Η πληροφορία είχε διαρρεύσει εδώ και ένα χρόνο. Εάν η Ελλάδα αγόραζε φρεγάτες Belharra, η Γαλλία ήταν διατεθειμένη να υπογράψει διμερές σύμφωνο αμυντικής συνδρομής. Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν προχώρησε στη σύναψη συμφωνίας και ενεπλάκη στη διαδικασία των διερευνητικών με στόχο τον κατευνασμό της τουρκικής επεκτατικής πίεσης.
Με την Αγκυρα να αξιώνει διάλογο εφ’ όλων όσων αυθαιρέτως διεκδικεί, η ελληνική επιλογή ήταν ψευδαίσθηση διεξόδου. Συνειδητοποιώντας το αδιέξοδο αλλά και το ότι οι συνομιλίες δεν υποκαθιστούν την ενίσχυση της αποτρεπτικής στρατιωτικής ικανότητας, καταλήξαμε ένα χρόνο αργότερα στη σύναψη της ελληνογαλλικής συμφωνίας. Είναι πολύ θετική εξέλιξη που αλλάζει ριζικά τον συσχετισμό δυνάμεων, αναβαθμίζει την αποτρεπτική ισχύ της χώρας και στέλνει το μήνυμα στην Τουρκία ότι επίθεση εναντίον ελληνικού εδάφους οδηγεί σε στρατιωτική εμπλοκή της Γαλλίας. Μερικές επισημάνσεις:
Προφανώς, η συμφωνία θα ήταν πιο ισχυρή εάν προέβλεπε ότι η Γαλλία θα συνέδραμε και για την προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων (υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ). Στην ελληνική ΑΟΖ διεξάγεται τα τελευταία χρόνια η στρατιωτική αντιπαράθεση και εκεί πραγματοποιεί η Τουρκία έρευνες και πιθανώς να πραγματοποιήσει και γεωτρήσεις για να αποδείξει ότι η συμφωνία δεν έχει αλλάξει κάτι επί της ουσίας.
Ομως, η συμφωνία έχει διπλωματική δυναμική και δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε πράγματα πέραν των προβλεπομένων. Θα ήταν οξύμωρο η Γαλλία να επιδιώκει ηγετικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο και ταυτόχρονα να αφήνει την Τουρκία να αλωνίζει. Μπορούμε να διεξάγουμε με τη Γαλλία, εντός της ελληνικής ΑΟΖ, κοινές περιπολίες και κοινές ασκήσεις.
Εάν υποστούμε επίθεση, ο χρόνος είναι κρίσιμη παράμετρος. Μπορούμε, συνεπώς, να επιδιώξουμε να σταθμεύουν γαλλικές αεροπορικές και ναυτικές μονάδες σε ελληνικές βάσεις, ώστε η εμπλοκή να είναι άμεση. Οι επισημάνσεις αυτές, ωστόσο, δεν αλλάζουν το μείζον. Με τη συμφωνία, η Γαλλία καθίσταται ισχυρός σύμμαχος της Ελλάδας. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι μας υιοθέτησε. Η προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων είναι καθήκον των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η Ελλάδα ασκεί μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και ενισχύει τα διεθνή ερείσματά της. Οι τριγωνικές συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ, Ελλάδα – Κύπρος – Αίγυπτος και Ελλάδα – Κύπρος – Ιορδανία) με έμμεσο, πλην σαφές αντιτουρκικό πρόσημο, αναδιατάσσουν τις γεωπολιτικές και γεωοικονομικές ισορροπίες, επαναφέροντας την Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Ελλάδα ασκεί μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και ενισχύει τα διεθνή ερείσματά της.
Θετική εξέλιξη είναι και η αμυντική συμφωνία με τα ΗΑΕ αλλά και η διπλωματική και αμυντική συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία.
