Τι σημάδια έχουν αφήσει οι υποκλοπές στην κυβέρνηση; Πόσο μεγάλη είναι η «ζημιά» και ποιους ποιοτικούς δείκτες έχει επηρεάσει; Eχει φθάσει η φθορά στο κατώφλι του πρωθυπουργικού γραφείου και πόσο μπορεί να αλλάξει η κατάσταση έως τις εκλογές;
Η τελευταία δημοσκόπηση της Pulse για λογαριασμό του ΣΚΑΪ κατέγραψε κάτι ενδιαφέρον. Για πρώτη φορά υπάρχει ερώτημα στην απάντηση του οποίου ο Αλέξης Τσίπρας καταγράφει μεγαλύτερο ποσοστό από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Συγκεκριμένα, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο ερώτημα «ποιος από τους αρχηγούς των κομμάτων μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα τα θέματα διαφάνειας» συγκεντρώνει ποσοστό 28% έναντι 27% του Κυριάκου Μητσοτάκη, ενώ 12% συγκεντρώνει ο Νίκος Ανδρουλάκης. Η απάντηση «κανένας από τους τρεις» συγκεντρώνει ποσοστό 26%.
Ο Γιώργος Αράπογλου, διευθύνων σύμβουλος της Pulse, που πραγματοποίησε την έρευνα, εξηγεί στην «Κ» ότι από το συγκεκριμένο εύρημα δεν μπορεί να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Πρόκειται, λέει, για έναν τομέα που δεν έχει μετρηθεί αυτόνομα στο παρελθόν και συνεπώς δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Προσθέτει, δε, ότι παραδοσιακά τα κόμματα που είναι στην κυβέρνηση και οι εκάστοτε πρωθυπουργοί δεν καταγράφουν υψηλό ποσοστό σε τέτοιους είδους ερωτήσεις, καθώς πάντα η διακυβέρνηση βαραίνει τους τομείς της διαφάνειας λόγω της φθοράς που προκαλεί η διαχείριση της εξουσίας.
Εν προκειμένω, μάλιστα, είχε προηγηθεί και η υπόθεση Πάτση αλλά και άλλα μικρά ή μεγαλύτερα θέματα που σχετίζονται με τη διαφάνεια και αναπόφευκτα επηρεάζουν την κυβέρνηση. Οσον αφορά το ερώτημα «πόσο μεγάλη ζημιά έχει προκαλέσει στη Νέα Δημοκρατία η υπόθεση των υποκλοπών», φαίνεται πως τα συμπεράσματα είναι έως αυτή τη στιγμή θετικά για την κυβέρνηση. Πλην του παραπάνω δείκτη, η γενική εικόνα της κυβέρνησης δεν έχει επηρεαστεί καθοριστικά, ενώ το θέμα των υποκλοπών δεν φαίνεται να έχει πλήξει την προσωπική εικόνα του πρωθυπουργού, που διατηρεί στο ακέραιο τη διαφορά του από τον αρχηγό της αξ. αντιπολίτευσης στην καταλληλότητα. Χαρακτηριστικό είναι πως σε τομείς κρίσιμους, όπως η ανάπτυξη, η οικονομία και τα ελληνοτουρκικά, ο κ. Μητσοτάκης διατηρεί ευρύ προβάδισμα από τον αντίπαλό του.
Το συμπέρασμα είναι ότι το θέμα των υποκλοπών από μόνο του δεν μπορεί να προκαλέσει αλλαγή του πολιτικού σκηνικού, αλλά συνδυαστικά με άλλα προβλήματα μπορεί να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά στη φυσιολογική φθορά της κυβέρνησης που έχει κάνει την εμφάνιση της από πέρυσι τον Σεπτέμβριο, έχοντας χάσει συνολικά 3,5 μονάδες, από το 36,5% στο 33%.
Ο κίνδυνος
Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να επηρεάζεται το ευρύ προβάδισμα που διατηρεί ο πρωθυπουργός στην καταλληλότητα έναντι του αντιπάλου του.
Πρόσφατη έρευνα της Prorata αποτύπωσε μια διαφορετική πτυχή για τις υποκλοπές, που δείχνει πως το θέμα έχει αντίκτυπο, ακόμη και αν αυτός δεν φαίνεται διά γυμνού οφθαλμού αλλά υποβόσκει. Xαρακτηριστικό είναι πως στην τελευταία μέτρηση της εταιρείας, μεταξύ όσων ζητούν την αντικατάσταση Δεμίρη είναι και το 41% των ψηφοφόρων της Ν.Δ., το 76% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ, το 75% όσων δηλώνουν αναποφάσιστοι, το 77% των κεντρώων, το 50% των κεντροδεξιών και το 38% των δεξιών, που δείχνει πως το θέμα της διαφάνειας διαπερνά οριζοντίως ολόκληρη την κοινωνία.
