‘Οταν η υφήλιος μοιάζει με μία μεγάλη παγκόσμια σκευωρία

‘Οταν η υφήλιος μοιάζει με μία μεγάλη παγκόσμια σκευωρία

5' 29" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Παρότι οι θεωρίες συνωμοσίας παίρνουν πολλές μορφές, οι πιο κοινές είναι αυτές που αφορούν την ύπαρξη παγκόσμιας σκευωρίας. Πρόσφατη δημοσκόπηση 26.000 ανθρώπων σε 25 χώρες έδειξε ότι 37% των Αμερικανών πιστεύουν στην «ύπαρξη ενιαίας ομάδας ατόμων, οι οποίοι ελέγχουν κρυφά τις εξελίξεις και κυβερνούν από κοινού τον κόσμο». Την ίδια πεποίθηση έχουν και 45% των Ιταλών, 55% των Ισπανών και 78% των Νιγηριανών.

Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν εφευρέθηκαν από τους πρόσφατους ρέκτες τους, έχοντας εμφανισθεί εδώ και χιλιετίες. Κάποιες από αυτές είχαν μάλιστα τεράστιο αντίκτυπο στην ιστορία. Πέρα από ιδεολογία, ο ναζισμός είναι στη βάση του μία αντισημιτική θεωρία συνωμοσίας: «Σκευωρία Εβραίων τραπεζιτών διαφεντεύει κρυφά τον πλανήτη και απεργάζεται την καταστροφή της αρίας φυλής. Αυτοί διοργάνωσαν την επανάσταση των Μπολσεβίκων, κινούν τα νήματα στις δυτικές δημοκρατίες και ελέγχουν μέσα ενημέρωσης και τράπεζες. Μόνο ο Χίτλερ είχε την ικανότητα να αντιληφθεί τα ζοφερά τους σχέδια και μόνο αυτός μπορεί να τους σταματήσει και να σώσει την ανθρωπότητα».

Η δομή

Οι θεωρίες περί ύπαρξης παγκόσμιας συνωμοσίας ποικίλλουν ως προς την ταυτότητα των συνωμοτών. Κάποιοι πιστεύουν ότι ο κόσμος κυβερνάται κρυφά από μασόνους, μάγισσες ή σατανιστές, άλλοι είναι βέβαιοι ότι οι εξωγήινοι κρύβονται πίσω από όλα, ενώ ορισμένοι είναι πιο συγκεκριμένοι, αποκαλύπτοντας την ύπαρξη φυλής σαυρόμορφων εξωγήινων.

Η κεντρική δομή παραμένει, όμως, ίδια: η ομάδα ελέγχει το κάθε τι, αποκρύπτοντας την ίδια στιγμή την πραγματική ισχύ της. Οι θεωρίες συνωμοσίας αρέσκονται να ενώνουν τα αντίθετα. Η ναζιστική θεωρία συνωμοσίας εξηγεί ότι παρότι ο κομμουνισμός και ο καπιταλισμός μοιάζουν ασύμβατοι, η πραγματικότητα είναι ότι η παγκόσμια εβραϊκή συνωμοσία έχει φροντίσει να φαίνονται έτσι τα πράγματα. Οσοι νομίζουν ότι οι οικογένειες Κλίντον και Μπους είναι εχθροί, κάνουν λάθος. Στην πραγματικότητα είναι μέλη της ίδιας ομάδας συνωμοτών.

Η άποψη αυτή οδηγεί σε συγκεκριμένη θεώρηση του κόσμου, στην οποία οι ειδήσεις είναι προσεκτικά κατασκευασμένο προπέτασμα καπνού με στόχο την παραπλάνησή μας, ενώ οι διάσημοι ηγέτες του κόσμου δεν είναι παρά μαριονέτες στα χέρια των πραγματικών ρυθμιστών του πλανήτη.

