Στην επισήμανση ότι είναι αναγκαία μια νέα κοινωνική συμφωνία για το πλαίσιο διαχείρισης του τέλους της πανδημίας προβαίνει, μέσω συνέντευξης στην «Κ», ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Ακης Σκέρτσος, ο οποίος διαβεβαιώνει πως τον Μάιο θα αρθούν οριστικά τα περιοριστικά μέτρα στην οικονομία, αλλά και ότι «το φετινό καλοκαίρι θα είναι πολύ πιο ελεύθερο και αισιόδοξο από το περυσινό».
Αναφερόμενος στην έως τώρα διαχείριση της πανδημίας από την κυβέρνηση, ο κ. Σκέρτσος απορρίπτει την κριτική της αντιπολίτευσης, σημειώνοντας πως η Ελλάδα «τα έχει καταφέρει καλύτερα συγκριτικά έως τώρα από τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε.» τόσο στο πεδίο της υγείας όσο και της οικονομίας και της αγοράς εργασίας. Στο ίδιο πλαίσιο επισημαίνει πως χάρη στα μέτρα που έχουν ληφθεί, το τρίτο κύμα δεν έχει έως τώρα την ίδια ένταση με το προηγούμενο.
Τέλος, απευθυνόμενος στην αντιπολίτευση σημειώνει πως δεν είναι δυνατόν να υπάρχει «μία ΜΕΘ ή ένα δημόσιο μέσο ατομικής μεταφοράς για κάθε πολίτη», ενώ σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ σημειώνει πως «από τις 9/2, όταν ο κ. Τσίπρας είπε ότι δέχεται το ρίσκο της μετάδοσης, πραγματοποιήθηκαν πάνω από 90 διαδηλώσεις».
– Συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη της πανδημίας. Η αντιπολίτευση, ενώ αναγνωρίζει πως υπήρξε σωστή διαχείριση στην πρώτη φάση, σας κατηγορεί πως από τον Νοέμβριο οδηγείτε τη χώρα σε διαδοχικά lockdowns, χωρίς μάλιστα αποτέλεσμα.
– Η αντιπολίτευση λειτουργεί ομφαλοσκοπικά, χωρίς εναλλακτική πρόταση και δυστυχώς χάνει τη μεγάλη εικόνα των πραγμάτων. Αδικεί την εθνική προσπάθεια και τη συγκινητική συμμόρφωση που έχει επιδείξει επί ένα χρόνο η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών. Κυρίως ξεχνά ότι η πανδημία είναι ένα παγκόσμιο δυναμικό φαινόμενο που συμβαίνει μία φορά στα 100 χρόνια. Δεν πλήττει δηλαδή μόνο την Ελλάδα ούτε και υπάρχει χώρα που να ήταν προετοιμασμένη για να τη διαχειριστεί.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι μέσα στην ατυχία μας υπήρξαμε και τυχεροί. Διότι αυτή τη φορά –σε αντίθεση με την κρίση χρέους του 2010 που ήταν μια αμιγώς εθνική κρίση η οποία οδήγησε σε μια δεκαετή περιδίνηση λαϊκισμού και διχασμού, συνωμοσιολογίας και εν τέλει ανορθολογισμού– υπάρχει ευτυχώς μέτρο σύγκρισης ως προς το κόστος της πανδημίας στον υπόλοιπο κόσμο, ως προς τα αντίστοιχα μέτρα που λαμβάνουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και τα αποτελέσματα που φέρνουν στην αντιμετώπιση της ίδιας κρίσης δημόσιας υγείας. Πραγματικά δεν θέλω ούτε να φανταστώ τι τερατολογίες θα ακούγαμε στην υποθετική περίπτωση που ο κορωνοϊός έπληττε μόνο την Ελλάδα.
– Δεν κράτησε πολύ το lockdown;
– Τα δεδομένα –διότι πρέπει να μιλάμε πάντοτε τεκμηριωμένα και με στοιχεία όταν τοποθετούμαστε ή ασκούμε κριτική– δείχνουν ότι το παρατεταμένο lockdown ήταν αναπόφευκτο παντού ειδικά τους χειμερινούς μήνες που ευνοούν την εκθετική διασπορά του ιού. Το είχαμε πει άλλωστε εξαρχής ότι θα έχουμε έναν πολύ δύσκολο χειμώνα. Να υπενθυμίσω ότι στη Γερμανία τα περιοριστικά μέτρα θα ισχύουν έως το τέλος Μαρτίου, στην Ισπανία έως τις αρχές Μαΐου, τοπικά lockdowns εφαρμόζονται στην Ιταλία, στη Γαλλία ισχύει καθημερινή απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά τις 18.00, αυστηρά μέτρα –με μικρής διάρκειας διαλείμματα– εφαρμόζονται από τις αρχές Δεκεμβρίου στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στην Πορτογαλία, στην Τσεχία, στην Εσθονία. Σε όλη την Ευρώπη δίνεται αυτή η σκληρή μάχη με τον ιό, τις μεταλλάξεις και την κόπωση του πολιτών που οδηγούν σε αύξηση των κρουσμάτων.
