Εντός των επομένων ωρών ο Ζόραν Ζάεφ αναμένεται να ξεκαθαρίσει επακριβώς τους λόγους που τον οδήγησαν στην αναγγελία παραίτησής του από το πρωθυπουργικό αξίωμα και εκείνο του πρόεδρου του κόμματός του, οδηγώντας τη Βόρεια Μακεδονία στο κατώφλι πολιτικής κρίσης με ενδεχόμενο αντίκτυπο στον ασταθή βαλκανικό περίγυρο.
Από τη νύχτα της περασμένης Κυριακής, όταν υπό τη φόρτιση της συντριπτικής ήττας του κόμματός του στις δημοτικές εκλογές, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι αναλαμβάνει την ευθύνη και αποχωρεί από την πρωθυπουργία και την προεδρία του SDSM, βυθίστηκε στη σιωπή και τα σενάρια για το πραγματικό κίνητρό του δίνουν και παίρνουν στα Σκόπια αλλά και εκτός συνόρων. Από αύριο όμως θα κληθεί να δώσει διευκρινίσεις, καθώς θα πρέπει να δρομολογηθεί και επισήμως η διαδικασία της παραίτησής του και η εκλογή στη συνέχεια νέου πρωθυπουργού. Το εάν θα επιμείνει στην παραίτηση ή θα κάνει θεαματική κυβίστηση υπό την πίεση στο προσκήνιο αλλά και στο παρασκήνιο των κυβερνητικών του συμμάχων, Αλβανών και Σλαβομακεδόνων, όπως και του διεθνούς παράγοντα, θα φανεί σύντομα.
Ο ίδιος πάντως δήλωσε στη συνέντευξη ότι «θα παραμείνω αυτή την περίοδο για όσο χρειαστεί, για να βοηθήσω να αναδιοργανωθεί μια νέα κυβέρνηση με την προοδευτική πλειοψηφία που υπάρχει και παραμένει, ενώ μπορεί να γίνει ακόμα μεγαλύτερη», και τάχθηκε κατά της προσφυγής σε βουλευτικές εκλογές, όπως αξιώνει η εθνικιστική αντιπολίτευση. Κοντός ψαλμός. Το βέβαιο είναι ότι το ηγετικό του άστρο δύει πρόωρα και άδοξα, ανεξαρτήτως του τι θα πράξει.
Αν τα βροντήξει για να επιστρέψει στις ανθηρές οικογενειακές του επιχειρήσεις στη Στρούμνιτσα, εκείνο που του απομένει είναι να προσπαθήσει να καταπιεί την οργή των εταίρων του στην κυβέρνηση, που θεωρούν, όχι άδικα, ότι τους παράτησε καταμεσής της διαδρομής, με ένα σωρό μέτωπα ανοιχτά, εντός και εκτός. Αν, πράγμα δύσκολο, πάρει πίσω την απόφασή του και δηλώσει ότι θα συνεχίσει, θα σέρνεται στο πολιτικό σκηνικό βαριά τραυματισμένος, ως «πρωθυπουργός της kolotumbas» –προσφιλής μέθοδος στα Βαλκάνια–, οπότε και πάλι θα πρέπει επί του πεδίου να θεωρείται «τελειωμένος» πολιτικά.
Σαν κεραυνός έπεσε η είδηση σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον – Φόβοι για αντίκτυπο στον ασταθή βαλκανικό περίγυρο.
Η δήλωσή του ότι παραιτείται έσκασε με κρότο εντός και εκτός Βόρειας Μακεδονίας και οι πάντες από τη νύχτα της Κυριακής έψαχναν τους ουσιαστικούς λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την απρόσμενη κίνηση. Η ήττα στις δημοτικές εκλογές δεν (θα) σηματοδοτούσε κατ’ ανάγκην πολιτικές εξελίξεις, δεδομένου ότι η κυβέρνησή του έχει άλλα δυόμισι χρόνια μπροστά να εργαστεί για να βελτιώσει την εικόνα της, να προωθήσει στόχους και να απορροφήσει τους κραδασμούς από το πλήγμα στην κάλπη για την τοπική αυτοδιοίκηση· και ο κυβερνητικός συνασπισμός παραμένει αρραγής, με τους ηγέτες των κομμάτων που τον απαρτίζουν να δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν κανονικά. Ο ισχυρός συνεταίρος του, Αλβανός Αλί Αχμέτι, μάλιστα, μίλησε για αψυχολόγητη ενέργεια, ενώ στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον η είδηση έπεσε σαν κεραυνός.
Οπως σχολίασε στην «Κ» υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος, «δεν είχαμε ενδείξεις ότι η Βόρεια Μακεδονία εισέρχεται σε πολιτική κρίση», ενώ στο ερώτημα σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν τον Ζάεφ σε αυτή την επιλογή αναρωτήθηκε για το εάν πρόκειται «για τακτικισμό και κίνηση εντυπωσιασμού, με σκοπό να καταδείξει ότι ο ίδιος αποτελεί τη μοναδική λύση για τη χώρα αυτή». Η αλήθεια είναι ότι ο Ζάεφ ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, ειδικά μετά την υπογραφή της συμφωνίας των Πρεσπών και την υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας με τη Βουλγαρία. Με την παραίτησή του αιφνιδίασε όλους όσοι είχαν επενδύσει γεωπολιτικά στην παρουσία του και βλέπουν τώρα να χάνουν τον άνθρωπό τους σε μια χώρα-κλειδί για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στη νότια Βαλκανική. Επισήμως, τόσο οι Βρυξέλλες όσο και το Βερολίνο και η Ουάσιγκτον δεν είχαν εκδηλωθεί και περιορίζονταν να δηλώνουν μέσω «κύκλων» ότι παρακολουθούν την κατάσταση.
