«Η επιστήμη είναι η κορωνίδα της πολιτικής σε καιρούς κρίσης, είναι αυτή που κάνει τον κόσμο μετά τον covid και πάλι κανονικό και λειτουργικό», επισήμανε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, στον χαιρετισμό του σε συζήτηση στρογγυλής τράπεζας, που οργάνωσε το Ίδρυμα Θεοφανώ, στο πλαίσιο της απονομής του Βραβείου «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» στους επιστήμονες Ογκούρ Σαχίν και Εζλέμ Τουρετσί, που πρώτοι ανέπτυξαν το εμβόλιο κατά του κορονοϊού.
«Η επόμενη ημέρα είναι εδώ και το βλέμμα μας είναι στραμμένο στη νέα γενιά επιστημόνων, μία νέα ελπιδοφόρα γενιά που γνωρίζει ότι η επιστήμη δεν είναι απλώς μία επιλογή, αλλά αναπόσπαστο μέρος της λύσης», τόνισε ο κ. Σχοινάς.
What a great pleasure to welcome -together with @AlbertBourla– in our beloved Thessaloniki Dr. Ug. Sahin and Dr. Öz.Tureci of BioNTech, 2021 Empress Theophano laureates.
A privilege to open the round table organised by the Empress Theophano Foundation on “Science for Society”. pic.twitter.com/9RWZhSkWvg
— Margaritis Schinas (@MargSchinas) October 14, 2021
Στην αρχή του χαιρετισμού του, υπενθύμισε ότι ο ίδιος πέρυσι παρέλαβε το πρώτο βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» για λογαριασμό της προέδρου της Κομισιόν και είπε:
«Πριν από ένα χρόνο, είχα το προνόμιο να παραβρεθώ στην απονομή του πρώτου βραβείου “ Αυτοκράτειρα Θεοφανώ” και να το παραλάβω εξ ονόματος της προέδρου φον ντερ Λάιεν για το πρόγραμμα Erasmus.
Το Erasmus συμβολίζει και μαρτυρά τον πλούτο των πολιτιστικών επιρροών, της κινητικότητας και της αλληλοκατανόησης των νέων Ευρωπαίων. Τις αρχές που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της Ευρώπης, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, και που οριοθετούν τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής μας. Ήταν μια ύψιστη τιμή και αναγνώριση για το πιο επιτυχημένο, εδώ και πάνω από 30 χρόνια, ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Και σίγουρα δεν υπήρχε καλύτερο ξεκίνημα για το ευρωπαϊκό ταξίδι του βραβείου Θεοφανώ που θέλει να συμβολίζει τη σύζευξη Ανατολής και Δύσης μιας Ευρώπης που ενώνει.
Σήμερα, είναι εξίσου μεγάλη η χαρά να επιστρέφω στην γενέθλια πόλη, την αγαπημένη μου Θεσσαλονίκη, για να ανοίξω τη στρογγυλή τράπεζα για το τόσο επίκαιρο θέμα της “ Εξασφάλισης της ευημερίας του αύριο μέσω της Επιστήμης”, παρουσία δύο εκλεκτών επιστημόνων, των δρ. Uğur Şahin και της Dr Özlem Türeci, των πανάξιων βραβευθέντων της φετινής χρονιάς.
Δύο επιστημόνων, που συνιστούν απτό παράδειγμα προς μίμηση, για τη σκληρή, αδιάλειπτη προσπάθεια τους να συμβάλουν στην επίλυση μιας πρωτοφανούς υγειονομικής κρίσης.
Πιστεύω πως δεν είναι τυχαίο ότι η εκπαίδευση και η επιστήμη είναι οι τομείς που επιλέχθηκαν πέρυσι και φέτος γι’ αυτό το βραβείο.
Η Επιστήμη ιδιαίτερα, είναι αυτή που παρεμβαίνει αποφασιστικά και καταλυτικά σε κρίσιμες καταστάσεις, βελτιώνει τη ζωή των ανθρώπων, συνεισφέρει στη κοινωνία κι αποτελεί μια δύναμη Καλού. Η Επιστήμη είναι η κορωνίδα της Πολιτικής σε καιρούς κρίσης.
