Για «νέο κεφάλαιο» στις σχέσεις Ελλάδας – Σλοβακίας κάνει λόγο, σε αποκλειστική συνέντευξή του στην «Κ», ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Εντουαρντ Χέγκερ. Ο κ. Χέγκερ θα βρεθεί σήμερα στην Αθήνα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, στην πρώτη συνάντηση μεταξύ των πρωθυπουργών των δύο χωρών έπειτα από 10 χρόνια. Οπως δηλώνει στη συνέντευξη, η χώρα του «στέκεται και θα στέκεται πλήρως στο πλευρό» της Αθήνας και της Λευκωσίας απέναντι στις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στο μεταναστευτικό, αναφέρει ότι απαιτούνται «ευρωπαϊκές λύσεις» και ότι «κανείς δεν θέλει επανάληψη του 2015». Σχετικά με την αναμόρφωση των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε., τέλος, τονίζει τη σημασία της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ενώ εξηγεί τους λόγους που τα ποσοστά εμβολιασμού είναι πολύ χαμηλά στη χώρα του.
– Οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Σλοβακίας πέρασαν μια δύσκολη φάση κατά την περίοδο της ελληνικής και στη συνέχεια της προσφυγικής κρίσης. Είναι η επίσκεψή σας ένδειξη καλύτερων ημερών; Σε ποια πεδία μπορούμε να αναμένουμε στενότερη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών;
– Ακριβώς! Πιστεύω ότι έφτασε η ώρα να δώσουμε νέα δυναμική στη σχέση μας, έπειτα από χρόνια που είχε μπει «στον πάγο» χωρίς να ασχοληθεί καμία από τις πρόσφατες κυβερνήσεις των δύο χωρών. Η τελευταία συνάντηση μεταξύ πρωθυπουργών των δύο πλευρών ήταν το 2011, στο περιθώριο ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Δέκα χρόνια αργότερα βρισκόμαστε σε τελείως διαφορετικό πλαίσιο. Θέλω να αναγνωρίσω τις δύσκολες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποίησε η Ελλάδα. Η Σλοβακία εντάχθηκε στην Ευρωζώνη το 2009, λίγο πριν ξεσπάσει η κρίση. Ηταν δύσκολοι καιροί για εμάς από πολιτικής άποψης. Δεν είναι μυστικό ότι η κυβέρνηση της Σλοβακίας κατέρρευσε το 2011 εξαιτίας του προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας. Κατά τη μεταναστευτική κρίση, η σχέση επίσης υπέφερε. Επί του (σ.σ. προκατόχου του Χέγκερ από το ίδιο κόμμα) Ιγκόρ Μάτοβιτς υπήρξε μια νέα προσέγγιση.
Ξεκαθάρισε ότι η Σλοβακία στέκεται και θα στέκεται πλήρως στο πλευρό της Ελλάδας και της Κύπρου απέναντι στις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Θα εκφραζόμαστε πάντα δυναμικά κατά οποιασδήποτε παραβίασης του διεθνούς δικαίου.
Θέλω με την επίσκεψή μου να επιβεβαιώσω αυτό το νέο κεφάλαιο. Είναι η πρώτη μου επίσημη επίσκεψη πέραν της άμεσης γειτονιάς μας και των Βρυξελλών. Θέλω να διασφαλίσω ότι θα έχουμε εταίρους και στη Μεσόγειο. Η σχέση μας πρέπει να βασιστεί στη συνεργασία σε πεδία που αφορούν και τις δύο χώρες. Αν θέλουμε να φτάσουμε στην κλιματική ουδετερότητα, για παράδειγμα, πρέπει να το κάνουμε από κοινού. Το καλοκαίρι στείλαμε 75 πυροσβέστες και 30 οχήματα για την κατάσβεση των σφοδρών πυρκαγιών στην Ελλάδα. Αυτό οδηγεί σε ευρύτερη συνεργασία στην κλιματική ατζέντα, όπου τα δάση θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων μας. Βλέπω επίσης προοπτικές συνεργασίας στην αναζήτηση τρόπων μετασχηματισμού των περιοχών παραγωγής άνθρακα, κάτι που έχουμε κοινό με την Ελλάδα. Μπορούμε να μάθουμε ο ένας από τον άλλον και ο ένας μαζί με τον άλλον.
