Η σχέση Ελλάδας και Ισραήλ θα συνεχίσει να ευδοκιμεί αυτόνομα και ανεξάρτητα «από οποιεσδήποτε άλλες εξελίξεις στην περιοχή», αναφέρει στην αποκλειστική συνέντευξή του στην «Κ» ο Γιαΐρ Λαπίντ, υπουργός Εξωτερικών του Κράτους του Ισραήλ. Ο κ. Λαπίντ περιγράφει την ελληνοϊσραηλινή σχέση ως «μια στρατηγική συμμαχία βασισμένη σε αξίες μεταξύ δύο χωρών που μοιράζονται κοινές αξίες και ένα όραμα για σταθερότητα, καινοτομία, δημοκρατία και ευημερία».
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την πιθανότητα επαναπροσέγγισης του Ισραήλ με την Τουρκία σημειώνει ότι η χώρα του «σίγουρα ελπίζει να συνεργαστεί εποικοδομητικά με χώρες που δείχνουν επιθυμία να διαδραματίσουν θετικό ρόλο στην προώθηση της ευημερίας και της σταθερότητας» και τονίζει ότι πράγματι η κυβέρνησή του διερευνά αυτήν την πιθανότητα. Τονίζει, βέβαια, ότι η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και οποιασδήποτε χώρας δεν είναι ποτέ εις βάρος των δεσμών του Ισραήλ με την Ελλάδα, τους οποίους χαρακτηρίζει «στρατηγικούς».
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ αναφέρεται στις νέες δυνατότητες που έχουν δημιουργήσει για τη Μέση Ανατολή οι Συμφωνίες του Αβραάμ. Τονίζει, μάλιστα, ότι οι συμφωνίες αυτές δημιουργούν μια «νέα πραγματικότητα». Αναφορικά με τις ανανεωμένες συζητήσεις στο πλαίσιο της Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA) για τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν, ο κ. Λαπίντ είναι κάθετος: «Δεν μπορεί ποτέ να επιτραπεί στο Ιράν να αποκτήσει ικανότητα για πυρηνικά όπλα». Μάλιστα ο κ. Λαπίντ εκφράζει, με την ευκαιρία, τις ευχαριστίες του στην Ελλάδα για τη συνεισφορά της υπέρ της αυστηρότερης εποπτείας στο συμβούλιο των διοικητών της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ).
Ο κ. Λαπίντ θεωρεί ότι οι ΗΠΑ, παρά τη στρατηγική στροφή τους προς τον Ειρηνικό, θα παραμείνουν στη Μέση Ανατολή, φέρνοντας μάλιστα ως παράδειγμα και τη συμμετοχή τους στο σχήμα 3+1 με την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Κυπριακή Δημοκρατία. Ενώ τονίζει πως η σχέση ΗΠΑ – Ισραήλ παραμένει ακρογωνιαίος λίθος για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή.
– Η ελληνοϊσραηλινή σχέση έχει διευρυνθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει συνεργασία σε πολλούς τομείς όπως η άμυνα, η οικονομία, οι διαπροσωπικές επαφές και επίσης οικοδομούν μια ουσιαστική κατανόηση σχετικά με τις περιφερειακές πραγματικότητες. Τι γίνεται με τα επόμενα βήματα για την ενίσχυση των διμερών δεσμών;
– Η διμερής σχέση μεταξύ Ισραήλ και Ελλάδας δεν είναι μόνο μια πολύπλευρη στρατηγική εταιρική σχέση, όπως αποδεικνύεται από τους δεσμούς μας στον τομέα της ασφάλειας και της ενέργειας. Είναι μια στρατηγική συμμαχία βασισμένη σε αξίες μεταξύ δύο χωρών που μοιράζονται κοινές αξίες και ένα όραμα για σταθερότητα, καινοτομία, δημοκρατία και ευημερία. Αυτή η συμμαχία ήταν εμφανής κατά την πρόσφατη τριμερή σύνοδο κορυφής μεταξύ του πρωθυπουργού Μπένετ, του πρωθυπουργού Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κύπρου Αναστασιάδη στην Ιερουσαλήμ. Και στις πολλές συνομιλίες μου με τον υπουργό Εξωτερικών Δένδια στο Ισραήλ και στην Ουάσιγκτον, συζητήσαμε για ορισμένους τομείς στους οποίους πιστεύουμε ότι μπορούμε να εμβαθύνουμε τις διμερείς σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας. Εχουμε αναπτυσσόμενους αμυντικούς δεσμούς. Εχουμε κοινά έργα στον τομέα της ενέργειας που υποστηρίζουν χιλιάδες θέσεις εργασίας στις δύο χώρες μας. Η γεωγραφική μας εγγύτητα σημαίνει ότι αντιμετωπίζουμε πολλές από τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή. Εν μέσω της πανδημίας, ενισχύσαμε τη συνεργασία μας στον τομέα της υγείας και, καθώς ξεπερνάμε την πανδημία, πρέπει να δράσουμε για να αποκαταστήσουμε την τουριστική ροή μεταξύ των δύο χωρών μας, καθώς ο τουρισμός είναι βασικός πυλώνας των ισχυρών διαπροσωπικών σχέσεών μας. Κοινός τόπος σε όλους αυτούς τους τομείς είναι μια πολυδιάστατη συνεργασία που αποτελεί πηγή σταθερότητας, ευημερίας και λύσεων για διάφορες προκλήσεις.