Οι δείκτες, επίσης, δείχνουν ότι η Ελλάδα, με τους γνωστούς περιορισμένους πόρους που διαθέτει και την τραυματισμένη μας οικονομία έπειτα από χρόνια ύφεσης, χάρη στην αποτελεσματική και δυναμική –τονίζω το «δυναμική» και θα επανέλθω σε αυτό– παρακολούθηση του φαινομένου τα έχει καταφέρει συγκριτικά καλύτερα έως τώρα από τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. Τόσο στο πεδίο της υγείας όσο και της οικονομίας και της αγοράς εργασίας.
Η Ελλάδα έχει τις μισές απώλειες ζωών λόγω κορωνοϊού από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο, είμαστε στην 23η θέση στην Ε.Ε. των «27». Βρισκόμαστε επίσης σήμερα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που πραγματοποιούν τα περισσότερα τεστ με βάση τους δείκτες του ECDC. Εχουμε τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στη διατήρηση των θέσεων εργασίας στην Ε.Ε. μετά την Ιταλία –μάλιστα καταφέραμε χάρη στις ενεργητικές πολιτικές μας να προσθέσουμε και κάποιες θέσεις εργασίας το 2020. Και έχουμε πετύχει –παρά τις αντίθετες προβλέψεις πολλών, μεταξύ των οποίων και η αντιπολίτευση, και παρά τη σημαντική εξάρτησή μας από τον τουρισμό–μικρότερη ύφεση από πολύ πιο ισχυρές οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου. Αυτή είναι μια συλλογική κατάκτηση όλων μας που είναι άδικο να την απαξιώνουμε και να την ξεχνάμε, ειδικά τώρα όπου βρισκόμαστε στο τέλος της διαδρομής και τα κουράγια όλων εύλογα λιγοστεύουν. Να πάρουμε δύναμη από τα αποτελέσματα που έχουμε φέρει για να αντέξουμε τα τελευταία μέτρα.
– Kατηγορείστε όμως και από τους πολίτες για παλινωδίες, μπρος-πίσω στα μέτρα και μια γενικότερη ασυνέπεια στις προβλέψεις. Η εμπιστοσύνη του κόσμου φαίνεται να κλονίζεται στη διαχειριστική και προβλεπτική ικανότητα της κυβέρνησης.
– Εξαρχής είχαμε πει πως έχουμε μπροστά μας έναν μαραθώνιο κι όχι ένα σπριντ. Η ίδια η φύση της πανδημίας είναι δυναμική, μεταλλάσσεται συνεχώς και για αυτό απαιτεί και δυναμική παρακολούθηση με συνεχή επαναπροσδιορισμό των μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου. Η διασπορά του ιού συνδέεται με κάτι τόσο ευμετάβλητο όπως είναι η ανθρώπινη συμπεριφορά, η ακατανίκητη ανάγκη όλων μας για επικοινωνία, για αυτό και δεν μπορούν να υπάρχουν σταθεροί κανόνες σε αυτή την περιπέτεια. Είναι στη φύση του ανθρώπου να αναζητεί διαρκώς διεξόδους προς την ελευθερία του. Και ναι, τα μέτρα πρόληψης περιορίζουν σημαντικά την ελευθερία μας, όμως δουλεύουν και κυρίως σώζουν ζωές.
Για αυτό και η ρευστότητα των κανόνων είναι «ο κανόντας» όσο διαρκεί η πανδημία. Αλλωστε, η ίδια η επιστημονική κοινότητα, που εξαρχής εμπιστευθήκαμε για τη διαχείριση του φαινομένου, αποκτά διαρκώς νέες γνώσεις για τον ιό και τις μεταλλάξεις του, που σε αρκετές περιπτώσεις αναιρούν παλαιότερες διαγνώσεις και μέτρα πολιτικής. Χαρακτηριστικότερο όλων για παράδειγμα είναι η αυξημένη μεταδοτικότητα που έχει προκαλέσει η βρετανική μετάλλαξη στα παιδιά και η αναγκαία αναπροσαρμογή της στρατηγικής μας για την επιμήκυνση της τηλεκπαίδευσης.