Όσοι ταχθήκαμε να υπηρετούμε τη κοινωνία χαράζοντας δημόσια πολιτική, δεν διαθέτουμε καλύτερο όπλο από την επιστήμη για να ξεπεράσουμε τις πολύπλοκες προκλήσεις της εποχής μας.
Δημογραφικά στοιχεία, δημόσια υγεία, κλιματική αλλαγή, ψηφιακή μετάβαση: ποτέ άλλοτε στις κοινωνίες μας δεν αναζητήσαμε τόσο πολύ και τόσο έντονα την επιστημονική γνώση».
Στη συνέχεια ο κ. Σχοινάς αναφέρθηκε στην πανδημία και την αντιμετώπιση της, λέγοντας:
«Αν υπάρχει ένας τομέας που προσφέρεται για πολλαπλά σχετικά διδάγματα, είναι σίγουρα η πανδημία του COVID-19 κι αυτές τις εμπειρίες θα ήθελα σήμερα να μοιραστώ μαζί σας.
Ας θυμηθούμε πώς ξεκίνησαν όλα το δεύτερο τραγικό εξάμηνο του 2020.
Στα πρώτα στάδια της πανδημίας, πολύ πριν το εμβόλιο μπει στη ζωή μας, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής -τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο- έπρεπε να κατανοήσουμε και να προβλέψουμε πώς εξαπλώνεται η ασθένεια και πώς περιορίζεται ο ιός.
Αυτή ήταν η ώρα των λοιμωξιολόγων και των επιδημιολόγων. Ανοίξαμε τις πόρτες των κυβερνητικών μεγάρων σε αυτούς που βοήθησαν στον εντοπισμό των οδών μόλυνσης, στην παρακολούθηση και στον τρόπο εξάπλωσης του ιού.
Ήταν επίσης η ώρα των ερευνητών που αξιολόγησαν και ανέπτυξαν τα τεστ εντοπισμού της νόσου. Και φυσικά των πρωτοπόρων που τιθάσευαν τον ιό με την εμβολιαστική επιστημονική έρευνα.
Αλλά έγινε αμέσως σαφές ότι κι αυτοί οι κλάδοι δεν μπορούν να λειτουργήσουν από μόνοι τους για να δώσουν όλες τις απαντήσεις που χρειάζονται οι πολιτικοί.
Οι κοινωνικοί επιστήμονες ήταν αυτοί που μας βοήθησαν να κατανοήσουμε καλύτερα πότε και γιατί οι άνθρωποι αλλάζουν συμπεριφορά και δέχονται προστατευτικά μέτρα κατά του COVID, είτε με τη χρήση μάσκας, είτε με την τήρηση των περιοριστικών μέτρων, είτε με τον ίδιο τον εμβολιασμό.
Οι οικονομολόγοι ήταν αυτοί που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κατανόηση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, επιτρέποντας στις κυβερνήσεις να προβλέπουν και να αντιμετωπίζουν προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού και να αξιολογούν τις οικονομικές ανάγκες για την ανάκαμψη μετά την πανδημία. Και ήταν οι μηχανικοί που συνέδεσαν την έρευνα των εμβολίων με τις γραμμές παραγωγής τους.
Παρά τη στήριξη αυτή, δυστυχώς βρεθήκαμε αντιμέτωποι με λαϊκίστικες, αντι-επιστημονικές προκλήσεις, εκστρατείες παραπληροφόρησης και διάδοση ψευδών ειδήσεων.
Και αν υπάρχει ένα δίδαγμα που πρέπει να κρατήσουμε ως παρακαταθήκη από αυτή την υγειονομική κρίση είναι ότι εάν μπορούμε σήμερα να επιστρέψουμε σε μια κανονική ζωή, αυτό δεν οφείλεται στη θέσπιση μιας νομοθεσίας ή σε μια ρυθμιστική απόφαση που εφαρμόζεται κάθετα και τυφλά, αλλά στην ταχεία ανάπτυξη αποτελεσματικών και καινοτόμων εμβολίων, καθώς και στην αφοσίωση επιστημόνων ερευνητών όπως ο Δρ Şahin και η Δρ Türeci, αλλά και πολλών άλλων πλευρικών επιστημονικών κλαδων και ειδικοτήτων, χάρη στους οποίους βλέπουμε επιτέλους διέξοδο από την κρίση.
