Η προχθεσινή αναγνώριση των αποσχισμένων δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία στις δυτικές πρωτεύουσες. Το 2008 η Μόσχα έκανε ακριβώς το ίδιο με την Αμπχαζία και τη Νότια Οσσετία, υπονομεύοντας οριστικά τη νατοϊκή προοπτική της Γεωργίας. Εδώ και χρόνια, το Κρεμλίνο έχει προωθήσει συστηματικά το ιδεολόγημα του Ρωσικού Κόσμου που παρουσιάζει τη Μόσχα ως την προστάτιδα των απανταχού ρωσόφωνων. Αυτό που πραγματικά σοκάρει, όμως, είναι η προσπάθεια απονομιμοποίησης της Ουκρανίας ως δήθεν τεχνητής χώρας. Δεν μπορεί φυσικά ένα προεδρικό διάγγελμα να ακυρώσει την ιστορία, την κουλτούρα και τους αγώνες ενός λαού, αλλά είναι πολύ δηλωτικό των προθέσεων της ρωσικής ηγεσίας.
Δυστυχώς, ό,τι συμβαίνει στην Ουκρανία δεν μένει στην Ουκρανία. Ο ρωσικός αναθεωρητισμός δημιουργεί νέες νόρμες στις διεθνείς σχέσεις. Περνάμε σε μια εποχή όπου επιβάλλεται το δίκαιο του ισχυρού διά της ισχύος των όπλων. Πρόκειται για μια πολύ αρνητική εξέλιξη για τη διεθνή και περιφερειακή ασφάλεια, διότι προέρχεται από ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Κακά τα ψέματα, οι μεγάλες δυνάμεις θέτουν τους κανόνες και τα αποδεκτά όρια του διακρατικού ανταγωνισμού στο διεθνές σύστημα.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η επιθετική συμπεριφορά της Ρωσίας βρει μιμητές στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι η Αγκυρα ήδη μαθαίνει από τις επιτυχίες της Μόσχας στην Ουκρανία και αλλού. Πρώτον, ο νομικός πόλεμος που επιχειρεί η τουρκική ηγεσία στο ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών θυμίζει τη ρωσική επιχειρηματολογία περί αποστρατιωτικοποίησης της Ουκρανίας ως τίμημα για την ειρήνη. Δεύτερον, η τουρκική προπαγάνδα εστιάζει συνεχώς σε δήθεν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα αντίστοιχα, η Μόσχα εκτοξεύει κατηγορίες για «μαζικούς τάφους και γενοκτονία» στο Ντονμπάς. Τρίτον, Ρωσία και Τουρκία έχουν εργαλειοποιήσει μεταναστευτικές ροές για να προκαλέσουν ανθρωπιστική κρίση και να εκβιάσουν γειτονικές τους χώρες (Πολωνία – Ελλάδα). Τέταρτον, με υβριδικές μεθόδους (π.χ. χρήση drones, κυβερνοεπιθέσεις) τα δύο καθεστώτα δημιουργούν μια κατάσταση μόνιμης αναταραχής στα σύνορά τους με στόχο γεωπολιτικά κέρδη.
Παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, ο δυτικός κόσμος αντιμετωπίζει με μεγάλη αμηχανία τη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στην περιοχή μας. Ισως μας πάρει αρκετό καιρό για να το συνειδητοποιήσουμε, αλλά η φιλελεύθερη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων βρίσκεται σε αποδρομή. Η ιδεολογική υπεροψία της Δύσης δεν της επέτρεψε να κατανοήσει τις διαφορετικές προσλαμβάνουσες της Ρωσίας, της Κίνας και άλλων αναδυόμενων μεγάλων δυνάμεων στα θέματα ασφάλειας.
Η Ελλάδα έχει κάνει τις γεωπολιτικές της επιλογές, αφού ανήκει στη Δύση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι συντασσόμαστε αναγκαστικά με τις επιλογές της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Σε περιόδους μεγάλης έντασης, όπως αυτή που βιώνουμε αυτούς τους μήνες, η Αθήνα δεν έχει πολλά περιθώρια για διαφοροποιήσεις. Ωστόσο, υπάρχει ένα παράδοξο που βρίσκεται στον πυρήνα του σημερινού ελληνικού στρατηγικού διλήμματος. Η συμμετοχή μας στους δυτικούς οργανισμούς, ιδιαίτερα στο ΝΑΤΟ, δεν μας προστατεύει επαρκώς από την τουρκική επιθετικότητα. Αυτή η ανομολόγητη παραδοχή πρέπει να μας οδηγήσει σε έναν επαναπροσδιορισμό της αμυντικής μας πολιτικής. Σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου κυριαρχεί η ισχύς των ισχυρών, πρέπει να αρχίσουμε να στηριζόμαστε περισσότερο στις δικές μας δυνάμεις. Σήμερα είναι η Ουκρανία, αύριο ίσως είμαστε εμείς.
* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.