«Η επιστροφή των νέων επιστημόνων που έφυγαν στο εξωτερικό είναι βασικό στοίχημα της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας», λέει, μιλώντας στην «Κ», ο Αγγελος Συρίγος, υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για την ανώτατη εκπαίδευση. «Θα δημιουργήσουμε ευέλικτες δομές διδασκαλίας στα ΑΕΙ υπό τη μορφή του επισκέπτη καθηγητή. Ο θεσμός θα αποτελέσει γέφυρα για την επιστροφή και θα λειτουργήσει σε συνδυασμό με τη διαφάνεια και την αξιοκρατία στις εκλογές των πανεπιστημιακών», δηλώνει ο ίδιος. Παράλληλα, παραδέχεται ότι «υπάρχει πράγματι καθυστέρηση στην τοποθέτηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας στα ΑΕΙ, ωστόσο δεν οφείλεται σε κυβερνητική επιλογή».
– Το τρίπτυχο «οικογένεια – κόμμα – παρέα» βάζει το στίγμα του στην επιλογή πανεπιστημιακών. Μία λέξη για τα τρία: αναξιοκρατία. Πώς θα αντιμετωπίσετε το πρόβλημα;
– Αυτό που περιγράφετε συμβαίνει συχνά, χωρίς να είναι ο κανόνας. Συνηθέστερο φαινόμενο είναι η ευνοιοκρατία, δηλαδή η προώθηση υποψηφίων που υστερούν σε ακαδημαϊκά προσόντα αλλά υποστηρίζονται ενθέρμως από ήδη υπηρετούντες καθηγητές. Περιπτώσεις οικογενειοκρατίας εντοπίζονται σε συγκεκριμένα τμήματα. Η αναμόρφωση των εκλεκτορικών σωμάτων, η διασφάλιση της επιλογής των εξωτερικών εκλεκτόρων μέσω ηλεκτρονικών κληρώσεων, η θέσπιση κωλυμάτων στις περιπτώσεις υποψηφίων που έχουν εκπονήσει τις διδακτορικές διατριβές τους με καθηγητές που είναι μέλη του εκλεκτορικού σώματος, είναι κάποια από τα μέτρα που επεξεργαζόμαστε. Βασικό στοιχείο θα είναι και ο ακαδημαϊκός έλεγχος του επιστημονικού αντικειμένου των θέσεων που προκηρύσσονται, για να αποφεύγονται οι φωτογραφικές περιγραφές τους.
– Πώς μπορούμε να «κερδίσουμε» πίσω τους επιστήμονες που μετανάστευσαν στο εξωτερικό λόγω της οικονομικής κρίσης; Πώς θα επιτευχθεί το brain gain;
– Η επιστροφή των νέων επιστημόνων που έφυγαν στο εξωτερικό είναι βασικό στοίχημα της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας. Πρέπει να έχουμε όμως υπ’ όψιν ότι δύσκολα κάποιος επιτυχημένος επιστήμονας θα εγκαταλείψει μια σίγουρη εργασία στο εξωτερικό για να επιχειρήσει ένα άλμα στο ελληνικό άγνωστο. Γι’ αυτό θα δημιουργήσουμε ευέλικτες δομές διδασκαλίας στα ΑΕΙ υπό τη μορφή του επισκέπτη καθηγητή. Οι άξιοι επιστήμονες θα μπορούν να διδάσκουν παράλληλα στην Ελλάδα χωρίς να υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τη θέση τους στο εξωτερικό. Ο θεσμός του επισκέπτη καθηγητή θα αποτελέσει γέφυρα για την επιστροφή. Θα λειτουργήσει σε συνδυασμό με τη διαφάνεια και την αξιοκρατία στις εκλογές των πανεπιστημιακών δασκάλων, στην οποία προαναφέρθηκα.
Υπάρχει πράγματι καθυστέρηση στην τοποθέτηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας στα ΑΕΙ, ωστόσο δεν οφείλεται σε κυβερνητική επιλογή.
– Πρέπει να αλλάξει το μοντέλο διοίκησης των ΑΕΙ και αν ναι, πώς; Πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι λάθος η επαναφορά των Συμβουλίων Ιδρύματος (Σ.Ι.), επικαλούμενοι και την περιπέτεια του θεσμού μετά τον νόμο 4009/2011.
– Η επαναφορά των Συμβουλίων είναι στο προεκλογικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας. Η κ. Κεραμέως έχει αποδείξει έως τώρα ότι εφαρμόζει τις προεκλογικές δεσμεύσεις. Επομένως τα Συμβούλια θα επανέλθουν. Είναι σαφές ότι ο πρύτανης χρειάζεται ένα ισχυρό θεσμικό αντίβαρο. Το στοίχημα είναι Συμβούλιο και πρύτανης να μπορούν να λειτουργήσουν δημιουργικά και συμπληρωματικά. Δεν πρέπει τα πανεπιστήμια να μετατραπούν εκ νέου σε χώρο αντιπαραθέσεως γύρω από τον ρόλο των Συμβουλίων Ιδρύματος.
