Από τις 22 Δεκεμβρίου η Βόρεια Μακεδονία εισήλθε στη μετά Ζόραν Ζάεφ εποχή. Με μια λιτή δήλωση στην οποία έλεγε ότι «σήμερα υπέβαλα την παραίτησή μου από τη θέση του πρωθυπουργού στον πρόεδρο της Βουλής Ταλάτ Τζαφέρι», ο Σλαβομακεδόνας ηγέτης γνωστοποίησε επίσημα ότι αφήνει το πηδάλιο του κυβερνητικού σκάφους και κατά τα φαινόμενα πάει στο σπίτι του. Η συντριπτική ήττα που υπέστη στις δημοτικές εκλογές του φθινοπώρου το κόμμα του (SDCN) δεν έχει πείσει ότι ήταν η πραγματική αιτία της παραίτησης, η οποία αιφνιδίασε όχι μόνο το κόμμα του, αλλά και την αντιπολίτευση, όπως και τους συμμάχους του διεθνώς.
Στις δημοκρατίες, οι πολίτες δεν ψηφίζουν στις δημοτικές εκλογές κυβέρνηση και πρωθυπουργό, αλλά τοπικούς άρχοντες και εξάλλου ο Ζάεφ είχε κοντά δυόμισι χρόνια θητείας μπροστά του για να διορθώσει τα (πολλά) κακώς κείμενα της διακυβέρνησής του, λένε όσοι αναζητούν τα πραγματικά αίτια της παραίτησης. Φήμες και εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι δεν άντεξε και «τα βρόντηξε», με τον ίδιο τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Στέβο Πενταρόφσκι, να το υπαινίσσεται ανοιχτά σε δηλώσεις του.
Οσοι γνωρίζουν τον Ζάεφ λένε ότι από καιρό ένιωθε να μην του βγαίνει τίποτα και κυρίως να τον έχουν εγκαταλείψει οι Ευρωπαίοι, γεγονός που θεωρούσε, όχι άδικα, ότι του αφαιρούσε το ισχυρό αφήγημα με το οποίο σχεδίαζε να πορευθεί για το υπόλοιπο της θητείας του, αυτό δηλαδή της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της χώρας. Θα κριθεί από την Ιστορία για το ότι ως ηγέτης λιποψύχησε (;) μπροστά στις δυσκολίες, αφήνοντας ανολοκλήρωτες δικές του σημαντικές για την υπόσταση της χώρας του επιλογές. Ομως, κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν υπήρξε ο πιο φιλοευρωπαίος αλλά και (σε ό,τι μας αφορά) ο πιο φιλέλληνας πρωθυπουργός που πέρασε από τη Βόρεια (πλέον) Μακεδονία.
Ισως και ο πλέον σημαντικός ηγέτης, μετά τον ιδρυτή του κράτους Κίρο Γκλιγκόροφ, ο πρωθυπουργός που τόλμησε αδιανόητα έως τότε πράγματα, όπως την αλλαγή της ονομασίας (Συμφωνία Πρεσπών), την καθιέρωση της αλβανικής γλώσσας ως επίσημης σε όλη την επικράτεια και την υπογραφή (2017) της λιμνάζουσας Συμφωνίας φιλίας και καλής γειτονίας με τη Βουλγαρία.
Και τώρα που ο Ζάεφ φεύγει, ποιος έρχεται; Το κόμμα του όρισε για το υπόλοιπο της κυβερνητικής θητείας έναν νεαρό τεχνοκράτη, τον έως τώρα υφυπουργό Οικονομικών Nτιμίταρ Κοβάτσεφσκι, αλλά στον ορίζοντα προβάλλει το βαλκανικό φάντασμα του… Βίκτορ Ορμπαν. Στη χώρα φουντώνει δυναμική εκλογών, ως λύση στο πολιτικό αδιέξοδο που κληροδοτεί η παραίτηση Ζάεφ και πλέον είναι θέμα χρόνου η προσφυγή στις κάλπες, μολονότι ο σημερινός κυβερνητικός συνασπισμός διακηρύσσει πως θα εξαντλήσει το υπόλοιπο της θητείας του.
Δεδομένης της ραγδαίας φθοράς της Σοσιαλδημοκρατικής Ενωσης Μακεδονίας του Ζάεφ, οι άνεμοι στην κοινωνία πνέουν ούριοι για το εθνικιστικό VMRO-DPMNE, που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι, εκτός συνταρακτικού απροόπτου, θα κερδίσει τις εκλογές, όποτε και αν αυτές γίνουν.
Πληροφορίες από Σκόπια και Βρυξέλλες αναφέρουν ότι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί θα στηρίξουν την πολιτικά αδύναμη κυβέρνηση Κοβάτσεφσκι, ως μια μεταβατική –και αναλώσιμη– κατάσταση μέχρι να γίνει το απαραίτητο «μασάζ» (έχει ξεκινήσει ήδη) και να ασκηθούν οι πρέπουσες παρασκηνιακές πιέσεις στο VMRO, ώστε ερχόμενο στην εξουσία να «βάλει νερό στο κρασί» του, με κυβιστήσεις σε θέματα που άπτονται των ισορροπιών ισχύος και συνοριακής σταθερότητας στην περιοχή.
