Οχι στην απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, αλλά στη βελτίωση των ρυθμίσεων λέει ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, μιλώντας στην «Κ». Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι πρέπει να προσαρμοστούν στις κοσμογονικές και επιταχυνόμενες αλλαγές, σημειώνει, και προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται ένας διάλογος πέρα από τα πραγματικά ή συνθηματικά διλήμματα του παρελθόντος.
Επίσης, υπογραμμίζει ότι απαιτείται μια οργανωμένη προσπάθεια από όλους –περιλαμβανομένων των επιχειρήσεων– να ανταποκριθούν στις κρίσιμες επιταγές της εποχής: τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τις σύγχρονες δεξιότητες και την πράσινη ανάπτυξη. Μια συνεπής επιχειρηματικότητα, που συμβαδίζει με τις ανάγκες της κοινωνίας, είναι ίσως το σημαντικότερο στατιστικό στοιχείο για την ανάπτυξη σε βάθος χρόνου.
Παραδόξως, λέει, η συγκυρία είναι ευνοϊκή. Η πρόσβαση στην τεχνολογία είναι πιο εύκολη από ποτέ και υπάρχουν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης για να χρηματοδοτήσουν μια συνεκτική στρατηγική μεταρρυθμίσεων. Αρκεί να αξιοποιηθούν σωστά και εντός του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος που προβλέπεται.
– Eχετε αναφερθεί στην αναγκαιότητα μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ κοινωνίας και επιχειρήσεων. Γιατί οι Eλληνες αντιμετωπίζουν με καχυποψία τις επιχειρήσεις και τι θα μπορούσατε να κάνετε, ως ΣΕΒ, για να αποκαταστήσετε τη σχέση εμπιστοσύνης;
– Πράγματι, η σχέση των Ελλήνων με τις επιχειρήσεις δεν διέπεται πάντα από εμπιστοσύνη. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δομή της οικονομίας μας σε συνδυασμό με την ελλειμματική λειτουργία του κράτους δικαίου. Είμαστε μια οικονομία μικρή, με παράδοση στην εσωστρέφεια και στην υπερ-ρύθμιση, όπου οι έντιμοι σπάνια επιβραβεύονται και οι ασυνεπείς σπάνια υφίστανται κυρώσεις. Ως αποτέλεσμα, έχουμε ζήσει φαινόμενα στρέβλωσης του ανταγωνισμού, αλλά και κυνικές πρακτικές, που δικαίως κάνουν ένα μέρος της κοινωνίας μας να αμφιβάλλει για τα κίνητρα των επιχειρήσεων.
Η μεγάλη εικόνα, όμως, δεν είναι αυτή. Οι επιχειρήσεις –όπως και οι άνθρωποι που τις διοικούν– είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας και χωρίς εύρωστη και υγιή επιχειρηματικότητα μια κοινωνία σήμερα δεν μπορεί να προοδεύσει, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, αλλά και να δώσει την ευκαιρία στους νέους της να σχεδιάσουν τη ζωή τους όπως επιθυμούν. Στην Ελλάδα σήμερα η μεγάλη πλειονότητα των οργανωμένων επιχειρήσεων είναι οργανισμοί, που πορεύονται με ακεραιότητα, τηρούν τους νόμους, επενδύουν στους εργαζομένους τους, αλλά και ανταποκρίνονται σε ευρύτερες κοινωνικές ανάγκες ως μέρος πλέον της ταυτότητάς τους. Αυτό φάνηκε και στη συνεισφορά για την αντιμετώπιση της πανδημίας, όχι μόνο σε χρήματα, αλλά και σε τεχνογνωσία, εθελοντική προσφορά κ.λπ. Θέλω να πιστεύω ότι μία θετική παρενέργεια της σκληρής δοκιμασίας που περνάμε όλοι μαζί, θα είναι η ενίσχυση της συναντίληψης για τον θετικό ρόλο της επιχειρηματικότητας στην κοινωνία.
Από την πλευρά μας, κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να ενισχύσουμε περισσότερο τη σωστή εταιρική διακυβέρνηση, τη διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, την αξιοκρατία, την εκπαίδευση των εργαζομένων, τη βιώσιμη ανάπτυξη, με στόχο οι επιχειρήσεις να γίνουν στη χώρα βασικοί συντελεστές θετικών αλλαγών σε ολόκληρο το φάσμα της ζωής μας. Το κράτος, με τη σειρά του, περιμένουμε να συμβάλει στην απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων της οικονομίας, αναπτύσσοντας ένα σαφές, σοβαρό, αλλά υποστηρικτικό ρυθμιστικό πλαίσιο. Μπορούμε και οφείλουμε να τα πάμε καλύτερα.
