Πίσω από τη γνωμοδότηση της αμερικανικής κυβέρνησης ότι η Τουρκία δεν έχει δικαστική ασυλία για την επίθεση των φρουρών του προέδρου Ερντογάν εναντίον διαδηλωτών στην Ουάσιγκτον βρίσκεται ένας –εκ του αποτελέσματος– πολιτικά ευφυής Ελληνοαμερικανός δικηγόρος, ο οποίος έφερε την αστική αγωγή εναντίον της χώρας στα αμερικανικά δικαστήρια. Οπως λέει στην «Κ» ο Ανδρέας Ακαράς, ο οποίος εκπροσωπεί ορισμένα από τα θύματα της επίθεσης κατά την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην πόλη το 2017, τόσο το υπόμνημα της κυβέρνησης όσο και τα ψηφίσματα του Κογκρέσου για το θέμα «αντανακλούν την αίσθηση που υπάρχει στις ΗΠΑ για το ποια είναι η Τουρκία», μια χώρα «που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν έχει όρια». Πρόκειται για μια υπόθεση που, σύμφωνα με τον αρχισυντάκτη του περιοδικού Law & Crime Ανταμ Κλάσφελντ, «προκάλεσε αίσθηση και την προσοχή του έθνους όσο λίγες», καθώς πολλοί Αμερικανοί «δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι αυτά θα μπορούσαν να συμβούν στους δρόμους της Ουάσιγκτον υπό τη σιγή του Λευκού Οίκου».
Τη γνωμοδότηση από το υπουργείο Δικαιοσύνης είχε ζητήσει εφετείο της Ουάσιγκτον, στο οποίο προσέφυγε η Τουρκία υποστηρίζοντας ότι οι πράξεις της προεδρικής φρουράς έγιναν για λόγους ασφάλειας του Τούρκου προέδρου, κάτι που απέρριψε η αμερικανική κυβέρνηση. Λίγο νωρίτερα την ίδια ημέρα, οι επικεφαλής των επιτροπών εξωτερικών υποθέσεων και των δύο κομμάτων στο Κογκρέσο είχαν επίσης υποστηρίξει με επιστολή τους προς τον υπουργό Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν ότι η Τουρκία δεν καλύπτεται από την ασυλία της αμερικανικής νομοθεσίας στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Ρωτήσαμε τον κ. Ακαρά αν αυτό συνέβαλε στην απόφαση της κυβέρνησης. «Νομίζω βοήθησε. Στην Αμερική έχουμε checks and balances, και το Κογκρέσο που νομοθετεί είπε ότι εμείς ερμηνεύουμε τον νόμο με έναν συγκεκριμένο τρόπο και με βάση αυτόν η Τουρκία δεν έχει άσυλο. Εδειξε λοιπόν ότι έχει την ίδια άποψη με το πρώτο περιφερειακό δικαστήριο και ότι δεν θα ήταν εναντίον της κυβέρνησης σε αυτό το θέμα. Οπότε βοήθησε, διότι “οι ισορροπίες και οι έλεγχοι” έχουν συμφωνήσει ότι ο νόμος FSIA στην πράξη δεν δίνει πολιτικό άσυλο στην Τουρκία».
Ρωτήσαμε τον κ. Ακαρά πώς έφτασαν σε αυτή την απόφαση: «Διότι υπάρχει διαφορά μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, μεταξύ κάποιας εντύπωσης και της λογικής. Η Τουρκία προσπάθησε να δημιουργήσει μια παράλληλη πραγματικότητα και όχι αυτή που υπάρχει καταγεγραμμένη. Διότι δεν υπάρχει άνθρωπος που θα δει τα βίντεο της επίθεσης –όχι μόνο τα δημόσια, αλλά και τις 36 ώρες από τις κάμερες που φορούσαν οι Αμερικανοί αστυνόμοι, που είδαμε δικηγόροι και δικαστές– ο οποίος να θεωρήσει ότι αυτό που έκαναν οι Τούρκοι έγινε για να προστατεύσουν τον πρόεδρό τους. Κανείς δεν τους πλησίασε απειλητικά, ούτε είχε όπλα, ούτε έκανε κάτι επιθετικό. Εδώ δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος, άλλωστε δεν αντέδρασαν ούτε η αμερικανική αστυνομία ούτε οι μυστικοί πράκτορες, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την προστασία κάθε ηγέτη που έρχεται στις ΗΠΑ. Μόνο οι Τούρκοι είδαν την απειλή; Επιπλέον, όταν οι φρουροί του Ερντογάν εκτέλεσαν την επίθεση δεν έκαναν κάποια κίνηση να απομακρύνουν τους διαδηλωτές από τον χώρο, αλλά τους χτυπούσαν και έσκιζαν τα πανό, τους αφαιρούσαν τις σημαίες. Δεν προστάτευσαν λοιπόν τον ηγέτη τους, αλλά έκαναν επίθεση, παραβιάζοντας το δικαίωμα αυτών των ανθρώπων στην ελευθερία της έκφρασης».