Είναι επίσης σημαντικό να εργαστούμε για τις νέες προοπτικές στον τουρισμό και να προετοιμαστούμε για τη μεταπανδημική περίοδο. Η Ελλάδα είναι ο τρίτος δημοφιλέστερος προορισμός για τους Σλοβάκους. Μπορούμε να κάνουμε ακόμα περισσότερα για να δημιουργήσουμε επιχειρηματικές ευκαιρίες και στις δύο πλευρές. Ανυπομονώ να τα συζητήσω όλα αυτά εις βάθος με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
– Η Σλοβακία πρόσφατα συνυπέγραψε μια επιστολή οκτώ υπουργών Οικονομικών που τάσσονται κατά της χαλάρωσης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Μπορεί να στηριχθεί η ανάκαμψη και να γίνουν οι επενδύσεις που είναι αναγκαίες για την πράσινη μετάβαση χωρίς αλλαγή των κανόνων – ή στον τρόπο που ερμηνεύονται;
– Η άνευ προηγουμένου δημοσιονομική στήριξη απέναντι στην κρίση της πανδημίας ήταν η σωστή πολιτική. Δεν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε τον αντίκτυπό της στα δημόσια οικονομικά μας. Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να υλοποιούμε μέτρα στήριξης της ανάκαμψης, για όσο καιρό χρειαστεί. Αλλά πρέπει να έχουμε κατά νου και τη μακροπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Η ανάκαμψη δεν πρέπει να οικοδομηθεί εις βάρος των μελλοντικών γενεών. Tα στέρεα δημόσια οικονομικά παραμένουν ζωτικός πυλώνας της Ε.Ε., καθώς δημιουργούν τον χώρο για την αντιμετώπιση επερχόμενων προκλήσεων.
Η αποτελεσματική και έγκαιρη υλοποίηση των Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εστιάζοντας τόσο σε επενδύσεις όσο και σε μεταρρυθμίσεις, είναι κρίσιμη για το μέλλον της Σλοβακίας και άλλων κρατών-μελών της Ε.Ε. Οι πόροι του RRF συνιστούν μείζονα δημοσιονομική στήριξη για τις οικονομίες μας.
Σχετικά με τη μελλοντική δημοσιονομική πολιτική της Ε.Ε., αναγνωρίζω ότι η κατάσταση παραμένει αβέβαιη. Οι συζητήσεις για την αναμόρφωση του ΣΣΑ, πάντως, δεν πρέπει να συνδεθούν με την απενεργοποίηση της Γενικής Ρήτρας Διαφυγής (σ.σ. το 2023). Το αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων πρέπει να είναι ένα πλαίσιο που θα είναι προβλέψιμο, απλοποιημένο και ευεπίφορο στην επιβολή. Αυτό θα επέτρεπε να δημιουργηθούν κίνητρα για φιλοαναπτυξιακές πολιτικές, ενώ ταυτόχρονα θα διαφύλασσε τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.
