ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ. Το πρωί της Κυριακής, η θάλασσα στη Μυτιλήνη είναι ήρεμη, ο ήλιος λάμπει. Έξω από μια λευκή σκηνή στο προσωρινό Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης Μαυροβούνιου, πρόσφυγες έχουν δημιουργήσει ουρά. Ένας-ένας περνάνε στη σκηνή όπου θα τους μιλήσει ο Πάπας. Δεν ξέρουν ακόμα τι θα τους πει, αλλά και μόνο η προσμονή της φυσικής του παρουσίας σε αυτό το μέρος τους γεμίζει σήμερα με τη χαρά της αναγνώρισης — της ζωής τους, των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν, της κρίσης της οποίας έχουν γίνει θύματα και σύμβολα.
«Η σημερινή επίσκεψη του Πάπα κάνει όλους εμάς τους πρόσφυγες πολύ χαρούμενους», λέει στην «Κ» ο 18χρονος Γιουσουέ, Κονγκολέζος πρόσφυγας που βρίσκεται στη Λέσβο εδώ και ένα χρόνο.
«Τώρα ξέρω πως υπάρχει κάποιος εκεί έξω που μας σκέφτεται», δηλώνει, «είναι πολύ σημαντικό που έρχεται εδώ να δει πώς ζούμε, μας δίνει ελπίδα και δύναμη να συνεχίσουμε». Μέσα στη σκηνή, 92 πρόσφυγες θα ακούσουν την ομιλία του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος όχι μόνο καθόλη τη διάρκεια της επίσκεψης του σε Κύπρο και Ελλάδα αλλά και από την αρχή της μεταναστευτικής κρίσης έχει θέσει το προσφυγικό ζήτημα στο κέντρο των προτεραιοτήτων του — ενώ η φετινή αποτελεί την πρώτη του επίσκεψη στην ελληνική ενδοχώρα, στη Λέσβο έρχεται για δεύτερη φορά, με πρώτη την επίσκεψη του 2016.
Όπως και πριν την ομιλία του, έτσι και μετά το τέλος της, ο Πάπας χαιρέτησε και ευλόγησε παιδιά pic.twitter.com/eeoOxk1kau
— Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (@Kathimerini_gr) December 5, 2021
Το ταξίδι του στο ΚΥΤ όμως δεν έχει εξέχουσα σημασία μόνο για τους Καθολικούς πρόσφυγες που ζουν εδώ, όπως είναι ο Γιουσουέ, σε έναν χώρο που στεγάζει 2.195 αιτούντες άσυλο. Δεν είναι θέμα θρησκείας — είναι ζήτημα αλληλεγγύης. «Μας δείχνει πως είναι μαζί μας, σαν αδερφός», λέει στην «Κ» ο 60χρονος Κερίμ από το Ιράκ, ένας από τους 37 Μουσουλμάνους πρόσφυγες που παρευρίσκονται στην ομιλία του Ποντίφικα, «και πως κάθε ένας από εμάς είναι σαν εμένα, σαν εσένα».
Η συγκινητική ομιλία του Πάπα
Στην ομιλία του — την οποία παρακολούθησαν η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης, και αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς, μεταξύ άλλων — ο Ποντίφικας συνέκρινε την υγειονομική κρίση με την μεταναστευτική, λέγοντας πως ενώ οι εμβολιασμοί προχωράνε σε παγκόσμιο επίπεδο, επικρατεί «τρομερή φυγοδικία σε ό,τι αφορά τις μεταναστεύσεις». «Και όμως εδώ πρόκειται για ανθρώπους», τόνισε, «για ανθρώπινες ζωές».
«Πέντε χρόνια πέρασαν από την επίσκεψη που έκανα μαζί με τους αγαπητούς Αδελφούς Βαρθολομαίο και Ιερώνυμο», δήλωσε στη Λέσβο ο Πάπας, παρατηρώντας πως από τότε δεν έχουν αλλάξει πολλά στο μεταναστευτικό, αλλά ευχαριστώντας εθελοντές και όσους άλλους, αξιωματούχους ή μη, έχουν βοηθήσει όλα αυτά τα χρόνια. «Αναγνωρίζω τη δέσμευση να χρηματοδοτηθούν και να οικοδομηθούν αντάξιες δομές υποδοχής, και ευχαριστώ από καρδιάς τον τοπικό πληθυσμό για το πολύ καλό που έκανε και για τις πολλές θυσίες που έζησε», τόνισε. «Αλλά πρέπει με πίκρα να παραδεχτούμε ότι αυτή η χώρα», είπε για την Ελλάδα, «όπως και άλλες, βρίσκεται σε δυσκολία και ότι στην Ευρώπη υπάρχουν εκείνοι που επιμένουν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σαν μια υπόθεση που δεν τους αφορά». «Είναι τραγικό», συμπλήρωσε, φράση που δεν ήταν γραμμένη στον λόγο του και προσέθεσε όσο μιλούσε.
