Eνα «μεγάλο παιχνίδι» ανακατανομής ισχύος, επιρροής και συμφερόντων εξελίσσεται εδώ και περίπου μία δεκαετία στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Λιβύη, λόγω της θέσης της, των πολύ σημαντικών ενεργειακών πηγών της και της παρατεταμένης πολιτικής αστάθειας που δυστυχώς την έχει οδηγήσει σε σκληρή εμφύλια σύγκρουση, αποτελεί ιδιαιτέρως κρίσιμο παράγοντα της μεσογειακής γεωπολιτικής εξίσωσης.
Ειδικά για την Ελλάδα, η Λιβύη έχει διαχρονικά ξεχωριστή βαρύτητα. Οι ελληνολιβυκές σχέσεις, οικονομικές, εμπορικές, ενεργειακές, αμυντικές, πολιτιστικές και γεωπολιτικές, αποτελούσαν πάντα ιδιαίτερο κεφάλαιο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η μεταναστευτική πρόκληση προσέθεσε ακόμη ένα κρίσιμο ζήτημα.
Η τουρκική διείσδυση, η προβολή ισχύος και η προσπάθεια της Αγκυρας να ασκεί όλο και μεγαλύτερη επιρροή στα λιβυκά πράγματα προσέδωσαν νέα ώθηση στο ήδη αυξημένο ενδιαφέρον της Ελλάδας για τις εξελίξεις στη χώρα αυτή, με την οποία θα πρέπει να προχωρήσουμε στην οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών.
Η κατά παραβίαση του διεθνούς δικαίου, της γεωγραφίας και της λογικής υπογραφή τού –και για τυπικούς λόγους– πάσχοντος ακυρότητας τουρκολυβικού μνημονίου για την οριοθέτηση ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας έφερε τις σχέσεις με τη Λιβύη στις πρώτες θέσεις των προτεραιοτήτων της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας.
Με αυτά τα δεδομένα, η σημερινή επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Λιβύη έχει ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα. Η χρονική στιγμή έχει επιλεγεί με πολλή προσοχή, καλό σχεδιασμό και ρεαλιστική στοχοθεσία. Η επίσκεψη πραγματοποιείται στην εκκίνηση της θητείας της μεταβατικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας του πρωθυπουργού Abdul Hamid Dbeibah, που ανέλαβε επισήμως τη 15η Μαρτίου, δηλαδή πριν από λιγότερο του ενός μηνός. Αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές θέσεις θα κατατεθούν με σαφήνεια και πληρότητα την κρίσιμη στιγμή της διαμόρφωσης της πολιτικής της κυβέρνησης Dbeibah, η οποία, μεταξύ άλλων, θα πρέπει να οδηγήσει τη Λιβύη σε εκλογές τον προσεχή Δεκέμβριο. Ο νέος πρωθυπουργός έχει αναλάβει μια πολύ λεπτή και δύσκολη αποστολή. Θα πρέπει επομένως να λάβει πολύ σοβαρά υπ’ όψιν του ότι θα χρειαστεί την ευρύτερη δυνατή στήριξη, κυρίως δε της Ευρωπαϊκής Ενωσης και όλων των κρατών-μελών της.
Πέραν της σωστής χρονικής στιγμής, η επίσκεψη του πρωθυπουργού έχει στέρεα χτιστεί, βήμα βήμα. Επειτα από 7 χρόνια, επαναλειτουργεί η ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη ενισχύοντας έτσι την ειδική σημειολογία της επίσκεψης του πρωθυπουργού. Παράλληλα, το υπουργείο των Εξωτερικών έχει προγραμματίσει το άνοιγμα του γενικού μας προξενείου στη Βεγγάζη.
Επιπλέον, η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια στηρίζεται στις σαφείς θέσεις που έχει πάρει η χώρα μας για την κατάσταση στη Λιβύη. Η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της εύρεσης πολιτικής λύσης, που θα έχει λιβυκή σφραγίδα και ιδιοκτησία, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και της διαδικασίας του Βερολίνου. Επίσης, η Ελλάδα υποστηρίζει σθεναρά, ως προϋπόθεση βιώσιμης λύσης, την αποχώρηση από τη Λιβύη των ξένων δυνάμεων, των μισθοφόρων πολεμιστών και τον τερματισμό των παρεμβάσεων τρίτων χωρών.
Η σημερινή επίσκεψη λοιπόν γίνεται στη σωστή στιγμή, με καλή προετοιμασία και ξεκάθαρες θέσεις. Δεν θα είναι όλα απλά ή εύκολα στην επίσκεψη αυτή ειδικών χειρισμών και λεπτής διπλωματίας. Ομως, η θαρραλέα αυτή απόφαση παρέχει μια πολύ καλή ευκαιρία για επανεκκίνηση των σχέσεων των δύο χωρών. Για μια νέα σελίδα θετικής προοπτικής, αμοιβαίου σεβασμού και αμοιβαίου οφέλους στη βάση των αρχών και των κανόνων του διεθνούς δικαίου, της καλής πίστης και της καλής γειτονίας, υπέρ της σταθερότητας, της ειρήνης και της συνεργασίας στη Μεσόγειο.
Σε αυτή την προσπάθεια, τη δική της θετική συμβολή μπορεί να έχει και η κοινοβουλευτική διπλωματία. Οπως φάνηκε στη συνάντηση που είχε τον Δεκέμβριο του 2019 ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Κ. Τασούλας με τον Λίβυο ομόλογό του Aguila Saleh, οι στέρεες, φιλικές, ουσιαστικές και παραγωγικές σχέσεις μεταξύ της Βουλής των Ελλήνων και της Βουλής της Λιβύης μπορούν να έχουν τη δική τους θετική προστιθέμενη αξία.
Η Ομάδα Φιλίας Ελλάδας – Λιβύης της Βουλής των Ελλήνων είναι έτοιμη να συμβάλει σε μια νέα εκκίνηση.
* Ο κ. Γ. Σ. Κουμουτσάκος είναι πρόεδρος της Ομάδας Φιλίας Ελλάδας – Λιβύης της Βουλής των Ελλήνων και βουλευτής Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών με τη Νέα Δημοκρατία.