– Πόσο ανησυχείτε για την αύξηση των ενεργειακών τιμών; Μπορεί να κάνει κάτι η Ε.Ε. για να περιορίσει τον αντίκτυπο στους καταναλωτές; Δυσχεραίνει περαιτέρω η εξέλιξη αυτή την πορεία προς συμφωνία για το πακέτο μείωσης των εκπομπών Fit for 55;
– Η Σλοβακία ήταν η πρώτη χώρα στην περιοχή μας που υιοθέτησε τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, όχι απλώς σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο. Η απανθρακοποίηση και η πράσινη μετάβαση αποτελούν μεγάλο μέρος του Σχεδίου Ανάκαμψής μας. Ταυτόχρονα, όμως, από την αρχή των συζητήσεων για το Fit for 55, τόνισα τον πιθανό κοινωνικό αντίκτυπο στους πιο ευάλωτους. Η Σλοβακία είναι μεταξύ των χωρών με τον μεγαλύτερο κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας. Πρέπει να προσέξουμε ώστε να μην χάσουμε τη στήριξη των πολιτών μας για την πράσινη μετάβαση. Οι τρέχουσες εξελίξεις μάς δίνουν μια γεύση τού πόσο απρόβλεπτη είναι η αγορά ενέργειας. Υπάρχουν πολλαπλές αιτίες για την αύξηση των τιμών, αλλά η κυριότερη είναι η θεαματική αύξηση των τιμών των ορυκτών καυσίμων. Και αυτή τη φορά, σε αντίθεση με την κρίση του αερίου το 2009, επηρεάζονται όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, οπότε, πράγματι, βλέπω ρόλο για την Ε.Ε. Πρέπει να βρούμε το σωστό μείγμα λύσεων τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και πρέπει να το κάνουμε γρήγορα.
– Βλέπετε οποιαδήποτε προοπτική συμφωνίας επί του νέου ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση; Πώς απαντάτε στις θέσεις χωρών, όπως οι Med 5, ότι δεν μπορεί να υπάρξει λειτουργική κοινή πολιτική χωρίς περισσότερη αλληλεγγύη από τα κράτη-μέλη που δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή;
– Ο μόνος δρόμος είναι να βρούμε λύσεις από κοινού. Τα κράτη-μέλη της πρώτης γραμμής έχουν τα δικά τους εύλογα συμφέροντα και προσδοκίες. Κι εμείς έχουμε τα δικά μας. Κανείς όμως δεν θέλει μια επανάληψη του 2015. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια καλή βάση για διαπραγματεύσεις. Ο τελικός σκοπός για όλους μας θα πρέπει να είναι η εξεύρεση ευρωπαϊκών λύσεων. Είναι αδύνατο να διαχειριστούμε το θέμα αυτό σε εθνικό επίπεδο. Θα είμαστε εποικοδομητικοί και θα υποστηρίξουμε την αλληλεγγύη ως βασική αρχή, χέρι με χέρι με την ευθύνη. Είμαστε έτοιμοι να αναζητήσουμε τρόπους παροχής βοήθειας επί του πεδίου σε χώρες όπως η Ελλάδα. Χαίρομαι που μπορέσαμε να συμφωνήσουμε ταχέως σε μια υγειονομική πρωτοβουλία για τα κέντρα υποδοχής μεταναστών στην Ελλάδα, μαζί με την Αυστρία.
– Γιατί το επίπεδο εμβολιασμού βρίσκεται σε τόσο χαμηλά επίπεδα στη Σλοβακία; Τι κάνετε για να το αυξήσετε;
– Η Σλοβακία πράγματι είναι ένα από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. με το χαμηλότερο ποσοστό ατόμων εμβολιασμένων κατά της COVID-19. Παρά τις τεράστιες προσπάθειες της κυβέρνησης, μόλις το 42% είναι πλήρως εμβολιασμένο. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα είναι ισχυρό στη Σλοβακία, με μέλη της αντιπολίτευσης και ορισμένους γιατρούς να παίζουν μείζονα ρόλο. Η ταχεία εξάπλωση του τρίτου κύματος δείχνει ότι οι ανεμβολίαστοι είναι οι πιο ευάλωτοι στη νόσο. Υπάρχει η πιθανότητα οι ολέθριες συνέπειες του τρίτου κύματος να πείσουν ένα μέρος του πληθυσμού να εμβολιαστεί. Η κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη στο θέμα αυτό. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν εξετάζουμε μέτρα υποχρεωτικού εμβολιασμού.