Εν κατακλείδι, η κυβέρνηση ποτέ δεν διεκδίκησε την αναγνώριση του κόσμου για την προβλεπτική της ικανότητα, γιατί στο πεδίο αυτό παρακολουθεί τα προβλεπτικά μοντέλα και εφαρμόζει τις οδηγίες της επιτροπής επιδημιολόγων, αλλά νομίζω ότι μπορεί να της αναγνωριστεί διαχειριστική επάρκεια σε ένα πρωτόγνωρα ρευστό και εξωγενώς προσδιοριζόμενο περιβάλλον.
– Θα επανέλθουμε στην παλιά προ κορωνοϊού κανονικότητα;
– Ζούμε σε πολύ συμπυκνωμένο χρόνο ένα ταχύρρυθμο μάθημα του πώς έχει επιβιώσει και εξελιχθεί η ανθρωπότητα ανά τους αιώνες απέναντι στη φύση και τους κινδύνους της. Είναι απολύτως λογικό και αναμενόμενο να μας πιάνει βέρτιγκο. Από την άλλη, πιστεύω ακράδαντα ότι η ευελιξία που έχουμε επιδείξει απέναντι στη συμπεριφορά του ιού, την ασύμμετρη διασπορά του και τα στοχευμένα μέτρα που λαμβάνονται και αναπροσαρμόζονται ανά 15νθήμερο, είναι πλεονέκτημα και όχι αδυναμία, και έχει συμβάλει καθοριστικά στα αποτελέσματα που ήδη σας ανέφερα.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτή η κρίση δημόσιας υγείας μας εισήγαγε –η αλήθεια είναι με βίαιο τρόπο– σε αυτό που ονομάζουμε σύγχρονη κοινωνία του ρίσκου και της ρευστότητας. Η Ελλάδα υπήρξε για πολλά χρόνια προστατευμένη και κάπως απομονωμένη από αυτή την πραγματικότητα. Είναι κρίσιμο όμως να μάθουμε να ζούμε με το ρίσκο και την αβεβαιότητα που προκαλεί, χωρίς αυτό να λειτουργεί συνθλιπτικά, να γίνεται βάσανο για την καθημερινότητά μας. Η ελευθερία μας, τα δικαιώματα που έχουμε στερηθεί, θα επανέλθουν στο ακέραιο όταν κατακτήσουμε την πολυπόθητη ανοσία. Πάντως, το μάθημα αυτής της περιπέτειας είναι ότι η ζωή είναι απρόβλεπτη και πολλές φορές άδικη. Δουλειά της πολιτείας είναι να την κάνει πιο προβλέψιμη, περισσότερο βιώσιμη και σίγουρα πιο δίκαιη για τους πολλούς.
Οι περιορισμοί και οι νέοι
– Θεωρείτε πως έχει τραυματιστεί η σχέση της κυβέρνησης με τους νέους;
– Θεωρώ πως υπάρχει ευρύτερο ζήτημα διαγενεακής δικαιοσύνης στη χώρα μας με τους νέους να είναι συστηματικά χαμένοι από τις επιλογές που έχουν γίνει διαχρονικά τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό επιτείνεται από την πανδημία. Οι νέοι υφίστανται την πανδημία και τους περιορισμούς της ενώ νοσούν λιγότερο. Οι ζωές τους έχουν παραλύσει, έχουν «παγώσει» από την πανδημία. Εχουν χάσει ένα χρόνο από τη ζωή τους, δεν ερωτεύονται, δεν κάνουν παρέες, δεν σπουδάζουν, για να προστατεύσουν τους μεγαλύτερους. Αυτές τις στερήσεις τους, η αντιπολίτευση τις εργαλειοποιεί και αυτό είναι πολιτικά ανεύθυνο. Ας μην αφήσουν όμως τη βία, τον φανατισμό, την πόλωση, το μίσος να κυριαρχούν. Δεν υπάρχει τίποτα το ηρωικό στην τρομοκρατία και στην πολιτική βία. Η αστυνομία, η πολιτεία δεν είναι ο δράκος του παραμυθιού. Η ασφάλεια είναι προϋπόθεση της ελευθερίας όλων μας, αλλά και της ισότητας. Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα νέο πλαίσιο πολιτικής και ένα νέο λεξιλόγιο ως κοινωνία για να συνομιλήσουμε με τη νέα γενιά που διεκδικεί καλύτερες δουλειές, περισσότερες ευκαιρίες και αξιοκρατία, καλύτερο δημόσιο σχολείο και πανεπιστήμιο, διαφάνεια, σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και κυρίως Δικαιοσύνη. Αυτό είναι το μέγιστο διακύβευμα.