Η επιστήμη λοιπόν είναι αυτή που κάνει τον κόσμο μετά τον COVID και πάλι κανονικό και λειτουργικό.
Και, καθώς η επιστήμη είναι αυτή που βοηθά τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, έτσι και η επιστήμη χρειάζεται πλήρη και ανυπόκριτη υποστήριξη από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής».
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν είπε ότι αυτό ακριβώς κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και πρόσθεσε: «Πέρσι το καλοκαίρι πιστέψαμε στην επιστήμη και παρ’ όλες τις δεκάδες προτάσεις που δεχτήκαμε από εταιρείες σε μια εποχή όπου τα ερωτηματικά ήταν περισσότερα από τις απαντήσεις για την ανάπτυξη των εμβολίων, πήραμε την ευθύνη να επιλέξουμε επτά εταιρείες και να προαγοράσουμε εμβόλια από αυτές, γιατί πιστέψαμε στην επιστήμη. Και οι έξι από τις επτά εταιρείες δεν μας απογοήτευσαν.
Πετύχαμε. Η Ευρώπη πίστεψε και πέτυχε.
Πρώτον, μέσω της χρηματοδότησης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει σημαντικά οικονομικά μέσα στην έρευνα. Για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια υποστηρίζουμε τη BioNTech και άλλους πρωτοπόρους παραγωγούς φαρμάκων με επιχορηγήσεις και δάνεια για έρευνα και καινοτομία.
Έχουμε το μεγαλύτερο πρόγραμμα χρηματοδότησης της Έρευνας και Καινοτομίας στον κόσμο, το Horizon Europe, με προϋπολογισμό σχεδόν 96 δισ. ευρώ με ένα ολοκληρωμένο ερευνητικό πρόγραμμα αφιερωμένο στην έρευνα και την καινοτομία στον τομέα της υγείας.
Αλλά η χρηματοδότηση είναι μόνο μία πτυχή του τρόπου με τον οποίο υποστηρίζουμε τους επιστήμονες.
Χρειαζόμαστε επίσης δράσεις που προωθούν την ανταλλαγή επιστημονικής γνώσης και τη χρήση της στη χάραξη πολιτικής.
Αυτό κάνει ο Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας με την προώθηση της ελεύθερης ανταλλαγής γνώσεων και επιστημόνων και τον καλύτερο συντονισμό της υποστήριξης της επιστημονικής έρευνας σε ολόκληρη την ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε μια μοναδική και πλεονεκτική θέση για τη δημιουργία χώρων συνεργασίας, συνδημιουργίας και κοινών αξιών.
Αυτά ακριβώς είναι και τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίζουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας, με μια νέα ευρωπαϊκή αρχή για την ετοιμότητα και την αντίδραση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας (HERA).
Αλλά και με ενισχυμένες εξουσίες για το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.
Αυτή η νέα ολοκληρωμένη θεσμική αρχιτεκτονική θα διευκολύνει και θα ενισχύσει την απρόσκοπτη ροή ανταλλαγής και συνεργασίας μεταξύ επιστήμης και πολιτικής σε θέματα υγείας».
Όπως τόνισε, σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο, 2 στους 3 Ευρωπαίους υποστηρίζουν την ανάγκη οι επιστήμονες να παρεμβαίνουν σε πολιτικές συζητήσεις, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνουν υπόψη τις επιστημονικές αποδείξεις.
«Είναι λοιπόν καθήκον μας να προωθούμε ενεργά το διάλογο μεταξύ επιστήμης και πολιτικής.