– Γίνατε πρωθυπουργός στον απόηχο της πολιτικής κρίσης που προκλήθηκε γύρω από το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V. Ηταν λάθος η έγκρισή του χωρίς το πράσινο φως του EMA; Εχουν σταματήσει πλέον οι εμβολιασμοί με το συγκεκριμένο σκεύασμα;
– Πρέπει πάντα κανείς να εξετάζει το συγκεκριμένο πλαίσιο εντός του οποίου έχουν ληφθεί ορισμένες αποφάσεις. Η κατάσταση στη χώρα ήταν δραματική, με πολύ υψηλό αριθμό θανάτων καθημερινά. Υπό αυτές τις συνθήκες οφείλει κανείς να αναζητήσει οποιαδήποτε λύση – ακόμα και εκτάκτου ανάγκης. Τελικά μόνο 8.000 άτομα επέλεξαν να εμβολιαστούν με το Sputnik V. Μάθαμε το μάθημά μας. Το θέμα είναι λήξαν και χάρη στην κοινή προμήθεια μέσω της Ε.Ε. θα έχουμε αρκετά εμβόλια εγκεκριμένα από τον EMA για χρόνια στο μέλλον, αν τα χρειαστούμε.
Μάχη κατά της διαφθοράς
– Το κόμμα σας εξελέγη το 2020 εστιάζοντας στη μάχη κατά της διαφθοράς. Πόσο δύσκολη έχει υπάρξει η εκρίζωση του φαινομένου, η διάλυση των δικτύων διαπλοκής μεταξύ πολιτικών, επιχειρηματικών και οργανωμένου εγκλήματος;
– Οι εκλογές του 2020 έφεραν ριζικές αλλαγές στη μάχη κατά της διαφθοράς. Υπό τον Ρόμπερτ Φίκο (σ.σ.: πρωθυπουργό μεταξύ 2006-10 και 2012-18) η διαφθορά ήταν διάσπαρτη στην αστυνομία, στο δικαστικό σώμα και στο γραφείο του εισαγγελέα. Είχε δημιουργηθεί μια ομάδα προνομιούχων ατόμων που κανείς δεν μπορούσε να αγγίξει. Η νέα κυβέρνηση σταμάτησε να επεμβαίνει στο έργο των διωκτικών αρχών – και αυτό έφερε αποτέλεσμα. Είκοσι έξι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της προηγούμενης κυβέρνησης ομολόγησαν την ενοχή τους, μεταξύ των οποίων κορυφαία στελέχη της αστυνομίας, των μυστικών υπηρεσιών, της φορολογικής διοίκησης και του δικαστικού σώματος. Ο ειδικός εισαγγελέας κατά της διαφθοράς καταδικάστηκε σε 14 έτη κάθειρξης για διαφθορά. Η αντιπολίτευση αμφισβητεί την αντικειμενικότητα της έρευνας.Την περασμένη εβδομάδα, λάβαμε σθεναρή στήριξη από την ομάδα παρακολούθησης για το κράτος δικαίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που επισκέφθηκε την Μπρατισλάβα. Η θωράκιση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου δεν είναι εύκολη δουλειά. Το ίδιο ισχύει για την προστασία των δημοσιογράφων. Η ασφάλειά τους δεν είναι εγγυημένη, ούτε στις πιο ανεπτυγμένες χώρες. Αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχουν τη δική τους εμπειρία με αυτό. Εμείς έχουμε το δικό μας τραύμα, με τη δολοφονία του ερευνητικού δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ και της αρραβωνιαστικιάς του το 2018. Καλωσορίζω τη νέα πρωτοβουλία για την προστασία των δημοσιογράφων στην Ε.Ε. την οποία ανακοίνωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία για την Κατάσταση της Ενωσης. Ελπίζω ενθέρμως ότι η χώρα μου θα διαδραματίσει ενεργό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια επίσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.