Δυστυχώς, οι συχνές μεταλλάξεις του κορωνοϊού και η μη προσέλευση του πληθυσμού να εμβολιαστεί δεν επιτρέπουν στην κοινωνία να πετύχει την ανοσία της αγέλης. Προτού κάποια χώρα πλησιάσει την ανοσία της αγέλης έρχεται η επόμενη μετάλλαξη του κορωνοϊού και την ανατρέπει.
Στη χώρα μας στα τρία προηγούμενα κύματα οι θάνατοι κορυφώθηκαν ύστερα από 11, 14 και 13 ημέρες, αντίστοιχα, από την κορύφωση των κρουσμάτων. Στο παρόν κύμα όμως, χρειάστηκε να περάσουν 36 ημέρες για να φανούν τα πρώτα σημάδια, ότι ο ημερήσιος μέσος όρος 7 ημερών των θανάτων έχει κορυφωθεί. Δηλαδή έχει παρέλθει τριπλάσιος χρόνος. Επιπλέον, το ποσοστό των νοσηλειών επί των κρουσμάτων είναι τριπλάσιο καθώς ανέρχεται περίπου στο 6% έναντι 2% των άλλων εμβολιασμένων χωρών. Και οι δυο παραπάνω παράγοντες υποδηλώνουν ότι τα πραγματικά κρούσματα είναι πολύ περισσότερα από ό,τι καταγράφονται.
Θα περιμέναμε η μετάλλαξη «Δέλτα» να έχει αναχαιτιστεί πολύ πιο γρήγορα λόγω ενός συνδυασμού του 64% των εμβολιασμένων, του 25% εμβολιασμένων με αναμνηστική δόση και του 5% του πληθυσμού που έχει νοσήσει κατά το τελευταίο τρίμηνο.
Τα δεδομένα των τελευταίων ημερών τόσο από τη Νότιο Αφρική, τη Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Δανία μάς δείχνουν ότι θα υπάρξει ένα σημαντικό κύμα της «Ομικρον» και στη χώρα μας, και μάλιστα πριν υποχωρήσει το παρόν κύμα. Ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων θα είναι κατά πάσα πιθανότητα πολύ εκθετικός, καθώς κάθε 1,5-3 ημέρες τα κρούσματα διπλασιάζονται. Περαιτέρω θα συμβάλουν στη μεγάλη αύξηση το υψηλό ποσοστό των ανεμβολίαστων και η τετραπλάσια μεταδοτικότητα της «Ομικρον». Επίσης, ο κίνδυνος οι ήδη εμβολιασμένοι και οι νοσήσαντες να ξαναμολυνθούν είναι περίπου πέντε φορές μεγαλύτερος σε σχέση με τη «Δέλτα». Μόλις επαληθευθούν τα πρώτα 50 κρούσματα στη χώρα μας, είναι πιθανόν μέσα σε 2-3 εβδομάδες να ξεπεραστεί η προηγούμενη κορυφή των κρουσμάτων της «Δέλτα», για την οποία χρειάστηκαν 20 εβδομάδες μέχρι την κορύφωση. Κάπως έτσι εξελίχθηκε η «Ομικρον» στην Αγγλία, καθώς κάθε δύο ημέρες τα κρούσματα διπλασιάζονταν. Ετσι, τα κρούσματα από 32, σε μία εβδομάδα έφθασαν τα 536 και την επόμενη εβδομάδα ξεπέρασαν τις 15.000. Η Αγγλία έχει ήδη τις περισσότερες εισαγωγές στα νοσοκομεία ανά ημέρα από την αρχή της πανδημίας, με εμβολιασμένο το 70% του πληθυσμού της.
Εν τω μεταξύ, για να κερδηθεί χρόνος θα πρέπει να εμβολιαστεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό έως ότου έρθει η «Ομικρον», και κυρίως οι ηλικιωμένοι άνω των 60 ετών, όπου υπάρχει ακόμη ένα σημαντικό ποσοστό ανεμβολίαστων. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι δύο δόσεις προστατεύουν από τη μόλυνση της «Ομικρον» στο 20% (έναντι 85% της «Δ») και η τρίτη δόση αυξάνει την προστασία στο 55-80% (έναντι 90% της «Δ»). Οσον αφορά τη βαριά νόσηση, οι δύο δόσεις προστατεύουν από την «Ομικρον» περίπου στο 70% (έναντι 93% της «Δ») και η τρίτη δόση αυξάνει την προστασία κατά πάσα πιθανότητα στο 80-86% (έναντι 97% της «Δ»).
Επίσης θα πρέπει να συνεχιστεί με γρηγορότερους ρυθμούς η αναμνηστική δόση και να επεκταθούν οι εμβολιασμοί ακόμη και στα παιδιά. Παράλληλα, χρειάζονται μέτρα που θα μειώνουν σημαντικά τις κοινωνικές επαφές.
Ακόμη δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία σχετικά με το ποσοστό των κρουσμάτων που θα καταλήξουν για νοσηλεία στα νοσοκομεία. Αλλά ακόμη κι αν υπάρχει τετραπλάσια μείωση της πιθανότητας για νοσηλεία, αυτό το όφελος θα εξαφανιστεί καθώς τα κρούσματα αναπτύσσονται με τετραπλάσια ταχύτητα σε σύγκριση με τη «Δέλτα». Ο άμεσος εμβολιασμός έχει μεγάλη σημασία, επειδή θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να αναπτύξει ο οργανισμός άμυνα καθώς θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες μετά κάθε δόση. Δηλαδή τέσσερις εβδομάδες, αλλά στο διάστημα όμως των τεσσάρων εβδομάδων η εξαιρετική μεταδοτικότητα της «Ομικρον» θα έχει εκτοξεύσει τα κρούσματα σε μεγάλα ύψη. Ισως αν αποκτήσουμε υψηλή ανοσία, να φαίνεται η «Ομικρον» πιο ήπια στα συμπτώματα εξαιτίας της ανοσίας.
Ενα ακόμη σημαντικό ερώτημα είναι σε πόσο χρόνο τα κρούσματα της «Ομικρον» θα κορυφωθούν και πότε θα αρχίσει η αποκλιμάκωση. Σύμφωνα με τα τωρινά στοιχεία από τη Νότιο Αφρική έχει γίνει ήδη κορύφωση του κύματος «Ομικρον», το οποίο έχει ξεκινήσει στις αρχές Νοεμβρίου, δηλαδή χρειάστηκε περίπου 45 ημέρες για να φτάσει στην κορυφή σε περίοδο αρχών καλοκαιριού.
* Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.