Εν αναμονή πλέον της απόφασης του εφετείου, ο κ. Ακαράς λέει ότι «θα ήταν τρομερή έκπληξη να μην συμφωνήσει με το περιφερειακό δικαστήριο, το Κογκρέσο και τη θέση του υπουργείου Δικαιοσύνης, του υπουργείου Εξωτερικών και των μυστικών υπηρεσιών. Θα ήταν ασύλληπτο». Οσο για τα επόμενα βήματα, εκτιμά ότι η Τουρκία θα προσφύγει ακόμη και στο Ανώτατο Δικαστήριο, ωστόσο ο ίδιος δεν θεωρεί πιθανό ότι αυτό θα δεχθεί να εξετάσει την υπόθεση, επιβεβαιώνοντας έτσι την αρμοδιότητα του περιφερειακού δικαστηρίου και ανοίγοντας τον δρόμο για την εκδίκαση της αγωγής εναντίον της Τουρκίας πάνω στα γεγονότα της υπόθεσης.
Οπως λέει, «εμείς έχουμε μεγάλη εμπιστοσύνη ότι μπορούμε να αποδείξουμε πως αυτό που έγινε ήταν σκόπιμο, νομίζω ότι δεν θα μπορέσουν να υποστηρίξουν τη θέση τους, διότι σίγουρα δεν θα φέρουν τους φρουρούς για να καταθέσουν, και σίγουρα όχι τους τέσσερις που ακόμη διώκονται ποινικά στις ΗΠΑ, διότι αν παρουσιαστούν θα τους συλλάβουν».
Τον ρωτάμε για το hashtag #hesaysattack που κυκλοφορεί στα social media και αν αυτό είναι ένα στοιχείο που θα παρουσιάσουν στη δίκη για πιθανές ευθύνες του ίδιου του προέδρου της Τουρκίας: «Εμείς υποστηρίζουμε ότι αυτό αποδεικνύει σκοπιμότητα, αλλά θα πρέπει να πάρουμε την κατάθεση του ίδιου του Ερντογάν, δεν ξέρω πώς μπορεί να γίνει αυτό, διότι φαντάζομαι ότι δεν θα δεχθεί να καταθέσει, αλλά ναι, είναι μέρος της υπόθεσης. Υποστηρίζουμε ότι το είπε, γιατί τι σημαίνει στα τουρκικά το “dalin diyor” που έλεγαν οι φρουροί του μεταξύ τους; Σημαίνει “λέει βουτήξτε”, αλλά ποιος είναι αυτός που το λέει; Να σας θυμίσω ότι αυτά έγιναν έξω από την τουρκική πρεσβευτική κατοικία, με τις πόρτες του τεθωρακισμένου αυτοκινήτου του ανοιχτές. Αν υπάρχει κίνδυνος ασφάλειας, οι πόρτες δεν ανοίγουν, εδώ η πόρτα του είναι ανοιχτή, έχει επικοινωνία με τους φρουρούς και μέσα σε δευτερόλεπτα γίνεται η επίθεση οργανωμένη και ακούμε τα λόγια “dalin diyor”. Οπότε ναι, είναι μέρος της υπόθεσης».