Η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και οποιασδήποτε χώρας δεν είναι ποτέ εις βάρος των σχέσεών μας με άλλες χώρες και βλέπουμε τους δεσμούς μας με την Ελλάδα ως στρατηγικούς.
– Πρόσφατα υπήρξε μια κάποια συζήτηση στην Αθήνα για προσέγγιση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας. Πώς θα μπορούσε αυτό να επηρεάσει τη σχέση Ελλάδας – Ισραήλ;
– Η διμερής σχέση μεταξύ Ισραήλ και Ελλάδας και η τριμερής σχέση μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου είναι και οι δύο υψίστης σημασίας για το Ισραήλ. Αυτές οι συνεργασίες λειτουργούν αυτόνομα και θα συνεχίσουν να ευδοκιμούν ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε άλλες εξελίξεις στην περιοχή. Το Ισραήλ σίγουρα ελπίζει να συνεργαστεί εποικοδομητικά με χώρες που δείχνουν επιθυμία να διαδραματίσουν θετικό ρόλο στην προώθηση της ευημερίας και της σταθερότητας, και διερευνούμε αυτήν την πιθανότητα. Ωστόσο, η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και οποιασδήποτε χώρας δεν είναι ποτέ εις βάρος των σχέσεών μας με άλλες χώρες και βλέπουμε τους δεσμούς μας με την Ελλάδα ως στρατηγικούς.
– Πιστεύετε ότι η Τουρκία έχει αλλάξει και μπορεί να συμβάλει στην ειρήνη και στη σταθερότητα στην περιοχή;
– Οπως είπα, το Ισραήλ σίγουρα ελπίζει να συνεργαστεί εποικοδομητικά με άλλες χώρες που δείχνουν την επιθυμία να διαδραματίσουν θετικό ρόλο στην προώθηση της ευημερίας και της σταθερότητας. Διερευνούμε συνεχώς τέτοιες δυνατότητες και δεσμευόμαστε όπως πάντα στους Ελληνες φίλους μας για διαφάνεια σε αυτό το θέμα. Αλλά είναι ακριβώς για αυτόν τον λόγο –την επιθυμία μας να συνεργαστούμε με χώρες που διαδραματίζουν θετικό ρόλο στην προώθηση της ευημερίας και της σταθερότητας– που το Ισραήλ εκτιμά τη συνεργασία του με την Ελλάδα. Αυτή η συνεργασία έχει τις ρίζες της σε κοινά συμφέροντα και αξίες. Προσβλέπουμε στη διατήρηση και ενίσχυση αυτών των εταιρικών σχέσεων, οι οποίες διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην προώθηση της περιφερειακής σταθερότητας.
– Οι Συμφωνίες του Αβραάμ έδωσαν στην περιοχή ένα πρόσθετο στοιχείο σχετικά με τη δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών χωρών. Ποια είναι τα επόμενα βήματα; Πώς προχωρούν οι διαπραγματεύσεις με άλλες αραβικές χώρες; Θα υπάρξουν νέα τους επόμενους μήνες για νέες συμφωνίες;
– Τον περασμένο χρόνο, είδαμε να αναδύεται μια νέα πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή. Οι διπλωματικοί, οικονομικοί, δεσμοί ασφάλειας, πολιτιστικοί και διαπροσωπικοί δεσμοί που προέκυψαν από τις συμφωνίες ομαλοποίησης οδήγησαν σε μεγαλύτερη εταιρική σχέση, ευημερία και σταθερότητα σε ολόκληρη την περιοχή. Δεν περνάει ούτε ημέρα χωρίς να υπογραφεί μια νέα συμφωνία, να δημοσιοποιηθεί μια νέα πρωτοβουλία συνεργασίας ή να πραγματοποιηθεί μια ιστορική επίσημη επίσκεψη. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο με τους νέους εταίρους μας. Εμβαθύνουμε επίσης τη συνεργασία μας με τους ιστορικούς περιφερειακούς εταίρους μας, την Αίγυπτο και την Ιορδανία. Τώρα κοιτάζοντας το μέλλον, πιστεύω ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες χώρες που αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις και απειλές με εμάς. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή, όπου οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε δεν σταματούν στα εθνικά σύνορα: η πανδημία της COVID-19, η κλιματική αλλαγή και η διεθνής τρομοκρατία που κινεί το Ιράν.