Τον Μάιο η μόνιμη άρση των περιοριστικών μέτρων στην οικονομία
– Τα κρούσματα αυξάνονται τις τελευταίες ημέρες παρά την αυστηροποίηση των μέτρων. Μπορεί η κυβέρνηση να εγγυηθεί ότι τα νοσοκομεία θα αντέξουν και δεν θα έχουμε φαινόμενα Ιταλίας;
– Το δημόσιο σύστημα υγείας όντως δέχεται πολύ μεγάλη πίεση και το υγειονομικό προσωπικό ξεπερνά καθημερινά τα σωματικά και ψυχικά του όρια για να σώσει ανθρώπινες ζωές. Τους οφείλουμε ένα τεράστιο «ευχαριστώ» και πρέπει με την ευκαιρία αυτή να πω ότι όσοι «πολεμούν» την εθνική προσπάθεια να βάλουμε γρήγορα τέλος στην πανδημία, απαξιώνουν και τις θυσίες των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού. Οχι, κύριε Παπαδιόχο, δεν θα έχουμε φαινόμενα Ιταλίας, γιατί η κυβέρνηση –όπως μπορεί να διαπιστώσει κάθε καλόπιστος πολίτης– παρά τη ραγδαία επιδείνωση της επιδημιολογικής κατάστασης, φροντίζει και βρίσκει λύσεις. Παραθέτω πάλι τα δεδομένα: οι ΜΕΘ από 556 που παραλάβαμε έχουν αυξηθεί σε 1.404 στην επικράτεια –ποτέ δεν είχε περισσότερες η χώρα μας–, προχωρήσαμε τον Νοέμβριο στη Θεσσαλονίκη και τώρα στην Αττική σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα ώστε να εξασφαλίσουμε επιπλέον κρεβάτια COVID, αυξήσαμε τον αριθμό του υγειονομικού προσωπικού – μέσα στην πανδημία προσελήφθησαν 7.000 υγειονομικοί, 1.400 μόνιμοι γιατροί, 4.000 νοσηλευτές μονιμοποιούνται, ενισχύσαμε τα μέσα μαζικής μεταφοράς – στη Θεσσαλονίκη έχουν διπλασιαστεί τα οχήματα, στην Αττική έχουν αυξηθεί από 850 σε 1.300 και κατά 3.000 τα δρομολόγια. Σίγουρα πάντως δεν μπορεί να αποτελεί ρεαλιστική πρόταση πολιτικής αυτό που πρακτικά ζητάει η αντιπολίτευση, δηλαδή μία MEΘ ή ένα δημόσιο μέσο ατομικής –και όχι μαζικής– μεταφοράς για κάθε πολίτη…
– Αναγνωρίστηκε ότι τον Οκτώβριο έγιναν λάθη στη Θεσσαλονίκη. Μήπως έγινε κάτι ανάλογο και στην Αττική; Μήπως δεν έπρεπε να ανοίξουν σχεδόν ταυτόχρονα λιανεμπόριο και σχολεία;
– Να ξεκαθαρίσουμε ότι πετύχαμε χάρη στα μέτρα που λάβαμε το τρίτο κύμα να μην έχει έως σήμερα την ίδια ένταση στη χώρα μας με το προηγούμενο. Τα μέτρα δηλαδή που εφαρμόζουμε αναχαίτισαν την πολύ πιο επιθετική –λόγω μεταλλάξεων– μεταδοτικότητα του ιού που είδαμε να σαρώνει τον Ιανουάριο την υπόλοιπη Ευρώπη και έρχεται τώρα με καθυστέρηση και στην Ελλάδα. Να μην ξεχνάμε επίσης ότι πραγματοποιούμε πλέον διπλάσια τεστ σε σχέση με το φθινόπωρο που αποκαλύπτουν κατά τι λιγότερα κρούσματα από αυτά τα περασμένου Νοεμβρίου. Αρα, ο δείκτης θετικότητας βρίσκεται στην πραγματικότητα στο μισό σε σχέση με το δεύτερο κύμα. Παρ’ όλα αυτά η κατάσταση είναι πολύ κρίσιμη και φαίνεται ότι αν και εφαρμόζουμε πλέον ένα πιο αυστηρό lockdown από αυτό της άνοιξης, δυσκολευόμαστε λόγω των μεταλλάξεων, του κρύου και της κόπωσης όλων μας να συγκρατήσουμε τα κρούσματα.
