Νέο νόμο για τη Δικαιοσύνη, με σημαντικές και κρίσιμες αλλαγές στο δικαστικό σώμα όσον αφορά την εξέλιξη, την αξιολόγηση των δικαστικών και τον πειθαρχικό τους έλεγχο, αναμένεται να καταθέσει προς ψήφιση στη Βουλή μετά τις γιορτές η κυβέρνηση, επιχειρώντας να βελτιώσει την απόδοση της Δικαιοσύνης και να εκσυγχρονίσει τον δικαστικό θεσμό ενόψει και των σύγχρονων αναγκών της κοινωνίας, των πολιτών και της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» από το υπουργείο Δικαιοσύνης, που έχει αναλάβει και το νομοθετικό έργο, ο νέος κώδικας Οργανισμού Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών –έτσι ονομάζεται ο νόμος που θα θέτει σε νέες βάσεις την οργάνωση της Δικαιοσύνης– θα κατατεθεί στη Βουλή στις αρχές του νέου έτους, ενώ νωρίτερα θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση κυρίως με το δικαστικό σώμα, σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση.
Οι νέες διατάξεις θα επιφέρουν, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, σημαντικότατες αλλαγές σε τρεις ουσιώδεις τομείς στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, την αξιολόγηση των δικαστών, την εξέλιξή τους και το πειθαρχικό τους δίκαιο, δηλαδή πώς και γιατί θα ελέγχονται πειθαρχικά.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις πληροφορίες της «Κ», με τις νέες διατάξεις θα προβλέπεται ότι οι επιθεωρητές των δικαστών, που μέχρι σήμερα κληρώνονται, στο εξής θα επιλέγονται και θα μένουν στη θέση τους για δύο χρόνια, αντί για ένα που ισχύει σήμερα. Οι αλλαγές αυτές στοχεύουν στο να μπορούν εκείνοι που αναλαμβάνουν καθήκοντα ελέγχου και αξιολόγησης των δικαστών να είναι κατάλληλοι και επιπλέον να έχουν χρόνο στη διάθεσή τους, καθώς τώρα, με την κλήρωση και τη θητεία τού ενός έτους, δεν προλαβαίνουν να κάνουν ουσιαστικό έλεγχο και αξιολόγηση όσων δικαστών επιθεωρούν.
Επιπλέον, για την επιθεώρηση των δικαστών με τις νέες διατάξεις θα λαμβάνονται υπόψη συνολικά η απόδοσή τους, πόσες αποφάσεις έχουν εκδώσει, η βαρύτητα και η δυσκολία που είχαν οι υποθέσεις που χειρίστηκαν, τι απέγιναν οι αποφάσεις τους, αν στάθηκαν στα δικαστήρια ή αν ανατράπηκαν από ένδικα μέσα, καθώς και άλλα δεδομένα, όπως η επιμόρφωση που είχαν οι δικαστές, τυχόν επιστημονικές τους επιδόσεις, ήθος, συμπεριφορά, ικανότητα διαχείρισης κρίσιμων θεμάτων, ικανότητα διοίκησης, ποιότητα στην έκδοση αποφάσεων, δυνατότητα συνεργασίας και λοιπά.
Εως σήμερα η αξιολόγηση των δικαστών έχει περιπέσει σε ουσιαστική αχρησία, καθώς ο ελεγχόμενος δικαστής προσκομίζει ο ίδιος τρεις καλές αποφάσεις του στον επιθεωρητή του –ούτε δειγματοληπτικός έλεγχος δεν γίνεται– και βάσει αυτών αξιολογείται, χωρίς να ελέγχεται ούτε η ποιότητα, ούτε η πορεία των υποθέσεων που χειρίστηκε, ούτε η συνολική του απόδοση.