Πιστεύω επίσης ότι υπάρχουν πολλές χώρες στην περιοχή μας, και πέρα από αυτήν, που αντιλαμβάνονται αυτό που έχω πει πολλές φορές: στο μέλλον, αυτοί που συνεργάζονται θα ηγούνται και αυτοί που απομονώνονται θα μείνουν πίσω. Ενα εξαιρετικό παράδειγμα τέτοιας συνεργασίας που ήδη βλέπουμε σήμερα είναι το East Med Gas Forum, το οποίο συσπειρώνει το Ισραήλ, την Ελλάδα και άλλους από όλη την περιοχή μας σε θέματα ενεργειακής ανάπτυξης, και αυτό μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για παρόμοιες προσπάθειες σε άλλους τομείς. Οπότε ναι, είμαι αισιόδοξος ότι περισσότερες χώρες θα ενταχθούν στον κύκλο της ειρήνης και απλώνουμε το χέρι μας για την ειρήνη.
Δεν μπορεί να επιτραπεί στο Ιράν να αποκτήσει ικανότητα για πυρηνικά
– Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η διεθνής κοινότητα έχουν αναλάβει και πάλι να επαναφέρουν το Ιράν στο τραπέζι του διαλόγου. Μέσω του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA) ή άλλων πιθανών πλατφορμών διαπραγμάτευσης. Πιστεύετε ότι μπορεί πραγματικά να υπάρξει μια πραγματική πυρηνική συμφωνία;
– Δεν μπορεί ποτέ να επιτραπεί στο Ιράν να αποκτήσει ικανότητα για πυρηνικά όπλα. Eνα πυρηνικό Ιράν θα ωθήσει ολόκληρη τη Μέση Ανατολή σε μια κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών τη στιγμή που γίνονται τεράστια βήματα για να διευρυνθεί ο κύκλος της ειρήνης στην περιοχή. Θα ενθαρρύνει το Ιράν και τους τρομοκράτες πληρεξούσιούς του να επεκτείνουν περαιτέρω την τρομοκρατική τους δραστηριότητα σε ολόκληρη την περιοχή και σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εκτίμηση είναι τεκμηριωμένη και σαφής. Οι Ιρανοί προσέρχονται σε συνομιλίες για έναν μόνο λόγο – για να αρθούν οι κυρώσεις. Χρειάζονται χρήματα για να χρηματοδοτήσουν το παγκόσμιο τρομοκρατικό τους δίκτυο, συμπεριλαμβανομένων των Φρουρών της Επανάστασης και της Χεζμπολάχ, και για να χρηματοδοτήσουν τη συνεχιζόμενη κούρσα τους για πυρηνικό εξοπλισμό.
Oπως είπα στον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν στη συνάντησή μας στο Παρίσι μόλις τον περασμένο μήνα, η αποτροπή ενός πυρηνικού Ιράν δεν τελείωσε με την επανέναρξη των συνομιλιών στη Βιέννη. Η συνταγή για την αποτροπή ενός Ιράν με ικανότητα πυρηνικών όπλων είναι απλή: Αυστηρότερες κυρώσεις. Αυστηρότερη εποπτεία. Διεξάγετε οποιεσδήποτε συνομιλίες από θέση ισχύος. Και επίσης πρέπει να υπάρχει μια αξιόπιστη στρατιωτική απειλή. Εάν οι Ιρανοί πιστέψουν ότι ο κόσμος δεν σκοπεύει σοβαρά να τους σταματήσει, θα επιταχύνουν για τη βόμβα. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι ο κόσμος δεν θα επιτρέψει να συμβεί αυτό. Και επιτρέψτε μου να πω επίσης ότι, όσον αφορά την αυστηρότερη εποπτεία, είμαστε ευγνώμονες στην Ελλάδα για τη συνεισφορά της στο συμβούλιο των διοικητών της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ). Γιατί γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα συμμερίζεται τις ανησυχίες μας για τη διάδοση των πυρηνικών όπλων και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος στα διεθνή φόρουμ.