– Πώς θα πορευθούμε επομένως το επόμενο διάστημα;
– Θεωρούμε πως είναι αναγκαία μια νέα κοινωνική συμφωνία για το πλαίσιο διαχείρισης του τέλους της πανδημίας που θα εξειδικευθεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Κατ’ αρχάς απαιτείται ορατότητα με σαφή χρονικά ορόσημα που συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με το πρόγραμμα εμβολιασμού που έχει περιβληθεί με την εμπιστοσύνη των πολιτών. Εως τα μέσα Μαΐου θα έχουμε χτίσει το πρώτο τείχος ανοσίας γύρω από τους πολίτες άνω των 60 ετών και όσους πάσχουν από ασθένειες πολύ υψηλού κινδύνου. Εως το τέλος του πρώτου εξαμήνου εκτιμάμε, με τα σημερινά δεδομένα παραλαβών εμβολίων που έχουμε στα χέρια μας, ότι το 50% του ενήλικου πληθυσμού θα έχει εμβολιαστεί και έως το τέλος Αυγούστου το 70-80%. Εκεί κάπου μπαίνει και η τελεία.
Συνεπώς, τον Μάιο θα δούμε τη μόνιμη άρση των περιοριστικών μέτρων στην οικονομία, καθώς όσο προχωράει ο εμβολιασμός του πληθυσμού, ο αριθμός των κρουσμάτων θα έχει όλο και λιγότερη σημασία. Θα υπάρχουν, δηλαδή, αρκετά κρούσματα, όμως οι ευάλωτες στον κορωνοϊό ομάδες του πληθυσμού θα είναι προστατευμένες. Και από τον Σεπτέμβριο μπορούμε να πούμε ότι η ζωή μας θα επιστρέψει σε κανονικούς ρυθμούς, έχοντας εντάξει βέβαια τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού μόνιμα πλέον στο πρόγραμμά μας ως ασπίδα προστασίας από τις όποιες μεταλλάξεις του. Το σίγουρο είναι ότι το φετινό καλοκαίρι θα είναι πολύ πιο ελεύθερο και αισιόδοξο από το περυσινό.
– Η κυβέρνηση κατηγορείται επίσης πως ψάχνει «άλλοθι» στις πορείες.
– Δεν είναι η κυβέρνηση που πυροδοτεί την ένταση, αλλά η αντιπολίτευση που επιχειρεί να διχάσει για άλλη μία φορά τους δημοκράτες πολίτες αυτής της χώρας. Η συγκυρία απαιτεί ενότητα, λογική και νηφαλιότητα από όλους. Ωστόσο, εδώ και τουλάχιστον ένα μήνα, βλέπουμε την αντιπολίτευση –και κυρίως την αξιωματική– να υποστηρίζει μια λογική ήπιας μεν, βίας δε. Εχει στηρίξει συγκεκριμένα περιθωριακά αιτήματα, το αίτημα ενός ισοβίτη τρομοκράτη το οποίο δεν θεμελιώνεται σε κανένα νομικά κατοχυρωμένο δικαίωμα, εξωθώντας κόσμο στους δρόμους. Εχει δώσει πολιτική κάλυψη σε περιθωριακές ομάδες αντιεξουσιαστών να βγαίνουν και να διαδηλώνουν, με δραστηριότητες που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην υπερμετάδοση της πανδημίας. Επιχείρησε αλλά ευτυχώς ανέκρουσε πρύμνα να γίνει μέχρι και πολιτικός σπόνσορας του εγχώριου QAnon με το άθλιο σύνθημα «Ν.Δ. παιδεραστές». Από τις 9/2, οπότε ο κ. Τσίπρας είπε ότι δέχεται το ρίσκο της μετάδοσης στις πορείες, πραγματοποιήθηκαν πάνω από 90 διαδηλώσεις με αυξημένη συμμετοχή διαδηλωτών. Ομως η κυβέρνηση δεν πρόκειται να μετατρέψει τους δρόμους των πόλεων σε πεδία μάχης, όπως ίσως εύχεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Και η αντιπολίτευση δεν πρέπει να καλλιεργεί και να παρέχει πολιτική κάλυψη στην ανομία.