Ωστόσο, ο Ευρωπαίος διαμεσολαβητής στον διάλογο Σερβίας – Κοσόβου Μίροσλαβ Λάιτσεκ, μιλώντας την Πέμπτη σε φόρουμ για τα Δυτικά Βαλκάνια στη Θεσσαλονίκη, παραδέχθηκε ότι «απωλέσαμε έναν εταίρο που ήταν ανοιχτός στην ευρωπαϊκή ιδέα», ενώ από το ίδιο βήμα ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζέφρεϊ Πάιατ, εξέφρασε ανησυχίες για τις εξελίξεις στη Βόρεια Μακεδονία, με αφορμή την παραίτηση Ζάεφ και διεμήνυσε πως η «ευρωπαϊκή ενταξιακή διαδικασία της χώρας θα πρέπει να παραμείνει ζωντανή» σε κάθε περίπτωση.
Αμερικανική αιχμή
Ηταν αυτό το τελευταίο και μια αμερικανική αιχμή εναντίον των Ευρωπαίων για τις ευθύνες τους στην παραίτηση Ζάεφ και μια επισήμανση να πάψουν να κρατούν κλειστή την πόρτα στη Βόρεια Μακεδονία και στις άλλες υποψήφιες προς ένταξη χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ζάεφ, Νίκολα Ντιμιτρόφ, συνέδεσε, σε δηλώσεις του στη συνάντηση για τα «Ανοιχτά Βαλκάνια» στο Βελιγράδι, την ήττα με την άρνηση των Βρυξελλών να δώσουν στον Ζάεφ τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. «Είναι δύσκολο να βρεθεί καλύτερο παράδειγμα για το τι συμβαίνει όταν η Ε.Ε. δεν εκπληρώνει τις υποσχέσεις της. Τότε το ευρωπαϊκό ψηφοδέλτιο δεν είναι ελκυστικό για τους ψηφοφόρους και οι πολίτες χάνουν την πίστη τους στο ευρωπαϊκό μέλλον», ανέφερε.
Εν αναμονή των διευκρινίσεων του Ζάεφ, το βέβαιο είναι πως φεύγει προδομένος από τους φίλους και συμμάχους Ευρωπαίους, αποχωρεί με την αίσθηση ότι τον πούλησαν. Η αλήθεια είναι πως ο Ζάεφ δεν άλλαξε σχεδόν τίποτα στον τρόπο διακυβέρνησης, ασκώντας πολιτική κομματικού ελέγχου του κράτους, των ΜΜΕ και της οικονομίας, εγκαθιδρύοντας ένα ημέτερο «σοσιαλδημοκρατικό» σύστημα εξουσίας που κολυμπούσε, όπως και του προκατόχου του Νίκολα Γκρούεφσκι, στη διαφθορά, ενώ επιχείρησε να διευθετήσει καυτά ζητήματα όπως οι προστριβές με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και στο εσωτερικό ανάμεσα σε Σλαβομακεδόνες και Αλβανούς.
Το μήνυμα της Αθήνας
Σε μια πρώτη αντίδραση της Αθήνας και με αφορμή τη διακήρυξη κάποιων δημοτικών συμβουλίων ότι θα διατηρήσουν τα σύμβολα της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας», ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης προειδοποίησε πως η Ελλάδα δεν θα μείνει αδιάφορη στις εξελίξεις στη γειτονιά της. «Ανησυχούμε πολύ για τα γεγονότα στη Βόρεια Μακεδονία. Η επιστροφή μιας εθνικιστικής ρητορικής από τους γείτονές μας θα μας οδηγήσει ουσιαστικά στον επαναπροσδιορισμό της εθνικής μας θέσης για την υποστήριξη της διαδικασίας διεύρυνσης. Διότι μία από τις ισχυρές προϋποθέσεις που τίθενται στο διαπραγματευτικό πλαίσιο είναι η συνεπής και σωστή εφαρμογή όλων των διατάξεων της συμφωνίας των Πρεσπών», δήλωσε. Το γεωπολιτικό διακύβευμα είναι πολύ μεγάλο για να επιτρέψει ο δυτικός παράγοντας την υπονόμευση των συμφωνιών που υπέγραψε ο Ζάεφ και οι οποίες αποτελούν βασικούς πυλώνες της μεταπολεμικής συνοριακής αρχιτεκτονικής στα Δυτικά Βαλκάνια. Το διάταγμα Μπάιντεν της 9ης Ιουνίου, διά του οποίου προειδοποιεί για βαριές συνέπειες σε όσους επιχειρήσουν να υπονομεύσουν τις ειρηνευτικές συμφωνίες στην περιοχή, δεν αφήνει περιθώρια έμπρακτης αμφισβήτησης από κανένα κόμμα εξουσίας. «Η συμφωνία των Πρεσπών δεν απειλείται επ’ ουδενί, είναι γραμμένη πάνω σε βράχο. Η Ευρώπη θα τη διαφυλάξει γιατί ξέρει τη σημασία της και δεν θα επιτρέψει σε κανέναν τρελό στα Σκόπια ή στην Αθήνα να την τορπιλίσει», τόνισε με νόημα στην «Κ» αξιωματούχος των Βρυξελλών.