Εμπειρος καθηγητής πολιτικών επιστημών, που έχει γνώση τόσο των δημοσκοπήσεων που βλέπουν το φως της δημοσιότητας όσο και κυλιόμενων μετρήσεων που δεν γίνονται γνωστές, αναφέρει στην «Κ» πως η υπόθεση των υποκλοπών έχει δύο βασικές επιπτώσεις για την κυβέρνηση. Πρώτον, «μειώνει τον χώρο ουδετερότητας και ανεκτικότητας προς το κυβερνών κόμμα». Υπάρχουν δηλαδή πολίτες που έβλεπαν θετικά την κυβέρνηση, ενώ δεν ανήκουν στον στενό πυρήνα της Νέας Δημοκρατίας. «Το ποσοστό αυτό εξακολουθεί να υπάρχει αλλά βαίνει μειούμενο», λέει ο καθηγητής, προσθέτοντας πως αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα που πρέπει να λύσει το κυβερνών κόμμα στην προσπάθεια να φτάσει στην αυτοδυναμία.
Η δεύτερη βασική επίπτωση είναι πως τέτοια θέματα απασχολούν παραδοσιακά ένα κεντρώο κοινό, που ιεραρχεί ψηλά ζητήματα θεσμών και διαφάνειας. «Αυτό δημιουργεί έξτρα πρόβλημα στην κυβέρνηση, καθώς η αυτοδυναμία του κ. Μητσοτάκη περνά κυρίως μέσα από αυτό το κοινό». Και τότε γιατί στις δημοσκοπήσεις και στην πλειονότητα των ποιοτικών στοιχείων η Ν.Δ. και ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξακολουθούν να προηγούνται με σημαντική διαφορά; Ο καθηγητής σημειώνει πως την απάντηση πρέπει να την αναζητήσουμε στον ΣΥΡΙΖΑ. «Η αξ. αντιπολίτευση εξακολουθεί να αποτελεί ένα αρνητικό στερεότυπο, που δεν προσεγγίζεται εύκολα από τους πολίτες». Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας «δεν δείχνουν ικανότητα να διαχειριστούν τα λάθη της κυβέρνησης ακόμη και σε επίπεδο λεξιλογίου», το οποίο, όπως λέει ο καθηγητής στην «Κ», αποτελεί «πολιτικό όπλο».
Εν κατακλείδι, το θέμα των υποκλοπών δεν είναι αμελητέο για την κυβέρνηση και διαμορφώνει κλίμα, ακόμη και αν αυτό δεν καταγράφεται σε όλες τις μετρήσεις και, όπως επισημαίνει, «θα είναι μεγάλο λάθος για την κυβέρνηση να το υποτιμήσει». Στην ανάλυση που παραθέτει στην «Κ» ο καθηγητής προσθέτει πως έρευνες στο εξωτερικό έχουν δείξει κάτι ακόμη που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Η υπόθεση των υποκλοπών έχει συσπειρώσει και έχει κάνει πιο επιθετική την αντιπολίτευση. Οι έρευνες έχουν δείξει πως όταν οι ψηφοφόροι ενός κόμματος «φωνάζουν πιο πολύ» τι θα ψηφίσουν στις επόμενες εκλογές, συνήθως προσθέτουν 2 με 3 ποσοστιαίες μονάδες στο κόμμα τους λίγο πριν από την αναμέτρηση. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ, εάν αυτή τη στιγμή είναι στο 25%-26%, στις εκλογές θα είναι σίγουρα 3 μονάδες πιο πάνω.
Τι «βλέπει» το Μαξίμου
Tα ερωτήματα περί των υποκλοπών απασχολούν εντόνως το τελευταίο διάστημα το Μέγαρο Μαξίμου, με τις έρευνες που «τρέχουν» να εστιάζουν σε αυτούς τους τομείς. Στην κυβέρνηση διαπιστώνουν πως το θέμα των υποκλοπών δεν της έχει προκαλέσει ανήκεστο βλάβη, αλλά πρέπει «άμεσα να απομονωθεί» για να μη συμπαρασύρει και άλλους τομείς, στη λογική της «συνδυαστικής φθοράς» που ειπώθηκε παραπάνω. Χαρακτηριστικό είναι πως στις μετρήσεις που φθάνουν στην Ηρώδου Αττικού υπάρχουν δύο τομείς που ο Αλέξης Τσίπρας πλησιάζει σε απόσταση αναπνοής τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Πρόκειται για θέματα διαφάνειας, που η διαφορά είναι στις 6 μονάδες (38%-32%), και ζητήματα ελευθερίας και δικαιωμάτων, με τους δύο πολιτικούς αρχηγούς να έχουν μόλις τρεις μονάδες διαφορά (41% έναντι 38%).
Πέραν τούτων όμως, όπως σημειώνουν κυβερνητικές πηγές στην «Κ», η διαφορά των δύο πολιτικών αρχηγών είναι «χαώδης», εξ ου και ο πρωθυπουργός επαναλαμβάνει διαρκώς πως το δίλημμα των επόμενων εκλογών θα είναι «Μητσοτάκης ή Τσίπρας». Στο πλαίσιο αυτό, ο σχεδιασμός είναι οι εκλογές να γίνουν την ερχόμενη άνοιξη, όταν το θέμα θα έχει απομακρυνθεί και οι δυσκολίες του χειμώνα θα είναι πίσω μας.