Παράλληλα, με τον επικείμενο νόμο, που βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο επεξεργασίας από το υπουργείο Δικαιοσύνης, θα σημειώνονται αλλαγές και στην υπηρεσιακή εξέλιξη των δικαστών, καθώς για την προαγωγή τους, πέραν της δικαστικής επετηρίδας, που έως σήμερα αποτελεί κατά βάση το μοναδικό κριτήριο εξέλιξής τους, θα λαμβάνονται υπόψη η ικανότητά τους, η απόδοσή τους και η επιστημονική τους επάρκεια. Οπως τόνιζε μέλος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής στην «Κ» σχετικά με τις νέες ρυθμίσεις, «στόχος είναι να προάγονται πρωτίστως οι δικαστές με βάση την ικανότητά τους σε συνδυασμό και με τη δικαστική επετηρίδα, όχι όμως μόνο με βάση την επετηρίδα».
Για την εξέλιξή τους, πέραν της επετηρίδας, θα λαμβάνονται υπόψη η ικανότητά τους, η απόδοσή τους και η επιστημονική τους επάρκεια.
Αλλωστε, η κατάσταση που επικρατεί σήμερα δεν έχει και πολλή σχέση με όποια μορφή ουσιαστικής αξιολόγησης, με αποτέλεσμα οι ικανοί δικαστικοί να χάνονται μέσα στον σωρό των μετρίων…
Σήμερα όλοι προάγονται
Με τα σημερινά δεδομένα, σπάνια, σπανιότατα κάποιοι δικαστικοί μένουν στάσιμοι, ενώ το σύνηθες είναι, ανεξαρτήτως ικανότητας, να προχωρούν όλοι, να προάγονται και να φθάνουν έως τα ανώτατα κλιμάκια της Δικαιοσύνης, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τη λειτουργία της, την ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων και την ταχύτητα απονομής δικαίου στους πολίτες.
Επίσης, με το νέο νομοθέτημα αλλάζει και ο πειθαρχικός έλεγχος των δικαστών, ο οποίος σήμερα εξαντλείται κυρίως σε ελέγχους για τον χρόνο έκδοσης των αποφάσεων ή σε πειθαρχικές διώξεις που δεν σχετίζονται πάντα με τα δικαστικά τους καθήκοντα, αλλά με άλλα θέματα, όπως για παράδειγμα συνέβη τα τελευταία χρόνια, που υπήρξαν διώξεις δικαστών που θεωρήθηκαν –για διάφορους λόγους– «μη συνεργάσιμοι» από προηγούμενες ηγεσίες της Δικαιοσύνης.
Οι επικείμενες αλλαγές, που αναμένονται με εξαιρετικό ενδιαφέρον, θα κατατεθούν στη Βουλή από τον υπουργό Δικαιοσύνης Κωνσταντίνο Τσιάρα και εκτιμάται ότι θα αποτελέσουν βήματα εκσυγχρονισμού της Δικαιοσύνης.
Η γνωμοδότηση του ΣτΕ
Οσον αφορά διατάξεις του νομοσχεδίου που ψηφίζεται την επόμενη εβδομάδα από τη Βουλή για αλλαγές στη λειτουργία και στην οργάνωση της Εθνικής Σχολής Δικαστών, η Διοικητική Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας γνωμοδότησε –διότι γνωμοδοτικό χαρακτήρα έχουν οι αποφάσεις της– εκφράζοντας επιμέρους επιφυλάξεις. Ειδικότερα, στη διάταξη που προκάλεσε αντιδράσεις από την Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων, που προχώρησε και σε ηλεκτρονική ψηφοφορία, για υποχρεωτική επιμόρφωση των εν ενεργεία δικαστών, το ΣτΕ τάχθηκε υπέρ της υποχρεωτικότητας στην επιμόρφωση, όμως δεν δέχθηκε ότι μετά τα σεμινάρια οι δικαστές πρέπει να εξετάζονται και να βαθμολογούνται και ο βαθμός να μπαίνει στον υπηρεσιακό τους φάκελο.
Για το θέμα αυτό, στην ηλεκτρονική ψηφοφορία της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων ψήφισε το 1/4 των δικαστών της ποινικής και πολιτικής Δικαιοσύνης, περί τις 4.000, και σε ποσοστό 97,1% είπαν «όχι». Παράλληλα, το ΣτΕ τάχθηκε υπέρ της ουσιαστικής αξιολόγησης των υποψήφιων δικαστικών στο στάδιο της πρακτικής τους άσκησης.