Τις τελευταίες μέρες, κυβέρνηση και ΣΥΡΙΖΑ έδωσαν στη δημοσιότητα τις προτάσεις τους για τον αποκλεισμό του «κόμματος Κασιδιάρη» από τις προσεχείς εκλογές. Κοινό χαρακτηριστικό και των δύο προτάσεων είναι ότι αναθέτουν στον Αρειο Πάγο να αποκλείσει από τις εκλογές όχι μόνο κόμματα που περιλαμβάνουν στους συνδυασμούς τους καταδικασμένους, έστω και πρωτοδίκως, για διεύθυνση ή και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, αλλά και κάθε κόμμα που η οργάνωση και η δράση του δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος (άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος). Η σημαντικότερη διαφορά των δύο προτάσεων έγκειται στο ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπει ότι θα πρέπει απαραιτήτως να συντρέχει το κριτήριο του ρατσιστικού και/ή ναζιστικού λόγου για να θεωρηθεί ότι ένα κόμμα εμπίπτει στην απαγόρευση, ενώ η πρόταση της Ν.Δ. αφήνει το θέμα αδιευκρίνιστο.
Το πλεονέκτημα της ανάθεσης στον Αρειο Πάγο της ανωτέρω κρίσης είναι προφανές: στο μέλλον θα μπορεί να αποκλεισθεί όχι μόνο το «κόμμα Κασιδιάρη», αλλά και το κόμμα των αχυρανθρώπων του Κασιδιάρη. Κάτι που δεν θα συμβεί αν η τροπολογία περιοριστεί στο τυπικό και μόνο κριτήριο της συμμετοχής καταδικασμένων στους συνδυασμούς του κόμματος.
Το μειονέκτημα, ωστόσο, και των δύο προτάσεων είναι κατά τη γνώμη μου απείρως σημαντικότερο: δίνουν τη δυνατότητα στον Αρειο Πάγο να μπορεί να αποκλείσει από τις εκλογές, χωρίς σοβαρά αποδεικτικά στοιχεία, ακόμη και «αθώα» κόμματα. Αρκεί να τα χαρακτηρίσει «ανατρεπτικά» –ή έστω «ρατσιστικά» ή «ναζιστικά», σύμφωνα με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ– μια έκθεση της ΕΛ.ΑΣ. ή της ΕΥΠ. Γιατί με ποια κριτήρια το Α΄ Τμήμα του Αρείου Πάγου, υπό ασφυκτική χρονική πίεση, θα απέκλειε την «Αργυρή Αυγή», που το καταστατικό της θα προέβλεπε ότι θα σέβεται το Σύνταγμα, και όχι ένα κόμμα –ας πούμε το ΚΚΕ– που στο καταστατικό του εξακολουθεί να προβλέπει ότι επιδιώκει την επιβολή δικτατορίας του προλεταριάτου; Ακόμη και το κριτήριο της χρήσης βίας, που θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί, είναι κατά τη γνώμη μου επικίνδυνο, αν δεν έχει προηγηθεί δικαστική διάγνωση. Με δυο λόγια, για να αποτραπούν λάθη που μπορεί να αποδειχθούν μοιραία θα πρέπει να αποκλειστούν κριτήρια που θα αφήνουν στον Αρειο Πάγο περιθώρια να εκτιμήσει, κατά το στάδιο της ανακήρυξης των συνδυασμών, αν θα επιτραπεί σε ένα κόμμα να κατέβει στις εκλογές ή όχι.
Με βάση το ανωτέρω σκεπτικό, ας μου επιτραπεί να επιμείνω στην απλούστερη δυνατή λύση: η ανακήρυξη των συνδυασμών από τον Aρειο Πάγο να εξαντλείται στη διαπίστωση ότι συντρέχουν οι προβλεπόμενες σήμερα νόμιμες προϋποθέσεις (ελληνική ιθαγένεια και ελάχιστη ηλικία των υποψηφίων), στις οποίες απλώς θα προστεθεί και μια τρίτη, η μη καταδίκη δηλαδή, έστω και πρωτόδικη, για διεύθυνση ή συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση (άρθρα 187 και 187Α Π.Κ.).
Γι’ αυτό θα αρκούσε να προβλεφθεί ότι στην περίπτωση β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 32 του ισχύοντος εκλογικού νόμου (π.δ. 26/2012), όπως σήμερα ισχύει, οι λέξεις «ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής και ο νόμιμος εκπρόσωπος δεν έχουν καταδικασθεί…» αντικαθίστανται με τις λέξεις «οποιοσδήποτε υποψήφιος βουλευτής δεν έχει καταδικασθεί…».
Ο κ. Nίκος Κ. Αλιβιζάτος είναι ομότιμος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.