– Τα στοιχεία δείχνουν πως οι επιχειρήσεις-μέλη του ΣΕΒ αμείβουν καλύτερα από τον μέσον όρο τους εργαζομένους τους. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο ΣΕΒ παρουσιάζεται από κάποιους ως ο κύριος εκφραστής αιτημάτων για περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας. Πώς το εξηγείτε;
– Δεν θα συμφωνήσω με τη φράση «απορρύθμιση της αγοράς εργασίας». Αντίθετα, ο ΣΕΒ σταθερά μιλάει για την ανάγκη βελτίωσης των ρυθμίσεων, ώστε αυτές να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και προκλήσεις της εποχής. Και αυτές αφορούν τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους εργαζομένους. Βασική παράμετρος για την επιβίωση –αλλά και για την επιτυχία– είναι η ικανότητα προσαρμογής στις κοσμογονικές και επιταχυνόμενες αλλαγές που συντελούνται. Το ζήσαμε όλοι με την πανδημία σε ακραίο βαθμό. Σε αυτή τη διαδικασία, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι, δεν βρίσκονται απέναντι, αλλά μαζί. Καμία επιχείρηση δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ικανοποιημένους εργαζομένους, και κανένας εργαζόμενος δεν μπορεί να μεγιστοποιήσει τη συμβολή του χωρίς διαρκώς ανανεούμενες δεξιότητες και προσαρμοστικότητα σε νέα δεδομένα. Επιδίωξή μας είναι ο διάλογος για τα θέματα της αγοράς εργασίας να διευρυνθεί και πέρα από τα πραγματικά ή συνθηματικά διλήμματα του παρελθόντος. Εχουμε όλοι να κερδίσουμε από αυτό.
– Ενας άλλος στόχος που θέσατε αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά σας είναι η στροφή στη βιομηχανία. Εχετε την αίσθηση πως ακόμη κι ο ίδιος ο Σύνδεσμος ήταν λιγότερο της… βιομηχανίας τις τελευταίες δεκαετίες, και περισσότερο των άλλων επιχειρήσεων;
– Αν και η βιομηχανία και η μεταποίηση βρίσκονται στον πυρήνα του Οργανισμού εδώ και πάνω από έναν αιώνα, ο ΣΕΒ σήμερα εκπροσωπεί πολλές οργανωμένες επιχειρήσεις, όλων των μεγεθών, από πάρα πολλούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Στην ουσία, το μητρώο μελών του ΣΕΒ αντανακλά και την εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας με την άνοδο των υπηρεσιών, του εμπορίου και τη σταθερή θέση της
βιομηχανίας.
Από εκεί και πέρα, η παραγωγική οικονομία είναι ενιαία και διασυνδεδεμένη και ο ΣΕΒ κινείται πάντα με τρόπο που να αντανακλά αυτή την πραγματικότητα. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια έχουμε επιδιώξει συνειδητά να εξελιχθούμε σε εκφραστή του συνόλου της οργανωμένης, ανταγωνιστικής επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Οχι μόνο γιατί πολλά από τα θέματα που μας απασχολούν, όπως η φορολογία, το μέλλον της εργασίας, η δικαιοσύνη, η εκπαίδευση, το ρυθμιστικό περιβάλλον ή η χρηματοδότηση, είναι οριζόντια και αφορούν όλους τους κλάδους της οικονομίας. Αλλά κυρίως για να αποκτήσουμε κοινή, ισχυρή φωνή, όλοι όσοι πιστεύουμε ότι η συνεπής επιχειρηματικότητα, που συμβαδίζει με τις ανάγκες της κοινωνίας, συνιστά ίσως το σημαντικότερο συστατικό στοιχείο για την ανάπτυξη σε βάθος χρόνου.
– Συνειρμικά η βιομηχανία συσχετίζεται με φουγάρα. Πώς μπορεί να λειτουργήσει σε μια εποχή στην οποία κυρίαρχο αίτημα είναι η πράσινη ανάπτυξη;
– Η εικόνα αυτή δεν ανταποκρίνεται στη σύγχρονη βιομηχανική πραγματικότητα. Οχι μόνο γιατί οι βιομηχανίες μας ακολουθούν τις αυστηρές ευρωπαϊκές προδιαγραφές για την προστασία του περιβάλλοντος. Οχι μόνο γιατί δεν αναδεικνύει πόσο η τεχνολογία και η οικονομία της γνώσης έχουν μεταμορφώσει τη διαδικασία της παραγωγής. Πολύ περισσότερο, γιατί κοιτώντας το μέλλον, η βιομηχανία αναγνωρίζει την πράσινη ανάπτυξη ως αναγκαία για ένα καλύτερο μέλλον για όλους. Ταυτόχρονα όμως την αντιμετωπίζει ως μία θετική πρόκληση, η οποία προσφέρει και επιχειρηματικές ευκαιρίες, όπως για παράδειγμα στην κυκλική οικονομία.
Η Ε.Ε. δείχνει τον δρόμο: Το ζητούμενο είναι μια ισορροπημένη προσέγγιση που συνδυάζει φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους με πρωτοβουλίες που προστατεύουν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από τον εν δυνάμει αθέμιτο εκτός Ε.Ε. ανταγωνισμό, ενώ παράλληλα προωθούν έναν αποτελεσματικό και δίκαιο ενεργειακό μετασχηματισμό. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, εφόσον κινηθούμε σωστά και αποτελεσματικά, η Ελλάδα θα να είναι από τους κερδισμένους.
– Θα υπάρξει ένα πολύ μεγάλο πακέτο οικονομικής στήριξης από την Ευρώπη και μαζί με το επόμενο ΕΣΠΑ η Ελλάδα θα έχει στη διάθεσή της κεφάλαια της τάξεως των 72 δισ. Πώς πρέπει να αξιοποιηθούν; Σας ανησυχεί το ενδεχόμενο να δοθούν πόροι σε μη βιώσιμες επιχειρήσεις;
– Η πρωτοφανής χρηματοδοτική ευκαιρία, που δημιουργεί το Ταμείο Ανάκαμψης μαζί με το νέο ΕΣΠΑ μπορεί να αποδειχθεί καταλύτης για ευρεία ιδιωτική και δημόσια, επενδυτική κινητοποίηση τα χρόνια, που έρχονται. Το πλαίσιο που θέτει η Ε.Ε. δίνει σαφείς και αυστηρές κατευθύνσεις: επιβάλλει τη διασύνδεση του πακέτου με την ψηφιακή επανάσταση, την πράσινη ανάπτυξη και μία συνεκτική στρατηγική μεταρρυθμίσεων. Υπό αυτή την έννοια είναι επίκαιρη και ιδιαίτερα χρήσιμη η Εκθεση Πισσαρίδη, η οποία έχει εκπονηθεί με μία τέτοια λογική.
Συνεπώς, η δομή του Ταμείου Ανάκαμψης είναι σχεδιασμένη για να μας προστατεύσει από τα λάθη του παρελθόντος. Το μεγάλο ζητούμενο είναι το πώς θα υλοποιηθεί και μάλιστα μέσα στα ασφυκτικά (για τις παραδοσιακές επιδόσεις της χώρας μας) χρονικά περιθώρια που τίθενται. Χρειάζονται μεθοδολογικές τομές που να απλοποιούν, να επιταχύνουν, να δίνουν πραγματικές λύσεις.
Η εκπαίδευση
– Πώς μπορεί να συμβάλει η εκπαίδευση και η βελτίωση των δεξιοτήτων στον παραγωγικό μετασχηματισμό;
– Θίγετε μία από τις σημαντικότερες, αλλά και πιο δυσεπίλυτες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Πώς είναι δυνατόν, με την ανεργία κοντά στο 20%, πάνω από το 1/3 των επιχειρήσεων να μη βρίσκει τις δεξιότητες που χρειάζεται και άρα να μην μπορεί να καλύψει κενές θέσεις εργασίας; Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν παρέχει επαρκείς γνώσεις και εφόδια που χρειάζονται οι νέοι για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν ικανοποιητική πρόσβαση στη διά βίου μάθηση που είναι απαραίτητη για να εξελίσσουν τις δεξιότητές τους. Παράλληλα, έχουμε από τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής στην επαγγελματική εκπαίδευση (μόλις 28%) αλλά και τη χαμηλότερη απασχόληση των αποφοίτων της. Υπάρχει ένα διαρθρωτικού επιπέδου χάσμα μεταξύ του εκπαιδευτικού συστήματος και των επιχειρήσεων. Πρέπει να αναβαθμίσουμε ριζικά αυτή τη διασύνδεση, όπως γίνεται ήδη εντατικά σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Στον ΣΕΒ έχουμε αναλάβει σειρά σχετικών πρωτοβουλιών και προσδοκούμε να βρούμε ανταπόκριση. Πιστεύουμε ότι ένας επανασχεδιασμός, με ενεργό ρόλο των επιχειρήσεων ως προς την επιλογή ειδικοτήτων και την οργάνωση, προκειμένου να διασυνδεθεί οργανικά με τις ανάγκες της οικονομίας, θα είχε πολλαπλά οφέλη για την οικονομία και την κοινωνία.
