Εντονες αντιστάσεις βρήκαν μπροστά τους η Αθήνα και η Λευκωσία στην απόπειρα να διαμορφώσουν μια στιβαρή απάντηση στην Αγκυρα για τις πολλαπλές προκλήσεις των τελευταίων μηνών. Εως αργά χθες, το γνωστό μπλοκ Βερολίνου – Ρώμης – Μαδρίτης επέμενε στη γραμμή της αναβολής σοβαρών αποφάσεων. Οι χώρες αυτές αποδέχονταν μόνο την αύξηση του αριθμού Τούρκων αξιωματούχων στους οποίους θα επιβληθούν κυρώσεις (πέραν των δύο στους οποίους επιβλήθηκαν μέτρα τον περασμένο Φεβρουάριο) για τις τουρκικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, σε συνδυασμό με μια ασαφή νύξη για πιθανή επέκταση της εμβέλειας των κυρώσεων αυτών σε δεύτερη φάση. Η θέση της Ελλάδας και της Κύπρου αποδυναμώθηκε από τη διαφαινόμενη απροθυμία της Γαλλίας να επιμείνει σε πιο ουσιαστικά μέτρα. Ρόλο-κλειδί φαίνεται πως έπαιξε η στάση της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ, η οποία φέρεται να θέλει να περιμένει την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Τζο Μπάιντεν πριν ληφθούν οριστικές αποφάσεις για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
Μικρές αλλαγές
Το δεύτερο προσχέδιο συμπερασμάτων για την Τουρκία που κυκλοφόρησε χθες το πρωί δεν περιείχε παρά μικρές αλλαγές σε σχέση με αυτό της Τετάρτης. Η αναφορά του αρχικού προσχεδίου σε επιπλέον καταχωρήσεις (για κυρώσεις κατά ατόμων) πλαισιώθηκε με μια αναφορά στις «μη εγκεκριμένες δραστηριότητες γεωτρήσεων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο». (Το σχετικό σημείο στο πρώτο προσχέδιο ήταν ακόμα πιο ανώδυνο, παραπέμποντας μόνο στον αριθμό της σχετικής απόφασης του Συμβουλίου της Ε.Ε. για τις κυπριακές κυρώσεις τον Νοέμβριο του 2019.)
Σημειώνεται ότι οι γεωτρήσεις αφορούν αποκλειστικά την κυπριακή ΑΟΖ· το «Ορούτς Ρέις» διεξήγαγε σε ύδατα που η Ελλάδα διεκδικεί ως μέρος της υφαλοκρηπίδας της μόνο σεισμικές έρευνες. Σε μια άλλη μικρή τροποποίηση, ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Ζοσέπ Μπορέλ καλείται πλέον να συμπεριλάβει στην έκθεση προόδου που θα καταθέσει την εκτίμησή του για τη δυνατότητα «επέκτασης της εμβέλειας» των κυρώσεων αυτών, ενδεχομένως ώστε να συμπεριλάβουν τη δραστηριότητα του «Ορούτς Ρέις». Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η αναφορά στην επέκταση της εμβέλειας υπήρχε και στο πρώτο προσχέδιο, συνοδευόμενη από τη φράση «αν χρειαστεί».
Το «στρατηγικό συμφέρον»
Στο δεύτερο προσχέδιο των συμπερασμάτων διατηρήθηκε επίσης η αναφορά στο «στρατηγικό συμφέρον της Ε.Ε.» για μια «συνεργατική και αμοιβαίως επωφελή σχέση με την Τουρκία». Η πρόταση για μια θετική ατζέντα «παραμένει στο τραπέζι», όπως αναφέρεται, «σε περίπτωση που η Τουρκία επιθυμήσει να προωθήσει μια γνήσια εταιρική σχέση με την Ενωση και τα κράτη-μέλη της και να επιλύσει διαφορές μέσω διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο». Αναφέρονται μάλιστα και τα πιθανά πεδία μιας τέτοιας θετικής ατζέντας: η οικονομία και το εμπόριο, οι επαφές σε επίπεδο πολιτών, διάλογοι σε υψηλό επίπεδο και «συνεχιζόμενη συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης».
Η προθεσμία για την αξιολόγηση της έκθεσης Μπορέλ σχετικά με τις «πολιτικές και οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία» παρέμενε και στο δεύτερο προσχέδιο. Δηλαδή, η αξιολόγηση της έκθεσης θα γίνει το αργότερο έως τη Σύνοδο Κορυφής του προσεχούς Μαρτίου. Στη συζήτηση για την Τουρκία στη Σύνοδο, που ξεκίνησε λίγο πριν από τις 8 το βράδυ τοπική ώρα, η Αθήνα και η Λευκωσία επιχείρησαν να πιέσουν, μεταξύ άλλων, για μια χρονικά εγγύτερη προθεσμία. Η συζήτηση συνεχίστηκε και στο δείπνο των ηγετών, που ξεκίνησε με καθυστέρηση μεγαλύτερη των δύο ωρών, μετά τις 9.30 μ.μ.
Οι ΗΠΑ
Η ώρα των κυρώσεων των ΗΠΑ προς την Τουρκία έφθασε, σύμφωνα με τέσσερις πηγές που μίλησαν στο πρακτορείο Reuters. Σύμφωνα με αυτές, το βήμα που αναμένεται εδώ και καιρό πρόκειται να ανακοινωθεί από μέρα σε μέρα. Οι κυρώσεις θα επιβληθούν στην προεδρία της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και στον επικεφαλής της, Ισμαΐλ Ντεμίρ. Οι κυρώσεις αυτές θεωρούνται ήπιες, αλλά τίποτα δεν εμποδίζει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να αποφασίσει την αυστηροποίηση ή τη χαλάρωσή τους. Πάντως, οι πηγές ανέφεραν ότι η ανακοίνωση θα αφορά τις κυρώσεις στην παρούσα, γνωστή μορφή τους και ότι η υπομονή των ΗΠΑ έχει εξαντληθεί. Το βήμα αυτό, που γίνεται από την κυβέρνηση Τραμπ ως αντίδραση στην προμήθεια ρωσικών συστημάτων S-400 από την Τουρκία, αναμένεται να επιβαρύνει και τις σχέσεις της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης Μπάιντεν με την Τουρκία.