Πρέπει επίσης να καλλιεργήσουμε το ενδιαφέρον για την επιστήμη και τη γνώση από τα πρώτα βήματα του ανθρώπινου βίου. Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην εκπαίδευση και την κατάρτιση νέων επιστημόνων.
Αυτό θα το πετύχουμε με τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025 και με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, όπως το πρόγραμμα “ Ερευνητές στα σχολεία”, που θα φέρει δυναμικά την επιστήμη στα σχολεία.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο θέσαμε την πλήρη ανάπτυξη της πρωτοβουλίας Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων στον πυρήνα της νέας Ευρωπαϊκής Ατζέντας Δεξιοτήτων που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2020 με ειδική έμφαση μάλιστα στη στήριξη των επιστημόνων.
Απαιτείται επίσης ακόμη πιο στενή συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα, επιχειρήσεις και βιομηχανίες, καθώς και με τις εθνικές και περιφερειακές αρχές. Τα επόμενα χρόνια, ως μέρος του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, δεσμευτήκαμε να ξεκινήσουμε πανευρωπαϊκές εκστρατείες, ώστε να μετατρέψουμε τα πανεπιστήμια σε κέντρα ανταλλαγής γνώσεων και συνεργασίας».
Ο κ. Σχοινάς πρόσθεσε ότι «η συνταγή της επιτυχίας συνοψίζεται στη διαμόρφωση μιας πανίσχυρης επιστημονικής δύναμης με κίνητρα και εξειδίκευση, με σταθερή πολιτική υποστήριξη και επαρκή χρηματοδότηση.
Αυτό αποδείχθηκε αποτελεσματικό στην καταπολέμηση του COVID-19. Αλλά το να νικήσουμε τον COVID-19 δεν ήταν και δεν είναι αυτοσκοπός.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε τώρα είναι να προσπαθήσουμε να επαναλάβουμε αυτή την επιτυχημένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των πολλών άλλων σημερινών και επικείμενων κοινωνικών προκλήσεων στον τομέα της υγείας.
Είμαστε ταγμένοι υπέρ της επιστήμης που εξυπηρετεί μια Ευρώπη, η οποία προστατεύει τον πληθυσμό της και ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους.
Αλλά και υπέρ της επιστήμης που δίνει ευκαιρίες στις μελλοντικές γενιές επιστημόνων.
Η ισχυρή συνεργασία μεταξύ επιστήμης και χάραξης πολιτικής δεν είναι μόνο ζωτικής σημασίας αλλά μονόδρομος».
Ο κ. Σχοινάς ολοκλήρωσε τον χαιρετισμό του με τους πιο θερμούς και ειλικρινείς επαίνους στους Δρ Uğur Şahin και Δρ lemzlem Türeci για τη τεράστια και ανεκτίμητη συμβολή της Επιστήμης στην Ανθρωπότητα.
«Η αφοσίωση αυτών των δύο ξεχωριστών επιστημόνων στην προώθηση της ταχείας ανάπτυξης του εμβολίου BioNTech/Pfizer μάς επέτρεψε να ζήσουμε ξανά, να ξανασυναντηθούμε, να ταξιδέψουμε ξανά, να εργαστούμε σε άλλες χώρες, να μάθουμε ο ένας για τον πολιτισμό του άλλου και να ανταλλάξουμε εμπειρίες και ιδέες, όπως κάνουμε σήμερα», υπογράμμισε και πρόσθεσε: «Ο Δρ Şahin και η Δρ Türeci είναι επίσης η επιτομή της αξίας της πολιτιστικής και επιστημονικής δύναμης της Ευρώπης. Μια Ευρώπης που δίνει γενναιόδωρα ευκαιρίες σε όλους. Μια Ευρώπης όπου δεν μετράει το από που προέρχεσαι αλλά το που θέλεις να πας.
Αυτές οι κοινές εμπειρίες και τα μεγάλα επιτεύγματα είναι τα ζωτικά και πλούσια θεμέλια της ενότητας και της ειρήνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σας είμαστε βαθιά ευγνώμονες για τη συμβολή σας στην ευημερία της ανθρωπότητας».