Θεωρεί ότι αυτή η γνώμη Κογκρέσου και κυβέρνησης για το θέμα επιφέρει πλήγμα στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία; «Νομίζω ότι είναι κάτι περισσότερο από ένα πλήγμα, λέει ότι ξέρουμε ποιοι είστε. Πριν από την επιστολή των δύο επιτροπών, υπήρχε και άλλη που είχαν υπογράψει 170 ακόμη μέλη του Κογκρέσου για διάφορες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Τουρκία και σε αυτή επίσης επισημαίνουν ότι “έφεραν αυτό τον τρόπο σκέψης και πράξης στα πεζοδρόμια της Ουάσιγκτον”. Αυτό έχει δημιουργήσει πλέον μια άποψη ότι η Τουρκία είναι μια χώρα που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν έχει όρια, μάλιστα ένιωθε άνετα να παραβιάσει τα ανθρώπινα δικαιώματα στους δρόμους της Ουάσιγκτον! Αυτό είναι προσβλητικό για τις αμερικανικές αρχές, διότι το να κάνεις ό,τι θέλεις στη χώρα σου είναι ένα πράγμα, αλλά το να έχεις την αλαζονεία να το κάνεις και στη δική μας χώρα δείχνει πως ούτε καλός επισκέπτης δεν ξέρεις να είσαι πλέον».
Οπως εξηγεί, το Κογκρέσο «υπερασπίζεται το Σύνταγμα και ιδιαίτερα την πρώτη του τροποποίηση για το δικαίωμα λόγου και αντίθεσης στην πολιτική μιας κυβέρνησης. Αυτό το δικαίωμα ασκούσαν οι διαδηλωτές εκείνη την ημέρα και το Κογκρέσο το είδε αυτό ως απειλή για το Σύνταγμα και τις δημοκρατικές αρχές της Αμερικής».
Οι κατηγορίες
Νομικά, μια πιθανή καταδίκη της Τουρκίας τι θα σημάνει; «Πολλά. Υπάρχει μια αποζημίωση που θα ορίσει το δικαστήριο για τους πελάτες μας, αλλά αυτό είναι για τη ζημιά που υπέστησαν και την ηθική δικαίωσή τους. Πιο ουσιαστικό είναι ότι θα υπάρχει ένα δικαστήριο που θα έχει αποφασίσει ότι η φρουρά του Τούρκου προέδρου, ενδεχομένως με ευθύνη του, σκόπιμα έδειρε πολίτες στους δρόμους για να τους αφαιρέσει την ελευθερία της έκφρασης. Είναι πολύ σημαντικό, γιατί πλέον θα υπάρχει δικαστική απόφαση στις ΗΠΑ που θα καταδικάζει την Τουρκία για τις πράξεις της: διότι τους κατηγορούμε για επίθεση, βιαιοπραγία, ψυχική οδύνη, συνωμοσία και έγκλημα μίσους, μέχρι και για τρομοκρατία. Δεν ξέρω ποιες κατηγορίες θα παραμείνουν μέχρι το τέλος της δίκης, αλλά κάποιες θα μείνουν».
Ο ίδιος τονίζει ότι η Τουρκία «δεν έχει επιδείξει αυτή τη συμπεριφορά μόνο μία φορά στην Αμερική ή μόνο μία φορά στον πλανήτη: έχουν σπάσει τη μύτη σε βουλευτή στο Εκουαδόρ, ένα χέρι φρουρού στα Ηνωμένα Εθνη, έχουν δείρει αστυνόμους στο Βέλγιο, είχε γίνει κάτι άλλο στη Νότια Αφρική. Αυτά κάνει η τουρκική αστυνομία στο εξωτερικό, φαντάσου τι κάνει μέσα στην Τουρκία».
Ειδικά για τις ΗΠΑ, θεωρεί ότι «επειδή είναι τόσο πρωτοφανές αυτό το θέμα, η υπόθεση θα διδάσκεται στις νομικές σχολές ως το πιο σύγχρονο παράδειγμα για τo πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας FSIA. Διότι είναι σημαντική για πολλούς λόγους, για την ελευθερία του λόγου, την αρμοδιότητα των δικαστηρίων να δικάσουν μια ξένη χώρα που παραβίασε την αμερικανική νομοθεσία… αυτό είναι κάτι ενδιαφέρον». Και ιστορικό, προσθέτουμε. «Και ιστορικό», συμφωνεί.