Τροχοπέδη στην ανάπτυξη το κόστος ενέργειας στη βιομηχανία
– Κάποιοι λένε πως είναι δονκιχωτική η προσπάθεια μεγέθυνσης του μεταποιητικού κλάδου, ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να γίνει Γερμανία. Ποια είναι η άποψή σας;
– Oχι, Γερμανία δεν πρόκειται να γίνουμε, αλλά γιατί δεν μπορούμε να φτάσουμε την Πορτογαλία; Η πορτογαλική βιομηχανία εξάγει σήμερα βιομηχανικά προϊόντα αξίας 53 δισ. ευρώ έναντι 30 δισ. της Ελλάδας και απασχολεί στη βιομηχανία το 17% των εργαζομένων έναντι 9% στην Ελλάδα.
Η βιομηχανία έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία. Ενώ αντιπροσωπεύει σήμερα μόλις το 10% του ΑΕΠ, έχει μεγάλο πολλαπλασιαστή: σχεδόν το 1/3 της απασχόλησης οφείλεται στην επίδραση της μεταποίησης, το 44% των εξαγωγών προέρχεται από αυτήν. Πληρώνει μισθούς κατά μέσον όρο αισθητά μεγαλύτερους από την υπόλοιπη οικονομία, συνεισφέρει περισσότερο από το μερίδιό της στα έσοδα του κράτους. Και βοηθάει τη χώρα να γίνει πιο ανθεκτική στις κρίσεις.
Για αυτό, κεντρικός στόχος του ΣΕΒ για την οικονομία μας, τον οποίο έχει ενστερνιστεί και η κυβέρνηση, είναι η αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ στο 15% μέσα σε μία δεκαετία, εξέλιξη που θα δημιουργήσει σταδιακά έως 550.000 νέες, καλές θέσεις εργασίας. Ο στόχος είναι σίγουρα φιλόδοξος, αλλά η συγκυρία είναι παραδόξως καλή, καθώς δημιουργούνται ευκαιρίες για να ξαναέρθουν κοντά οι εφοδιαστικές αλυσίδες στην Ευρώπη, οι ευρωπαϊκοί πόροι μπορούν να δώσουν σημαντική ώθηση και η πρόσβαση στην τεχνολογία είναι πιο εύκολη από ποτέ. Υπάρχουν κλάδοι στους οποίους έχουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα ως χώρα και τους οποίους μπορούμε να αναπτύξουμε.
– Τι πρέπει να γίνει για να αυξηθεί η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ;
– Η αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ θα είναι αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών προϋποθέσεων, στο πλαίσιο μιας συγκροτημένης βιομηχανικής πολιτικής. Eνας καίριος πυλώνας είναι οι μεταρρυθμίσεις, όπως η άρση εμποδίων στην αδειοδότηση, στη χωροταξία, στη Δικαιοσύνη, στη γραφειοκρατία, στη φορολογία και στη φορολογική επιβάρυνση της εργασίας. Στο κόστος της ενέργειας επίσης. Την ίδια στιγμή, φορολογικά κίνητρα όπως οι υπεραποσβέσεις, που θεσπίστηκαν, και η συνεπής συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας είναι βασικές επενδυτικές προϋποθέσεις. Παράλληλα, όμως, η προσπάθεια πρέπει να οργανωθεί γύρω από τις κρίσιμες επιταγές της εποχής: τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τις σύγχρονες δεξιότητες και την πράσινη ανάπτυξη. Εκεί πρέπει να στηριχθεί και η συστηματική ενίσχυση της καινοτομικής δυνατότητας, αλλά και ο προσανατολισμός των απαραίτητων δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων σε ψηφιακές, ενεργειακές και μεταφορικές υποδομές.
– Eνα από τα βασικά θέματα που απασχολεί τη βιομηχανία είναι το ενεργειακό κόστος. Τι περιμένετε από την κυβέρνηση επ’ αυτού;
– Το θέμα του κόστους της ενέργειας για τη βιομηχανία είναι κρίσιμο και επείγον καθώς αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Με δεδομένο τον πολύ έντονο διεθνή ανταγωνισμό, αλλά και το γεγονός ότι το κόστος της ενέργειας για τη βιομηχανία στην Ελλάδα είναι υψηλότερο από σχεδόν όλες τις χώρες της ευρύτερης περιοχής, αλλά και της Ε.Ε., έχουμε προτείνει να αναληφθούν πρωτοβουλίες για τη μείωσή του αλλά και για μια ανοικτή και διασυνδεδεμένη αγορά ενέργειας. Oπως πρόσφατα τονίσαμε στον υπουργό Ενέργειας, στις γενικότερες αβεβαιότητες που αντιμετωπίζουν για το 2021 οι ελληνικές εξαγωγές, δεν πρέπει να προστεθεί και το υψηλό κόστος της ενέργειας.