Το δόλωμα

Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι δημοφιλείς χάρη στην ικανότητά τους να προσφέρουν ενιαία ξεκάθαρη ερμηνεία περίπλοκων διαδικασιών. Η αβεβαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς και οι παράγοντες αποσταθεροποίησής της, όπως οι πόλεμοι, οι επαναστάσεις, οι κρίσεις και οι πανδημίες, μπορεί να αντιμετωπισθεί και να δώσει τη θέση της σε ανακουφιστική καθολική ερμηνεία του κόσμου για όσους πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας.

Με απασχολεί ο πόλεμος στη Συρία; Δεν χρειάζεται να μελετήσω την ιστορία της Μέσης Ανατολής, καθώς όλα είναι μέρος ευρείας συνωμοσίας. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας 5G; Φταίει η παγκόσμια συνωμοσία. Η πανδημία του κορωνοϊού; Δεν έχει τίποτα να κάνει με το οικοσύστημα, τις νυχτερίδες ή τους ιούς. Είναι βέβαια μέρος της παγκόσμιας συνωμοσίας.

Το «κλειδί» αυτό εξηγεί όλα τα μυστήρια του κόσμου και επιτρέπει την είσοδο στον κλειστό κύκλο αυτών «που καταλαβαίνουν» και εξυψώνονται έτσι πάνω από τις παραδοσιακές πνευματικές ελίτ και την άρχουσα τάξη.

Το ελάττωμα

Οι θεωρίες συνωμοσίας πάσχουν, όμως, από το ίδιο κεντρικό ελάττωμα. Υποθέτουν ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι απλή και ότι η χειραγώγηση της κοινωνίας είναι εύκολη υπόθεση. Μία μικρή ομάδα ατόμων, πιστεύουν οι ρέκτες θεωριών συνωμοσίας, είναι ικανή να αντιλαμβάνεται, να προβλέπει και να ελέγχει τα πάντα.

Εκπληκτική είναι επίσης η ικανότητα της ομάδας αυτής να «βλέπει» δέκα κινήσεις μπροστά στην παγκόσμια σκακιέρα. Οταν απελευθερώνουν τον ιό σε κάποιο σημείο του κόσμου, μπορούν να προβλέψουν πώς θα μεταδοθεί και πώς θα επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία ένα χρόνο αργότερα. Οταν εξυφαίνουν επανάσταση, μπορούν να ελέγξουν την πορεία της. Οταν εξαπολύουν πόλεμο, γνωρίζουν εκ των προτέρων την κατάληξή του.
Δυστυχώς για τους λάτρεις τέτοιων θεωριών, όμως, ο κόσμος είναι περίπλοκος. Σκεφτείτε την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003. Η μοναδική υπερδύναμη του πλανήτη κατέλυσε το πολιτικό καθεστώς μεσαίου μεγέθους χώρας της Μέσης Ανατολής με στόχο τον εντοπισμό και την καταστροφή όπλων μαζικής καταστροφής και την ανατροπή του Σαντάμ. Κάποιοι υποπτεύθηκαν ότι η Ουάσιγκτον δεν θα αρνείτο την ευκαιρία να κυριαρχήσει στην περιοχή και να πάρει στα χέρια της τις ιρακινές πετρελαιοπηγές.

Λίγα χρόνια αργότερα, η προσπάθεια των ΗΠΑ, κόστους ενός τρισ. δολαρίων, αποδείχθηκε φιάσκο. Κανένα όπλο μαζικής καταστροφής δεν εντοπίσθηκε και η χώρα βυθίστηκε στο χάος. Μεγάλος κερδισμένος του πολέμου αποδείχθηκε το Ιράν. Θα πρέπει λοιπόν να πιστέψουμε ότι ο Μπους και ο Ράμσφελντ ήταν στην πραγματικότητα πράκτορες της Τεχεράνης, εκτελεστές σατανικού ιρανικού σχεδίου; Ασφαλώς και όχι. Το μόνο που συνειδητοποιούμε είναι ότι η πρόβλεψη και η χειραγώγηση των ανθρώπινων υποθέσεων είναι πολύ δύσκολη.

Δεν είναι ανάγκη να εισβάλει κανείς σε μεσανατολική χώρα για να διδαχθεί αυτό το μάθημα. Ακόμη και τα απλούστερα σχέδια, όπως η διοργάνωση ενός πάρτι γενεθλίων, μπορεί να εκτροχιασθούν. Ακόμη και τα πιο ασφαλή μυστικά μπορεί να διαρρεύσουν και οι πιο πιστοί σύμμαχοι μπορεί να μας προδώσουν. Οι θεωρίες παγκόσμιας συνωμοσίας μας καλούν να πιστέψουμε ότι αν και είναι πολύ δύσκολο να ελέγξεις χίλιους ή εκατό ανθρώπους, είναι εφικτό να χειραγωγήσεις σχεδόν οκτώ δισεκατομμύρια.

Η πραγματικότητα

Είναι βέβαιο ότι πολλές συνωμοσίες εξυφαίνονται αυτή τη στιγμή στον κόσμο. Ατομα, εταιρείες, οργανώσεις, εκκλησίες, φράξιες και κυβερνήσεις εκπονούν συνεχώς διάφορα σχέδια. Αυτός είναι μάλιστα ο λόγος, για τον οποίο είναι τόσο δύσκολο να προβλέψουμε και να ελέγξουμε τον πλανήτη.
Τη δεκαετία του 1930, η Σοβιετική Ενωση συνωμοτούσε με στόχο το ξέσπασμα κομμουνιστικών επαναστάσεων σε όλο τον κόσμο, καπιταλιστικές τράπεζες αξιοποιούσαν κάθε είδους παράνομης πρακτικής, η κυβέρνηση Ρούζβελτ σχεδίαζε τη ριζική αναμόρφωση της αμερικανικής κοινωνίας μέσα από το Νιου Ντιλ, ενώ το σιωνιστικό κίνημα έθετε σε εφαρμογή τα σχέδιά του για δημιουργία κράτους στην Παλαιστίνη. Αυτά και αναρίθμητα άλλα σχέδια συγκρούσθηκαν μεταξύ τους, ενώ καμία ομάδα ανθρώπων δεν κατάφερε να ελέγξει όλο τον κόσμο.

Σήμερα, ο κάθε ένας μπορεί να είναι στόχος συνωμοσίας. Οι συνάδελφοί μας στη δουλειά μπορεί να προσπαθούν να στρέψουν το αφεντικό εναντίον μας. Μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία ίσως δωροδοκεί ιατρούς να μας χορηγούν βλαβερά οπιοειδή. Αλλη εταιρεία ενδέχεται να πιέζει πολιτικούς να αναστείλουν περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Κάποιος κολοσσός της τεχνολογίας μπορεί να υποκλέπτει τα προσωπικά μας δεδομένα, ενώ μία ξένη κυβέρνηση μπορεί να απεργάζεται την αποσταθεροποίηση της χώρας. Ολες αυτές μπορεί να είναι υπαρκτές συνωμοσίες, αλλά δεν αποτελούν μέρος ενιαίου παγκόσμιου σχεδίου.

Κάθε προσπάθεια συγκέντρωσης υπερβολικής εξουσίας, από κυβερνητική ή εταιρική οντότητα, συνοδεύεται πάντα από μεγάλη προβολή. Ο Λένιν, για παράδειγμα, ουδέποτε θα είχε καταλάβει την εξουσία στη Ρωσία εάν απέφευγε τη δημοσιότητα. Η ισχύς του Στάλιν ήταν εξαρτημένη σε μεγάλο βαθμό από τη λατρεία του προσώπου του. Η ιδέα ότι ο Λένιν και ο Στάλιν ήταν απλές βιτρίνες για τους αόρατους ηγέτες του κόσμου είναι ιστορικά αστήρικτη.

Η συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει κρυφή παγκόσμια συνωμοσία προσφέρει αίσθημα ισχύος και σημαίνει ότι είμαστε ικανοί να αναγνωρίζουμε τις αντικρουόμενες δυνάμεις του κόσμου μας, επιλέγοντας ποια πλευρά θα υποστηρίξουμε. Αυτή είναι η ουσία της πραγματικής πολιτικής.
 
* Ο κ. Γιουβάλ Νόα Χαράρι είναι ιστορικός και συγγραφέας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή