Ο κατά πλάτος και κατά βάθος εξαιρετικά εκτεταμένος και εξαιρετικά επιτυχημένος ψηφιακός μετασχηματισμός του ελληνικού Δημοσίου έχει και εξ ίσου εκτεταμένες συνέπειες, στα πράγματα αλλά και στην υποκειμενική θεώρηση τους, άρα και στην συναισθηματική διάθεση των υποκειμένων, άρα και στην συμπεριφορά τους:
Αφ´ ενός δημιουργεί μέσω των ηλεκτρονικών εργαλείων ένα εντελώς νέο πλαίσιο επικοινωνίας των Αρχών με τους πολίτες. Η δυνατότης ψηφιακής ταυτοποιήσεως, πληρωμών και τηλεδιασκέψεων εκμηδενίζει την ανάγκη της προσωπικής παρουσίας. Η ταχύτητα και η αμεσότητα της ψηφιακής επαφής εξυπηρετεί κατά τρόπο πρωτόγνωρο αλλά και προκαλεί ηυξημένη προσμονή άρα και απαιτητικότητα, άρα και αυστηρότητα των κριτηρίων αποδοτικότητος.
Αφ´ ετέρου η ευρεία εφαρμογή της ευρωπαϊκής διοικητικής αρχής «Μόνον Άπαξ» (Once Only) διασφαλίζει, ότι οι πολίτες υποβάλλουν πληροφορίες για διοικητική χρήση «μόνο μία φορά» στην όποια δημόσια Αρχή, η οποία στη συνέχεια υποχρεούται στην περαιτέρω διακίνηση τους σε όλες τις λοιπές υπηρεσίες. Τούτο αυτονοήτως αλλάζει κατά τρόπο ριζοσπαστικό την εσωτερική λειτουργία του Δημοσίου αλλά και αποκαλύπτει κατά τρόπο δραματικό ανικανότητες και κενά.
Κυρίως όμως αυτή η ευρυτάτη και -σε παγκόσμιο επίπεδο- πρωτοπόρα μεταρρυθμιστή διαδικασία αποκαλύπτει και στα καθ´ ημάς την σημασία του «ψηφιακού χάσματος» και την συνεπαγομένη ανάγκη δημιουργίας ενός νέου τρόπου εξυπηρετήσεως του πολίτη, δηλαδή ενός «Νέου Κράτους».
Η αδυναμία τμημάτων του πληθυσμού να χρησιμοποιήσουν την ψηφιακή τεχνολογία έχει βέβαια και μια οικονομική διάσταση, η οποία ευτυχώς σμικρύνεται συνεχώς, το 80% των ελληνικών νοικοκυριών έχει πλέον επαρκή πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Το υπολειπόμενο 20% είναι ευτυχώς μικρό, αλλά δυστυχώς όχι αμελητέο ποσοστό.
Το μέγα πρόβλημα έγκειται στις ψηφιακές δεξιότητες του πληθυσμού.
Μόνον το 54% κατά μέσον όρον των Ευρωπαίων 16-74 ετών, το 52% των Ελλήνων, διαθέτουν στοιχειωδώς επαρκή ικανότητα, πχ να αναζητήσουν τα αποτελέσματα ενός αθλητικού αγώνα, να χρησιμοποιούν συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, να «σηκώνουν» ένα Video στα social media, ή να λάβουν ένα πιστοποιητικό γεννήσεως (βλ. Digital skills | Shaping Europe’s digital future).
Τούτο σημαίνει, ότι ο μισός πληθυσμός δεν αυτοεξυπηρετείται διαδυκτιακά και χρήζει εξωτερικής βοηθείας. Ήδη οι «γραφειάδες» έξω από τις εισόδους των δημοσίων υπηρεσιών της νιότης μας επανεμφανίζονται ως υπερσύγχρονα γραφεία νομικών, λογιστών κοκ. Αυτά όμως κοστίζουν.. Και σίγουρα μια εκτεταμένη αμειβομένη υποκατάσταση του Κράτους δεν είναι ο σκοπός.
Προφανώς και αυτά τα υψηλά ποσοστά ψηφιακού αναλφαβητισμού αυξάνονται δυσθεωρήτως προϊούσης της ηλικίας και μειουμένου του εκπαιδευτικού επιπέδου. Δεδομένης της ανθρωπογεωγραφίας της ελληνικής επαρχίας, τούτο σημαίνει, ότι ευρέα τμήματα της κυριολεκτικώς ζουν εκτός ψηφιακής εποχής.
Το πρόβλημα περιπλέκεται έτι πλέον εάν συνυπολογίσει κανείς και τον παράγοντα της αστοχίας ανθρώπου και υλικού. Ακόμη και νέοι μορφωμένοι, ακόμη και επαγγελματίες, κάνουν λάθη χρησιμοποιώντας τις κρατικές πλατφόρμες, ακόμη και το πιο καλοσυντηρημένο ψηφιακό εργαλείο αποτυγχάνει κάποιες στιγμές, ενδεχομένως μάλιστα σε κρίσιμες προθεσμίες. Η διόρθωση αυτών των ατυχιών είναι κρίσιμο κριτήριο δικαίας λειτουργίας του Κράτους και σπανίως επιτυγχάνεται χωρίς προσωπική επαφή.
Προ 20 ετών η δημιουργία των ΚΕΠ ήταν μια πραγματική επανάσταση. Εκ πρώτης όψεως ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Κράτους τα καθιστά πλέον περιττά.
Ουδέν αναληθέστερον. Αντιθέτως το ψηφιακό χάσμα αναδεικνύει την πιεστική ανάγκη, να αντικατασταθούν από σειρά υπηρεσιών, που θα προσφέρονται δια προσωπικής επαφής και το δυνατόν πλησιέστερα στην κυρίως κατοικία.
Τούτο είναι αποκλειστικώς έργο της πρωτοβαθμίου Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, των Δήμων δηλαδή.
Καθίσταται ολοέν εμφανέστερο, ότι οι υπηρεσίες αυτές πέραν του ληξιαρχικού και εν γένει διοικητικού τομέα θα πρέπει, να προσφέρουν και επαρκή καθοδήγηση και βοήθεια στην αντιμετώπιση των οικονομικών και ασφαλιστικών υποθέσεων αυτού του τμήματος του λαού και εξ ορισμού να εντάσσονται στα πλαίσια μιας ενιαίας Κοινωνικής Υπηρεσίας κατά το ευρωπαϊκό υπόδειγμα (βλ. και Δημήτρης Βαρτζόπουλος: Η πιεστική ανάγκη μιας «Κοινωνικής Υπηρεσίας»)
Τούτο αναδεικνύει για ακόμη μια φορά το ζήτημα του ριζικού εκσυγχρονισμού της πρωτοβαθμίου Τοπικής Αυτοδιοικήσεως.
Μετά από μια μακρά περίοδο αναγκαστικής δραματικής μειώσεως των προσλήψεων και στενότητος των πόρων οι Δήμοι λειτουργούν με γλίσχρα μέσα και αυταπάρνηση του πολιτικού και διοικητικού προσωπικού, χρησιμοποιώντας κατά κόρον κυρίως υπαλλήλους ΙΔΩΧ και μέσω ΕΣΠΑ και ΟΑΕΔ. Με τοπικές ευρεσιτεχνίες, δηλαδή όπως βολεύεται ο καθείς, προσφέρουν κοινωνικές υπηρεσίες μέσω των ΚΕΠ και των Νομικών τους Προσώπων, που επιβλέπουν τα ΚΑΠΗ, ΚΔΑΠ κοκ. Εδώ και χρόνια αναγκάζονται, να ασκούν πολιτική παροχών εις είδος (συσσίτια, κοινωνικά παντοπωλεία και φαρμακεία).
Πιεζόμενοι από την πραγματικότητα των ελλειμμάτων της Πρωτοβαθμίου Φροντίδος Υγείας δημιουργούν κοινωνικά Ιατρεία και προσφέρουν οργανωμένα προληπτικά προγράμματα. Είναι βέβαιο ότι , δεδομένου του νησιώτικου και ορεινού χαρακτήρος της χώρας, ακόμη και η εφαρμογή ενός σύγχρονου υγειονομικού συστήματος ( βλ. και Δημ. Βαρτζόπουλος: «Για την πλήρη υγειονομική κάλυψη του λαού») θα αφήσει κενό χώρο, που υποχρεωτικώς θα πρέπει, να καλυφθεί από τους ΟΤΑ.
Πιεζόμενοι από την έλλειψη επαρκών υπηρεσιών Αναπηρικής Προνοίας δημιουργούν ΚΔΑΠΑμΕΑ και ΜΦΗ ημερήσιας αλλά κι ολικής φροντίδος, όσοι βέβαια έχουν την δυνατότητα. Ακόμη όμως και η ανάπτυξη ενός σύγχρονου προνοιακού συστήματος ( βλ. και Δημ. Βαρτζόπουλος: «Για ένα Εθνικό Σύστημα Προνοίας») θα βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην συμμετοχή των Δήμων στην ίδρυση και λειτουργία των απαραίτητων δομών.
Όλα τούτα βέβαια σημαίνουν, ότι Νέο Κράτος σημαίνει Νέος Δήμος. Αυτό προϋποθέτει αμφότερα: α) Επαρκή αυτοτελή χρηματοδότηση, με την απ´ ευθείας απόδοση σε αυτούς φόρων ( ΕΝΦΙΑ;) β) πρόσληψη προσωπικού με ίδιες (τοπικές) διαδικασίες βάσει ενιαίων υποχρεωτικών οργανογραμμάτων, αναλόγων των προτύπων (υφιστάμενων από εποχής TFGR) της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης.
Τούτων γενομένων υπάρχει ελπίς, ότι ύστερα από 200 χρόνια θα αρχίσουμε, να βλέπουμε φως στο τέλος του τούνελ, που οδηγεί στην καθημερινότητα της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης.
* Ο Δημήτρης Βαρτζόπουλος είναι βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης της Νέας Δημοκρατίας
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr