Οι Έλληνες ως γνωστόν είναι οι καλύτεροι φίλοι του φτωχού. Αναφέρομαι σε όσους εξ ημών κάνουν δημόσιες παρεμβάσεις από τηλεοράσεις, εφημερίδες αλλά και το διαδίκτυο και τα social media. Προσδοκώντας να διορθώσουν την πορεία του άδικου τούτου κόσμου και να επηρεάσουν τις διεθνείς πολιτικές, προς όφελος των πολλών και φτωχών.
Θα σας θυμίζω ότι όταν ο Μακρόν προσπαθούσε να συγκρατήσει τα «Κίτρινα γιλέκα», εμείς πρώτοι ανακαλύψαμε ότι ήταν η αγανάκτηση των φτωχών Γάλλων που έβγαλε τον κόσμο στους δρόμους και όχι τα συντεχνιακά συμφέροντα όσων δεν ήθελαν την αύξηση των φόρων στα πετρελαιοειδή. Και βέβαια οι καταστροφές στα Ηλύσια Πεδία δεν ήταν επειδή κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία να σπάσουν και να αρπάξουν ό,τι μπορούσαν -πλιάτσικο και χουλιγκανισμός δηλαδή- αλλά επειδή γυάλισε το μάτι των φτωχών και είπαν και αυτοί να φορέσουν ένα κόσμημα και ένα ακριβό ρούχο.
Για να μην πούμε για το δημοψήφισμα που οδήγησε το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός ΕΕ. Όχι, δεν ήταν προϊόν παραπληροφόρησης, δημαγωγίας και ακραίου εθνικισμού, ήταν η απάντηση των φτωχών Βρετανών στο γραφειοκρατικό και απόμακρο κράτος των Βρυξελλών. Οι οπαδοί του Brexit φώναζαν ότι «πληρώνουν» την Ευρώπη 350 εκατομμύρια λίρες την εβδομάδα, «αρκετά για ένα νέο, πλήρως εξοπλισμένο, νοσοκομείο κάθε εβδομάδα» και εμείς αντί να πούμε δυνατά «λέτε ψέματα», συζητούσαμε αν όντως έχει προβλήματα το βρετανικό σύστημα υγείας!
Φράσεις κλισέ όπως «οι φτωχοί δεν έχουν τίποτα να χάσουν», «τα εγκαταλειμμένα προάστια των μητροπόλεων», «τα καταδικασμένα στη φτώχεια νοικοκυριά», «η προδομένη εργατική τάξη», «τα ποδοπατημένα όνειρα μιας φτωχής γενιάς», «οι άνθρωποι που τσακίζει το αδυσώπητο σύστημα» κάνουν θραύση στην χώρα μας και προσφέρονται δια πάσα νόσον και πάσα… ανοησία.
Τελευταίο πεδίο για την ανάπτυξη της ελληνικής «φτωχικής θεωρίας» των πάντων: Η εισβολή στο Καπιτώλιο. Αντί να μείνουμε στην πραγματικότητα – ακροδεξιοί και τρελαμένοι κάνουν ντου, με την πλάτη της αστυνομίας, τελεία! – αρχίσαμε να μιλάμε για τους φτωχούς και παραπλανημένους ψηφοφόρους του Τραμπ. Υποδεικνύοντας βέβαια στον νέο πρόεδρο Μπάιντεν να προσπαθήσει να ενώσει την Αμερική φροντίζοντας για όλους αυτούς που φοβούνται ότι θα χάσουν τις δουλειές τους από την επέκταση του κινέζικου και του ινδικού γίγαντα κ.λπ. κ.λπ.
Η εμπειρική «ανάγνωση» των φωτογραφιών από το Καπιτώλιο δείχνει προφανώς ότι δεν έχουμε να κάνουμε ούτε με απολυμένους ανθρακωρύχους ούτε με λούζερ των μεγαλουπόλεων. Πολεμικές εξαρτήσεις, γούνες, πανάκριβα μπουφάν με ασορτί μπότες και τσάντες, και βέβαια χρυσά κινητά.
Και τα στοιχεία όμως δεν συνηγορούν ότι ο Τραμπ υπήρξε ο γητευτής των φτωχών στις εκλογές τους 2020. Οι αναλυτές όντως συμφωνούν ότι το ‘16, ο Τραμπ προσέλκυσε μια κατηγορία που μέχρι τότε αδιαφορούσε για την πολιτική. Λευκούς χωρίς πτυχία. Το «αμόρφωτος» όμως ή αν θέλετε το «λιγότερο μορφωμένος» δεν ταυτίζεται πάντα με το «φτωχός». Στην αχανή δε Αμερική, με πολλές ακμάζουσες αγροτικές περιοχές και πλούσιες μικρές πόλεις, είναι κυριολεκτικά έτερον εκάτερον.
Το 2020 άλλωστε και αυτός ο αριθμός των λευκών ψηφοφόρων χωρίς πτυχίο – που έδωσαν στον Τραμπ προβάδισμα το ‘16- μειώθηκε αισθητά. Και ο άξεστος δημαγωγός αύξησε τις ψήφους του και στις μειονότητες αλλά και στους πανεπιστημιακού επιπέδου ψηφοφόρους. Εύλογο αφού ο αριθμός των λευκών Αμερικανών που είτε ανήκουν σε κάποια μειονότητα είτε έχουν πάρει πτυχίο, αυξήθηκαν -τα τελευταία 4 χρόνια- κατά 13 εκατομμύρια.
Στις εκλογές του ’20, επίσης, ο Τραμπ έχασε ψηφοφόρους χαμηλού εισοδήματος και κέρδισε αντιστοίχως ψηφοφόρους με εισοδήματα πάνω από 100.000 δολάρια ετησίως. Ανταμείφθηκε δηλαδή για τις φορολογικές μειώσεις που πέτυχε για τους πλούσιους.
Όλα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν ότι δεν είναι πρόβλημα η φτώχεια στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Το άνοιγμα της ψαλίδας συνεχίζει να έχει τρομακτικές διαστάσεις. Όπως επίσης υπάρχουν και κουφοί ηγέτες και ελιτίστες πολιτικοί και σύμβουλοι -συστήματα ολόκληρα- σε χρυσά γραφεία. Όμως η φτώχεια δεν ορίζει την ψήφο και οι τάξεις δεν καθρεφτίζονται στις κάλπες.
Είναι σαφές ότι οι «λιγότερο μορφωμένοι ψηφοφόροι» -που δεν διαβάζουν μακροσκελείς αναλύσεις, βιβλία και δεν διασταυρώνουν τα γεγονότα από διαφορετικές πηγές- επηρεάζονται εύκολα από τα ψέματα ενός Προέδρου.
Όμως η κύρια ύλη για έναν σύγχρονο δημαγωγό δεν είναι η φτώχεια. Είναι ο φόβος της αλλαγής, ο φόβος της πτώσης που προκαλούν -και θα προκαλούν για πάντα από εδώ και στο εξής- οι νέοι ρυθμοί της οικονομίας και της τεχνολογίας και η ανακάλυψη συνεχώς νέων πεδίων ανάπτυξης αλλά και αποτυχίας.
Και το μέσον για τον εγκλωβισμό των πολιτών σε απατηλές και επικίνδυνες θεωρίες δεν είναι άλλο από τις ηλεκτρονικές ντουντούκες. Αυτή είναι η άποψή μου. Οι καλύτεροι χειριστές των fake news, της παραπληροφόρησης, της εξαπάτησης θα βγαίνουν συνεχώς μπροστά μας… Αν μάλιστα έχουν και πλούσια πορτοφόλια ή μεγάλους υποστηρικτές θα κερδίζουν εύκολα. Ναι, εδώ παίζει καθοριστικό ρόλο το χρήμα. Αν ο Τραμπ δεν είχε λεφτά, δεν θα μπορούσε ποτέ να εξαγοράσει την ψήφο και μετά την σιωπή των ρεπουμπλικάνων και να κερδίσει τον ιντερνετικό υπόκοσμο που τον οδήγησε στην εξουσία και την Αμερική στο χείλος του γκρεμού.
Ακούστε εδώ το podcast