Όταν ήταν στην Κύπρο, ο Ποντίφικας κατέκρινε τα συρματοπλέγματα -από την Ελλάδα, μίλησε επικριτικά για τα τείχη. «Είναι θλιβερό να ακούς να προτείνεται, ως λύση, η δέσμευση κοινών πόρων για την ανοικοδόμηση τειχών», τόνισε, συμπληρώνοντας πως κατανοεί τους φόβους, τους κινδύνους, την κούραση και την απογοήτευση, που οξύνονται από την οικονομική κρίση και την πανδημία. «Αλλά δεν λύνονται τα προβλήματα», είπε, «και δεν καλυτερεύει η συμβίωση υψώνοντας φράκτες, λύνονται ενώνοντας τις δυνάμεις για να φροντίσουμε τους άλλους σύμφωνα με τις πραγματικές δυνατότητες καθενός και με σεβασμό προς τη νομιμότητα, θέτοντας πάντοτε στην πρώτη θέση την απαραβίαστη αξία της ζωής κάθε ανθρώπου». Ο Πάπας δήλωσε πως είναι εύκολο να σπείρει κανείς τον φόβο του Άλλου, παρασύροντας την κοινή γνώμη, αλλά αναρωτήθηκε γιατί στην κοινή γνώμη δεν συζητιούνται αναλόγως, όχι οι «καημένοι οι άνθρωποι που πληρώνουν τις συνέπειες, και που χρησιμοποιούνται για πολιτική προπαγάνδα», αλλά οι απώτερες αιτίες: η εκμετάλλευση των φτωχών, οι «συχνά κρυφά χρηματοδοτούμενοι», όπως δήλωσε, πόλεμοι, οι «οικονομικές συμφωνίες που γίνονται εις βάρος του κόσμου», οι «κρυφοί χειρισμοί» για τη διακίνηση όπλων. Σε σύνθετα προβλήματα, είπε πως δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.
Προέτρεψε να κοιτάξουμε τα παιδικά πρόσωπα. «Ας βρούμε το θάρρος να ντραπούμε μπροστά σε αυτά που είναι αθώα και είναι το μέλλον — απευθύνονται στις συνειδήσεις μας και μας ρωτούν: “Τι κόσμο θέλετε να μας δώσετε;”,» είπε ο Πάπας. Για μία ακόμα φορά τις τελευταίες ημέρες, ζήτησε να μην υποκύψουμε διεθνώς στην αδιαφορία, έχοντας προηγουμένως προτρέψει να μην μεταβιβάζονται πάντα οι ευθύνες για το μεταναστευτικό από τον έναν στον άλλο σε ένα παγκόσμιο επίπεδο, «σαν να μην ενδιαφέρει κανέναν και να είναι μόνο ένα άχρηστο βάρος που κάποιος είναι υποχρεωμένος να επωμιστεί». «Ας μην ξεφύγουμε βιαστικά από τις ωμές εικόνες των μικροσκοπικών τους σωμάτων που κείτονται ακίνητα στις αμμουδιές — η Μεσόγειος, που για αιώνες ένωσε λαούς διαφορετικούς και χώρες μακρινές, γίνεται ένα κρύο νεκροταφείο χωρίς ταφόπλακες», τόνισε, «φαίνεται σήμερα σαν καθρέφτης θανάτου». «Ας μην αφήσουμε η θάλασσα μας να μετατραπεί σε μια θάλασσα νεκρών».
Εσπασε το πρωτόκολλο
Όμως δεν ήταν μόνο τα λόγια του που έδειξαν για μια ακόμα φορά πως βρίσκεται δίπλα στους πρόσφυγες. Ο Πάπας Φραγκίσκος, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, φτάνοντας στο ΚΥΤ δεν θα έβγαινε από το αυτοκίνητο. Εκείνος όμως όχι μόνο βγήκε από το αυτοκίνητο, αλλά χαιρέτησε χωρίς μάσκα εκατοντάδες διαμένοντες του ΚΥΤ που ήταν στοιχισμένοι πίσω από τα κιγκλιδώματα, ευλογώντας τα κεφάλια τους, πιάνοντας τα χέρια τους, αγκαλιάζοντας παιδιά, σπέρνοντας χαρά σε ανθρώπους που την έχουν αμέριστη ανάγκη.
«Η πίστη απαιτεί συμπόνια», δήλωσε ο Ποντίφικας προς το τέλος της ομιλίας του, «και ευσπλαχνία». «Ας μην ξεχνάμε», είπε, αποκλίνοντας και πάλι από τον γραμμένο λόγο του, και κοιτάζοντας το κοινό του στα μάτια, «αυτό είναι το ύφος του Θεού, συμπόνια, ευσπλαχνία, και τρυφερότητα». Αυτοσχεδιάζοντας και πάλι, απευθύνθηκε στον ελληνικό λαό, ευχαριστώντας Ελληνίδες και Έλληνες για την υποδοχή προσφύγων, «που πολλές φορές γίνεται πρόβλημα γιατί πολλές φορές δεν βρίσκεται δίοδος φυγής». «Ευχαριστώ», είπε, «για τη γενναιοδωρία».