– Πώς θα επιλέγονται τα μέλη του Συμβουλίου και με ποιες αρμοδιότητες;
– Ο τρόπος που λειτούργησαν τα Συμβούλια στο παρελθόν βασίστηκε σε ένα μεικτό σχήμα μελών που προέρχονταν από το ίδιο το ίδρυμα, καθώς και εξωτερικών μελών. Κάτι ανάλογο θα ισχύσει και τώρα. Οι καθηγητές πλήρους απασχολήσεως θα ψηφίζουν για τα εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου. Ακολούθως, αυτοί που θα εκλεγούν, θα ψηφίζουν για τα εξωτερικά μέλη κατόπιν ανοιχτής δημοσίας προσκλήσεως. Οι αρμοδιότητες είναι το κρίσιμο σημείο. Τα Συμβούλια δεν μπορούν να εμπλέκονται στην καθημερινή λειτουργία του πανεπιστημίου. Δεν μπορείς να έχεις την απαίτηση, ιδίως από τα εξωτερικά μέλη, να παρατήσουν την εργασία τους και να ασχολούνται με την καθημερινότητα. Ο ρόλος των Συμβουλίων θα είναι επιτελικός.
– Γιατί ο πρύτανης να μην επιλέγεται από το Συμβούλιο, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό; Μέσω των εκλογών έχουμε δει φαινόμενα συναλλαγής των υποψηφίων με τους πανεπιστημιακούς-εκλογικό σώμα.
– Το εκλογικό σώμα για την εκλογή του πρύτανη και των Συμβουλίων είναι απολύτως το ίδιο. Θα είναι περίεργο το συγκεκριμένο σώμα να ψηφίζει με ηθικά ευτελή κίνητρα στις πρυτανικές εκλογές, ενώ όταν έρχεται η ώρα των Συμβουλίων να εμφορείται ξαφνικά από υψηλόφρονα κριτήρια. Εκείνο που χρειάζεται είναι να υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα για την κατάχρηση εξουσίας και από πλευράς πρύτανη και από πλευράς Συμβουλίου.
– Η εντύπωση που επικρατεί είναι ότι έχετε στείλει την πανεπιστημιακή αστυνομία στις ελληνικές καλένδες.
– Υπάρχει πράγματι καθυστέρηση. Δεν οφείλεται, όμως, σε κυβερνητική επιλογή. Ολοκληρώθηκε η διαδικασία επιλογής των ατόμων που θα στελεχώσουν τις Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος, όπως αποκαλείται η αστυνομική δύναμη που θα είναι επιφορτισμένη με την ασφάλεια στα ΑΕΙ. Εκκρεμούν στο Συμβούλιο της Επικρατείας κάποιες προσφυγές, που μοιραίως επηρεάζουν την έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος. Για εμένα πιο σημαντικό είναι πως από τον Αύγουστο του 2019, που άλλαξε ο σχετικός νόμος, η αστυνομία εισέρχεται κανονικά στα ΑΕΙ όταν υφίσταται ανάγκη. Εκεί θα απέδιδα τη γενική εικόνα από πλευράς ασφαλείας σε όλα τα ΑΕΙ, που φέτος είναι ριζικά βελτιωμένη. Αρκεί μια βόλτα από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εχουν εξαφανιστεί οι εκατοντάδες μικροπωλητές που πουλούσαν την πραμάτεια τους μέσα από τον αύλειο χώρο της ΑΣΟΕΕ και αναρχικές ομάδες τούς προστάτευαν. Η ίδια κατάσταση επικρατεί σε όλα τα ΑΕΙ. Εχει αλλάξει ριζικά και η κοινωνία. Είναι ενδεικτικό ότι κατά την πρόσφατη επέμβαση αστυνομίας και πολεοδομίας στο Μετσόβιο για να γκρεμίσουν έναν τοίχο που κάποιοι αναρχικοί ήθελαν να χτίσουν, δεν βγήκε ούτε μία ανακοίνωση διαμαρτυρίας για δήθεν «παραβίαση ασύλου». Βέβαια, χρειάζεται ακόμη δουλειά για να προστατευθεί πλήρως η ακαδημαϊκή ελευθερία. Είναι θέμα που με ενδιαφέρει κατ’ απόλυτη προτεραιότητα, επειδή υπήρξα θύμα της παραβατικότητας μέσα στα ΑΕΙ.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr