Σε λιγότερο από μία εβδομάδα ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλειος Πλιώτας συνταξιοδοτείται, όπως το Σύνταγμα προβλέπει με τη συμπλήρωση των 67 χρόνων του, και η κυβέρνηση δρομολογεί τις διαδικασίες για επιλογή νέου επικεφαλής στην πιο νευραλγική από τις κορυφαίες θέσεις της δικαστικής ιεραρχίας.
Η θητεία του Βασιλείου Πλιώτα, που παρέμεινε στο τιμόνι της Εισαγγελίας για τρία χρόνια, υπήρξε επιτυχής. Επιλέχθηκε το καλοκαίρι του 2019 αμέσως μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, όταν ακυρώθηκαν οι επιλογές ανώτατων δικαστικών για την Εισαγγελία και την Προεδρία του Αρείου Πάγου, που είχαν γίνει από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ οριακά πριν από τις εκλογές. Ο απερχόμενος εισαγγελέας του ανωτάτου δικαστηρίου διαχειρίστηκε με σύνεση δύσκολες και σύνθετες καταστάσεις, επιχειρώντας την προάσπιση του κύρους της Δικαιοσύνης και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στη δικαστική λειτουργία. Η αποχώρηση του κ. Πλιώτα αφήνει θετικό αποτύπωμα στην Εισαγγελία και θέτει ψηλά τον πήχυ για την κυβέρνηση, που καλείται να επιλέξει τον επόμενο εισαγγελέα του ανωτάτου δικαστηρίου σε μια συγκυρία δύσκολη και απαιτητική και λόγω των επικείμενων εκλογικών αναμετρήσεων.
Η διαδικασία επιλογής νέου εισαγγελέα, έτσι όπως προβλέπεται, με τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες να προηγούνται της οριστικής απόφασης του υπουργικού συμβουλίου, αναμένεται να ξεκινήσει τις προσεχείς ημέρες με την προεπιλογή των υποψηφίων από τη Βουλή. Οι πραγματικές διεργασίες, ωστόσο, έχουν ξεκινήσει από καιρό και όλες οι πληροφορίες κατατείνουν πως η κυβέρνηση βρίσκεται προ της τελικής επιλογής. Ο πρωθυπουργός είναι εκείνος που θα πει την τελευταία λέξη για μια τόσο σημαντική επιλογή σε ένα βαρύ, από πολλές απόψεις, θεσμικό χώρο.
Πάντως, πληροφορίες από κυβερνητικής πλευράς αναφέρουν πως η επιλογή του έμπειρου εισαγγελικού λειτουργού Ισίδωρου Ντογιάκου κερδίζει έδαφος, χωρίς ωστόσο το θέμα να έχει κλείσει, καθώς και άλλες υποψηφιότητες υπάρχουν στο τραπέζι, όπως των ικανών αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου Χρήστου Τζανερίκου και Γεωργίου Χριστοδούλου, μια και για τη θέση του εισαγγελέα του ανωτάτου δικαστηρίου μπορεί να επιλεγεί είτε εισαγγελέας είτε δικαστής. Σε κάθε περίπτωση η κυβερνητική απόφαση δεν θα αργήσει, καθώς πληροφορίες αναφέρουν πως το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου θα έχει τοποθετηθεί ο νέος εισαγγελέας του ανωτάτου δικαστηρίου με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου και έπειτα από σχετική εισήγηση του υπουργού Δικαιοσύνης Κων. Τσιάρα.
Εκτός από την επιλογή νέου εισαγγελέα η κυβέρνηση θα κληθεί να ορίσει και νέους αντιπροέδρους στον Αρειο Πάγο, αλλά δεν θα υπάρξει αλλαγή στην προεδρία του ανωτάτου δικαστηρίου, καθώς η πρόεδρος Μαρία Γεωργίου θα παραμείνει επικεφαλής του Αρείου Πάγου έως τον Ιούνιο του 2023, συνεχίζοντας τις προσπάθειές της για αναβάθμιση της Δικαιοσύνης, με την ουσιαστική αξιολόγηση των δικαστικών και την απομάκρυνση εκείνων που δεν ανταποκρίνονται στα σύνθετα και απαιτητικά καθήκοντά τους.
Το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου αναμένεται η τοποθέτηση του νέου εισαγγελέα του ανωτάτου δικαστηρίου.
Αλλαγή δεν θα υπάρξει ούτε στην προεδρία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπου παραμένει ο εξαιρετικά επιτυχημένος πρόεδρός του Ιωάννης Σαρμάς, ο οποίος έχει επιλεγεί το 2019 και δεν συνταξιοδοτείται ακόμα.
Εκλογές και αλλαγές
Από την άλλη, στο Συμβούλιο της Επικρατείας ο πρόεδρός του Δημήτριος Σκαλτσούνης –με επιτυχημένη, αν και βραχύβια θητεία ενός έτους– αποχωρεί λόγω συνταξιοδότησης, οπότε η κυβέρνηση θα επιλέξει πρόεδρο για ένα από τα τρία ανώτατα δικαστήρια (τα άλλα είναι ο Αρειος Πάγος και το Ελεγκτικό Συνέδριο) με ιδιαίτερη και βαρύνουσα σημασία. Οι διεργασίες και για το ΣτΕ θα ακολουθήσουν εκείνες που θα δρομολογηθούν για τον Αρειο Πάγο, δηλαδή θα προηγηθεί η κοινοβουλευτική προεπιλογή των υποψηφίων και θα οριστικοποιηθεί η απόφαση ορισμού νέου προέδρου από το υπουργικό συμβούλιο.
Ολες οι πληροφορίες συγκλίνουν στο ότι η κυβέρνηση φέρεται να έχει αποφασίσει για νέα πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας την αντιπρόεδρο Ευαγγελία Νίκα, άξια και καταρτισμένη ανώτατη δικαστικό, ενώ και οι υπηρετούντες αντιπρόεδροι στο Συμβούλιο της Επικρατείας, Μιχάλης Πικραμένος, Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου –και άλλοι– είναι ικανοί και έμπειροι. Ωστόσο η Ευαγγελία Νίκα συγκεντρώνει τα στοιχεία εκείνα που την καθιστούν βέβαιη κυβερνητική επιλογή.
Και ενώ οι κυβερνητικές επιλογές για τις ηγετικές θέσεις της δικαστικής ιεραρχίας είναι πλέον θέμα χρόνου, οι επικείμενες εκλογικές αναμετρήσεις λόγω απλής αναλογικής και τα εκλογικά σενάρια δεν αποκλείουν να εφαρμοστεί εκ νέου η συνταγματική δυνατότητα υπηρεσιακής κυβέρνησης με επικεφαλής ανώτατο δικαστικό, δηλαδή έναν από τους προέδρους των ανωτάτων δικαστηρίων. Σύμφωνα με όσα το Σύνταγμα ορίζει, επικεφαλής μιας τέτοιας προσωρινής κυβέρνησης θα είναι ο αρχαιότερος από τους προέδρους των ανωτάτων δικαστηρίων. Το ενδεχόμενο υπηρεσιακού πρωθυπουργού από τη Δικαιοσύνη είναι κάτι που συζητείται ευρέως, με τις πολιτικές εξελίξεις που θα ακολουθήσουν να είναι εκείνες που θα επιβεβαιώσουν ή όχι ένα τέτοιο σενάριο.