«Αμφίβολη» χαρακτήρισε τη διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020 ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης, δεδομένου ότι οι μεταναστευτικές ροές έχουν σχεδόν μηδενιστεί, ενώ παράλληλα η αποσυμφόρηση των νησιών συνεχίζεται. Οι δηλώσεις του υπουργού, σε συνέντευξη που έδωσε σε τοπικό μέσο της Χίου κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο νησί, προκάλεσαν την άμεση αντίδραση του τομεάρχη Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ Νεκτάριου Σαντορινιού. Ο τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ έσπευσε να δηλώσει ότι ο κ. Μηταράκης «βάζει σε κίνδυνο τον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ στα πέντε νησιά του Αιγαίου που φιλοξενούν πρόσφυγες».
Ωστόσο ο μειωμένος ΦΠΑ στα πέντε νησιά του Αιγαίου που δέχονται μεταναστευτικές ροές συνδέθηκε με τις ροές και τον υπερπληθυσμό στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) των νησιών μέσω πράξης νομοθετικού περιεχομένου, την οποία ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ και δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ τον Δεκέμβριο του 2018.
Οπως αναφέρεται στη συγκεκριμένη ΠΝΠ, «με απόφαση του υπουργού Οικονομικών είναι δυνατή η μείωση κατά 30% των συντελεστών του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) επί ένα εξάμηνο για τα νησιά Λέρο, Λέσβο, Κω, Σάμο και Χίο, εφόσον ο μέσος αριθμός των φιλοξενούμενων στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης κάθε νησιού κατά το δωδεκάμηνο που προηγείται της έκδοσης της απόφασης, όπως υπολογίζεται σύμφωνα με την επόμενη παράγραφο, υπερβαίνει τη δυναμικότητα φιλοξενίας ανά νησί, όπως αυτή προσδιορίζεται από την πράξη σύστασης κάθε κέντρου».
Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι η διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά συνδυάστηκε με την παρουσία των αιτούντων άσυλο, προκειμένου να αμβλυνθούν τυχόν αντιδράσεις από την Ε.Ε. για αθέμιτο ανταγωνισμό. Μάλιστα είχαν μεταφερθεί αιτούντες άσυλο από τα άλλα νησιά σε Λέρο και σε Κω προκειμένου τα δύο νησιά να πληρούν τα κριτήρια υπερπληθυσμού για υπαγωγή στον μειωμένο ΦΠΑ.
Ο κ. Μηταράκης χαρακτήρισε τη σύνδεση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά με τον αριθμό των αιτούντων άσυλο που βρίσκονται στα ΚΥΤ «λανθασμένη ενέργεια», ωστόσο δεν εξεδήλωσε πρόθεση να προχωρήσει σε κάποια κίνηση προκειμένου να αλλάξει τη συγκεκριμένη διάταξη.