Ως παγκόσμια υπερδύναμη πράσινης ενέργειας και τεχνολογίας, στο Ισραήλ έχουμε δεσμεύσει σχεδόν 5 δισ. δολάρια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
– Το Ισραήλ υπήρξε πρωτοπόρος στην τεχνολογία σε πολλούς τομείς. Μπορεί να γίνει ένας περιφερειακός παράγοντας για την προώθηση βιώσιμων λύσεων όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης;
– Το Ισραήλ δεν έχει απλώς τη δυνατότητα να γίνει περιφερειακός παράγοντας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής: το Ισραήλ είναι ήδη σήμερα παγκόσμιος παράγοντας στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αυτό ξεκινάει από το εσωτερικό: έχουμε δεσμεύσει σχεδόν 5 δισ. δολάρια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, στα οποία συμπεριλαμβάνονται άνευ προηγουμένου επενδύσεις για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και της επιχειρηματικότητας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μειώνουμε τις εκπομπές άνθρακα με στόχο να έχουμε ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα το 2050, προετοιμάζουμε την είσοδο των ηλεκτρικών οχημάτων στην αγορά του Ισραήλ και επενδύουμε στα μέσα μαζικής μεταφοράς για τη μείωση των εκπομπών. Πιστεύω επίσης ότι εμείς οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουμε την ευθύνη να πρωτοστατήσουμε και να δώσουμε το θετικό παράδειγμα, και για αυτό το υπουργείο Εξωτερικών μόλις εγκατέστησε με πρωτοβουλία μου ηλιακούς συλλέκτες στη στέγη του κτιρίου μας.
Ως παγκόσμια υπερδύναμη πράσινης ενέργειας και τεχνολογίας, το Ισραήλ έχει να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στον παγκόσμιο αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Και ενστερνιζόμαστε αυτόν τον ρόλο: δεν είναι τυχαίο ότι το Ισραήλ είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη αντιπροσωπεία από όλες τις χώρες στη διάσκεψη της Γλασκώβης για το κλίμα. Οπως έχω πει πολλές φορές, ενόψει τεράστιων παγκόσμιων προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, οι χώρες που συνεργάζονται θα ευημερήσουν και όσες δεν θα συνεργαστούν θα μείνουν πίσω. Για τον σκοπό αυτό, το Ισραήλ μόλις υπέγραψε το σημαντικό σύμφωνο «νερό για πράσινη ενέργεια» με την Ιορδανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Και στη Μεσόγειο, βλέπουμε μια τεράστια ευκαιρία για να εμβαθύνουμε τους διμερείς δεσμούς μας με την Ελλάδα και τους τριμερείς μας δεσμούς με την Ελλάδα και την Κύπρο, μέσω συνεχών κοινών προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είτε μέσω της κυπριακής Πρωτοβουλίας για το Κλίμα, είτε μέσω κοινών έργων έρευνας και ανάπτυξης ή συνεργασίας στην πυρόσβεση. Είμαι υπερήφανος που υπηρετώ ως υπουργός Εξωτερικών και ηγούμαι ενός υπουργείου με ικανούς, αφοσιωμένους επαγγελματίες που εργάζονται καθημερινά για να μετατρέψουν αυτές τις ευκαιρίες σε πραγματικότητα.
Οι σχέσεις με ΗΠΑ
– Πιστεύετε ότι η λεγόμενη «στροφή στον Ειρηνικό» των Ηνωμένων Πολιτειών θα αλλάξει το περιβάλλον ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή μας; Εάν ναι, πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις και πώς βλέπετε τον ρόλο του Ισραήλ σε αυτό το πλαίσιο;
– Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες μοιράζονται μια ειδική σχέση που βασίζεται σε κοινές αξίες και αμοιβαία συμφέροντα. Αυτή η φιλία και η εταιρική σχέση είναι αρραγής και θα συνεχίσει να λειτουργεί ως ακρογωνιαίος λίθος για την περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια στη Μέση Ανατολή και στη Μεσόγειο. Επιπλέον, πολλές από τις κοινές αξίες και τα συμφέροντα που αποτελούν τη βάση της σχέσης ΗΠΑ – Ισραήλ είναι οι ίδιες κοινές αξίες και τα ίδια συμφέροντα που αποτελούν τη βάση της σχέσης Ισραήλ – Ελλάδας. Για αυτό το πλαίσιο 3+1 –το Ισραήλ, η Ελλάδα, η Κύπρος και οι ΗΠΑ– είναι ένα τόσο αποτελεσματικό φόρουμ για την αντιμετώπιση περιφερειακών, ακόμη και παγκόσμιων προκλήσεων.