως εγκληματική οργάνωση– διαγράφεται ακόμα κάτω από ένα σύμβολο αναρχικών.
Στο «Εξω» της Αριστομένους έχει τώρα ζωγραφιστεί ένα χαμόγελο, ενώ ένας κόκκινος αγκυλωτός σταυρός είναι εμφανής πίσω από μαύρα μουτζουρώματα και πάνω από το «Αλφα» της αναρχίας. Απέναντι, η λέξη «Χρυσή» είναι ακόμα ευανάγνωστη. Σε έναν τοίχο λέει: «Αττική μόνο εμείς» – «Ελληνες και ξένοι θα ζήσουμε μαζί» γράφει σε έναν άλλο.
Οι μαίανδροι έχουν σβηστεί από την οδό Αγίου Παντελεήμονος και, σε ένα υβριστικό μήνυμα εναντίον τους, η λέξη «αλληλέγγυοι» έχει αντικατασταθεί από τη λέξη «φασίστες».
Κι όμως, η Χρυσή Αυγή, ή έστω κάποιες από τις συνθήκες που την εξέθρεψαν, είναι ακόμα εκεί.
«Μια χαρά το ξεκίνησαν στην αρχή», λέει στην «Κ» για τη Χρυσή Αυγή ο Θανάσης Μπούκουρος, ένας 70χρονος κάτοικος της περιοχής. Αναφέρει πως μία φορά τούς ψήφισε – «από αγανάκτηση», ξεκαθαρίζει, «γιατί οι χρυσαυγίτες ήρθαν στην περιοχή πάνω στην κρίση», αλλά μόλις είδε πως «έκαναν παλικαριές», σταμάτησε να τους υποστηρίζει. Οταν έβλεπαν οι αλλοεθνείς μαύρα μπλουζάκια, «έτρεχαν με 100», λέει ο κ. Μπούκουρος. «Κι εμείς τρέχαμε…» συμπληρώνει.
«Δεν είμαστε υπέρ της βίας», λέει η 47χρονη Ελένη Π., «αλλά είμαστε μειονότητα στην περιοχή, ήταν σαν αστυνόμευση».
«Οι χρυσαυγίτες δεν κάνανε τίποτα, οι μετανάστες κάνανε το πρόβλημα, εδώ κάποτε ήταν μια από τις καλύτερες περιοχές», λέει ο Πέτρος, ένας ηλικιωμένος κάτοικος της περιοχής, ενώ ο φίλος του, ο οποίος δεν ήθελε να δώσει ούτε το μικρό του όνομα, συμπληρώνει: «Μια χαρά είναι η Χρυσή Αυγή».
Στον Αγιο Παντελεήμονα, οι περισσότεροι κάτοικοι δεν θέλουν να μιλήσουν για τη Χρυσή Αυγή – θέλουν να μιλήσουν για το ότι, όπως λένε πολλοί, έχουν χάσει την περιοχή τους λόγω προσφύγων και μεταναστών που κάθονται το βράδυ στην πλατεία. Αλλά αυτή ήταν η ρητορική που εν μέρει έκανε την περιοχή εύφορο έδαφος για τη Χρυσή Αυγή πριν από μερικά χρόνια.
Το 2011, μέλη της μαχαίρωσαν τρεις Αφγανούς στην οδό Περγάμου. Το 2012, χρυσαυγίτες με μαύρα καπέλα και μπλουζάκια που έγραφαν «Χρυσή Αυγή» κουνούσαν τη γαλανόλευκη έξω από την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, ενώ οι οργανωμένες επιθέσεις κατά των προσφύγων όλο και πλήθαιναν.
Από τον Αύγουστο του 2009 έως τον Απρίλιο του 2012, η Human Rights Watch είχε καταγράψει τουλάχιστον 23 ακόμα σοβαρές ξενοφοβικές επιθέσεις στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα, όπου δρούσε η Χρυσή Αυγή, αλλά δεν της είχαν αποδοθεί ρητά, σύμφωνα με έρευνα που εκδόθηκε το 2012.
«Ηταν πολύ χάλια», λέει στην «Κ» ο Βλαδίμηρος Νάστος, 56χρονος κάτοικος της γειτονιάς. «Κάθε βράδυ χτυπούσαν κόσμο», συμπληρώνει, «και πολλοί τους υποστήριζαν». Αλλά τα τελευταία χρόνια δεν έχουν πια παρουσία στην περιοχή, τονίζει.
«Τους φοβόμουν»
Η 67χρονη Σούλα δηλώνει πως οι χρυσαυγίτες, κάποιοι εκ των οποίων είχαν νοικιάσει ένα υπόγειο απέναντι από το κομμωτήριο που διατηρεί στον Αγιο Παντελεήμονα από το 1973, την τρόμαζαν. «Τους φοβόμουν, με τα μαύρα τους καπέλα, και τα κοντάρια, και τους πυροσβεστήρες», λέει. «Η Χρυσή Αυγή πάντα ήταν εδώ και έδιωχνε τους ξένους και πολύς κόσμος λέει “πού είναι η Χρυσή Αυγή για να τους διώξει”», συμπληρώνει, λέγοντας όμως πως μετά την απόφαση της Τετάρτης κανείς δεν μιλάει για τους χρυσαυγίτες με καλά λόγια. «Επρεπε να τιμωρηθούν».
Η Αλίκη Χονδρογιάννη, κάτοικος του Αγίου Παντελεήμονα από τη δεκαετία του ’60, μεταφέρει στην «Κ» πως ένας χρυσαυγίτης τον οποίο είχε δει η ίδια δύο φορές να χτυπάει αλλοεθνείς στο κεφάλι με ένα σίδερο είναι ακόμα στην περιοχή. «Τώρα δεν ανακατεύονται πολύ, γιατί φοβούνται», αναφέρει η 85χρονη. «Καλά τους κάνανε, έπρεπε κι άλλα», δηλώνει αναφορικά με την απόφαση του δικαστηρίου.
Ο 67χρονος Αποστόλης συμπληρώνει πως υπάρχουν ακόμα υποστηρικτές του κόμματος στην περιοχή. «Κάτι υπολείμματα, αλλά έχουν σταματήσει τις δράσεις εδώ και χρόνια».
Ακόμα εντοπίζονται περιστατικά οργανωμένης βίας στο κέντρο της Αθήνας και στον Αγιο Παντελεήμονα, επισημαίνει στην «Κ» η Γαρυφαλλιά Αναστασοπούλου του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, αλλά δεν γίνονται με την ένταση που υπήρχε πριν. Την περίοδο 2011-2013, το 60% των επιθέσεων που είχε καταγράψει το δίκτυο στη χώρα ήταν από εξτρεμιστικές ομάδες. Από το 2014 έως το 2019, αντίστοιχες επιθέσεις δεν ξεπέρασαν το 20%. «Σίγουρα υπάρχει μείωση τέτοιων φαινομένων και στον Αγιο Παντελεήμονα», τονίζει.
«Δεν είναι εδώ η Χρυσή Αυγή», λέει ο 32χρονος Χαμπάμπ από το Κασμίρ. Ο Σάμι, ένας Ιρανός που ζει στον Αγιο Παντελεήμονα 20 χρόνια, αναφέρει πως οι χρυσαυγίτες κάθονταν στην πλατεία Αττικής. «Τώρα όχι». «Χρυσή Αυγή τώρα δεν έχει», συμπληρώνει ο 38χρονος Χουσεΐν Ικμπάλ, εργαζόμενος σε μίνι μάρκετ στην οδό Παρασίου, λέγοντας πως η παρουσία της ήταν πιο έντονη το 2012 και το 2013.
Παρά τη γενική παραδοχή πως η Χρυσή Αυγή έχει εκλείψει, τουλάχιστον φαινομενικά, από την περιοχή, ακόμα και η αναφορά της προκαλεί αντιδράσεις, δείχνοντας πόσο τραυματική για τη χώρα έχει υπάρξει η δράση της. Στο άκουσμά της, ο 85χρονος κ. Πέτρος, ο οποίος έχει ζήσει την Κατοχή και τη χούντα, ταράζεται. Ζητάει ένα ποτήρι νερό. «Για ποια Χρυσή Αυγή μού μιλάς;» ρωτάει. «Δεν θέλω ούτε να ακούω αυτή τη λέξη».