Ενδεχόμενη επικράτηση του VMRO θα καταστήσει τον Ορμπαν, μετά το Βίσεγκραντ, δυνατό παίκτη και στα Βαλκάνια, προοπτική που δεν θα άρεσε σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον.
Γιατί οι συμφωνίες που υπέγραψε ο Ζάεφ και δεσμεύουν τη χώρα του, αποτελούν σημαντικούς πυλώνες του υφιστάμενου γεωπολιτικού χάρτη στη Βαλκανική. Οποιαδήποτε προσπάθεια ανατροπής τους θα βρει απέναντι τους Ευρωπαίους και (κυρίως) τους Αμερικανούς, που δεν θα επιτρέψουν σε κανένα VMRO να «αφαιρέσει το πώμα από το μπουκάλι» για να ξεπηδήσει το «τζίνι» των εθνικισμών ή να αμφισβητηθεί ο γεωπολιτικός προσανατολισμός της Βόρειας Μακεδονίας. Και αυτό έχει διαμηνυθεί στον Χρίστιαν Μίτσκοσκι, που σιγά σιγά αρχίζει «να τα μασάει».
Μια τέτοια «προετοιμασία», ωστόσο, δεν θα είναι καθόλου εύκολη δεδομένου ότι το κόμμα αυτό αντλεί την πολιτική του υπόσταση και επιρροή από τα εθνικά θέματα, θεωρώντας «προδοτικούς» τους χειρισμούς Ζάεφ όσον αφορά τις συμφωνίες. Εχει, δε, την πολύπλευρη στήριξη –φήμες κάνουν λόγο και για χρηματοδότηση– του ρέποντος στην ακροδεξιά ιδεολογία Ούγγρου ηγέτη Βίκτορ Ορμπαν.
Κατά πολλούς, το VMRO-DPMNE στη Βόρεια Μακεδονία λειτουργεί ως η κορυφή του τόξου του «ορμπανισμού» στα δυτικά Βαλκάνια. Ενδεχόμενη επικράτηση του VMRO θα καταστήσει τον Ορμπαν, μετά το Βίσεγκραντ, δυνατό παίκτη και στα Βαλκάνια, προοπτική που δεν θα άρεσε καθόλου στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον.
Ο Ορμπαν ήταν που φυγάδευσε με αυτοκίνητα της ουγγρικής διπλωματικής αποστολής στα Σκόπια, για να μην τον κλείσει ο Ζάεφ στη φυλακή, τον ομοϊδεάτη του Νίκολα Γκρουέφσκι, που πλέον φιλοξενείται καταζητούμενος στη Βουδαπέστη, απ’ όπου φέρεται να κινείται υποδόρια υπέρ του κόμματός του, ώστε όταν έλθει στην εξουσία να τον απαλλάξει από τις κατηγορίες.
Μήνυμα στήριξης
Ο Ούγγρος ηγέτης έστειλε παραμονές των προηγούμενων εκλογών στα Σκόπια μήνυμα στήριξης στον προστατευόμενό του Μίτσκοσκι, στο οποίο ανέφερε πως «εδώ στην Ουγγαρία θα θέλαμε να δούμε το VΜΡO-DPMNE νικητή γιατί στον αγώνα κατά της μετανάστευσης χτίσαμε μια τέτοια συνεργασία βασισμένη στην εθνική υπερηφάνεια, προκειμένου να υπερασπιστούμε τις οικογένειές μας και την ελευθερία που μας δίνει εμπιστοσύνη στα μελλοντικά ζητήματα». Ο Ζάεφ με τη φυγή του αφήνει στη μέση τη διαπραγμάτευση με τη Βουλγαρία για την άρση από τη Σόφια του βέτο εναντίον της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της χώρας του και κάποιες εκκρεμότητες που αφορούν την υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Τώρα ή θα πρέπει να τις διευθετήσει η αδύναμη κυβέρνηση Κοβάτσεφσκι, πράγμα απίθανο μια και θα αμφισβητηθεί η πολιτική νομιμοποίησή της, ή θα αφεθεί να τις διαχειριστεί το VMRO-DPMNE, αν και όταν κληθεί να ασκήσει εξουσία. Σε αυτή την περίπτωση το καλό (και πλέον πιθανό) σενάριο θα είναι αυτό της «κωλοτούμπας» του VMRO, ώστε να διαπραγματευθεί με τη Σόφια. Διαφορετικά, οι Βούλγαροι θα συνεχίσουν να μπλοκάρουν την ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας και η Αθήνα θα εξοργίζεται κάθε φορά που ο πρωθυπουργός Μίτσκοσκι θα αρχίζει την ομιλία του στη βουλή, κραυγάζοντας «ζήτω η Μακεδονία»…