Οι σχέσεις μας με το Ισραήλ είναι στενές και αποκτούν στρατηγική διάσταση. Οι Ισραηλινοί αντιλαμβάνονται την αξία που έχει για την εθνική τους ασφάλεια η ενίσχυση των σχέσεων με την Ελλάδα και την Κύπρο ως ασφαλής οδός προς τη Δύση. Με τις εξελίξεις αυτές και τη Γαλλία να εμπλέκεται στρατιωτικά στην Ανατολική Μεσόγειο, αξίζει να διερευνηθεί από την ελληνική διπλωματία η δυνατότητα να προχωρήσει ένας πιο στενός συντονισμός και ενδεχομένως μια ευρύτερη συμμαχία των κρατών που επιθυμούν να ανασχέσουν την τουρκική παραβατικότητα. Η διπλωματία μπορεί τόσο όσο. Η Τουρκία ασκεί σταθερή, διαχρονική στρατιωτική πίεση σε πολλαπλά μέτωπα. Η Ελλάδα ορθώς αποφεύγει τις εντάσεις και τη στρατιωτικοποίηση, αλλά η αντίδραση στις ωμές παραβιάσεις της Τουρκίας με διαβήματα δεν αποτελεί υποκατάστατο της έμπρακτης ανάσχεσης. Την εθνική κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα τα προασπίζονται οι Ενοπλες Δυνάμεις. Και εδώ, δυστυχώς, έχουμε πρόβλημα. Οι ελληνικές κόκκινες γραμμές έχουν θολώσει αισθητά προς το ροζ. Προβληματίζει η απουσία αποτελεσματικής παρέμβασης στην παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, αλλά ενίοτε και της κυριαρχίας. Στην Τουρκία έχει εδραιωθεί η πεποίθηση ότι η Ελλάδα είναι στρατιωτικά απρόθυμη να απαντήσει στις κλιμακούμενες τουρκικές προκλήσεις.
Στην απροθυμία έχει προστεθεί και μια διολίσθηση των κόκκινων γραμμών. Η διαπραγμάτευση αφορά στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας – ΑΟΖ. Δεν αφορά στην «οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών»που περιλαμβάνει και τα χωρικά μας ύδατα, πιο συγκεκριμένα τη διαπραγμάτευση του δικαιώματός μας για επέκτασή τους στα 12 μίλια. Δεν έχουμε «πολλές διαφορές με την Τουρκία τις οποίες πρέπει να επιλύσουμε μέσω διαλόγου» Εχουμε μία διαφορά, την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας – ΑΟΖ και πολλές και αυξανόμενες διαχρονικά μονομερείς τουρκικές επεκτατικές διεκδικήσεις.
Με την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στο Ιόνιο, η Ελλάδα άρχισε να ασκεί τα δικαιώματα που της δίνει το διεθνές δίκαιο. Είχε αναγγελθεί, αλλά δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί η επέκταση των χωρικών μας υδάτων στην Κρήτη, η οποία δεν θα περιοριστεί στο νότιο τμήμα, αλλά θα συμπεριλάβει και το ανατολικό κομμάτι της Κρήτης. Ουσιαστική κίνηση θα ήταν επίσης να προηγηθεί το κλείσιμο των κόλπων με ευθείες γραμμές βάσης. Αν και οι ΗΠΑ στρέφουν την προσοχή τους προς τον Ειρηνικό με κύριο στρατηγικό στόχο την ανάσχεση της Κίνας, όπως δείχνει η AUKUS αλλά και η πρωτοβουλία QUAD (Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδία, ΗΠΑ), αυτό δεν σημαίνει ότι αποσύρονται από την Ανατολική Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ έχουν παγκόσμια σφαιρική στρατηγική και θα ενδιαφέρονται πάντα για την περιοχή μας. Είναι και ο λόγος για τον οποίο έχουν ενισχύσει τη στρατιωτική τους παρουσία στην Ελλάδα και ενδιαφέρθηκαν να συνάψουν μακροχρόνια αμυντική συμφωνία.
Βλέπουν, επίσης, ότι με τον «Δρόμο του Μεταξιού»η Κίνα διεισδύει στην Ευρασία με στόχο να αποκτήσει οικονομικά και γεωπολιτικά ερείσματα. Οι Κινέζοι είναι μακροπρόθεσμοι παίκτες, έχουν στρατηγική, χρήμα και υπομονή. Θυμάμαι έναν πρώην πρέσβη της Κίνας στην Αθήνα να μου λέει πριν από χρόνια για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε τότε η Cosco. «Ξέρετε, η Κίνα έχει Ιστορία χιλιάδων ετών, λίγα χρόνια καθυστέρησης δεν επηρεάζουν τις στρατηγικές μας επιδιώξεις»
* Ο κ. Κωνσταντίνος Μπίτσιος είναι πρέσβης ε.τ.