«Αν μιλήσεις με 10 ανθρώπους, οι οκτώ θα σου πουν ότι ψήφισαν Τσίπρα και οι δύο Νέα Δημοκρατία. Πώς γίνεται αυτό;». Στην παλιά Οδό 8 στη Νίκαια η ιδιοκτήτρια μιας συνοικιακής καφετέριας ακούει με φανερή δυσπιστία τις μετεκλογικές συζητήσεις της γειτονιάς.
Από τους Νικαιώτες που γνωρίζει –λέει στην «Κ»– ελάχιστοι παραδέχονται ότι ανήκουν στο 35,16% που έδωσε την πρωτοκαθεδρία στη Νέα Δημοκρατία στον δήμο της, αφήνοντας το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεύτερο, με διαφορά μεγαλύτερη των 13 μονάδων. Λίγο δυτικότερα, σε ένα κατάστημα γυναικείας ένδυσης στη Δραπετσώνα, το ερώτημα επαναλαμβάνεται, αυτή τη φορά αναμεμειγμένο με θυμό. «Eχω ένα μαγαζί 12 χρόνια. Eρχεται κόσμος που δυσκολεύεται και το ξέρω», λέει η ιδιοκτήτρια για τις πελάτισσες που διατείνονταν ότι θα ψήφιζαν ΣΥΡΙΖΑ. «Πραγματικά, τις περιμένω στη γωνία. Θέλω να δω τι θα μου πουν. Ξαφνικά, κανείς δεν ξέρει ποιος ψήφισε Νέα Δημοκρατία».
Στους Δήμους Δραπετσώνας-Κερατσινίου και Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη, όπως και σε όλη τη Β΄ Πειραιώς, που περιλαμβάνει ακόμη τον Κορυδαλλό, το Πέραμα και τη Σαλαμίνα, οι συσχετισμοί που διαμορφώθηκαν μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου προκάλεσαν κατάπληξη. Συνοικίες χαμηλοσυνταξιούχων και επισφαλώς εργαζομένων, με μακρά παράδοση στους εργατικούς αγώνες, υπήρξαν πεδία διακίνησης αριστερών ιδεών – και καθ’ όλη την πρόσφατη προεκλογική περίοδο συριζαϊκών φυλλαδίων. Η ιδιοκτήτρια ενός ψιλικατζίδικου στη Νίκαια λέει στην «Κ» πως ήταν κυρίως τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ που εμφανίζονταν στην περιοχή για να αφήσουν προεκλογικό υλικό και να μιλήσουν με τον κόσμο. «Να ακούσεις εδώ για Ν.Δ., δύσκολο», λέει με μετεκλογική έκπληξη και η ίδια.
Κατά μήκος της παλιάς Οδού 8, που χρόνια τώρα είναι γνωστή ως Παναγή Τσαλδάρη, υπάρχουν μικρομάγαζα κάθε είδους, έδρες σωματείων και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης. Η πεζοδρόμησή της διευκολύνει την κίνηση των ανθρώπων και καθώς συνδέεται με τη στάση του μετρό, αφήνει την υποψία ανερχόμενης αγοράς, αν και πολλά μαγαζιά παραμένουν ξενοίκιαστα από την αρχή της οικονομικής κρίσης. Σε αυτόν τον δρόμο και τα γύρω στενά υπάρχουν ακόμη τα ίχνη της προσφυγικής Κοκκινιάς. Τα χαρακτηριστικά διώροφα σπίτια με τις διπλές σκάλες και τα κοινόχρηστα αίθρια στο μέσο μικρών συγκροτημάτων. Κάποτε φτωχές κατασκευές που στέγασαν τον ξεριζωμό, τον αγώνα για επιβίωση και συχνά την πρωτοπορία. Εκτοτε άλλαξαν πολλά, όπως ο ίδιος ο κόσμος της εργασίας, όχι όμως και ο μύθος που τον περιβάλλει. Φαίνεται πως αρκετοί περίμεναν τον μύθο και όχι την πραγματικότητα να καθορίσει το αποτέλεσμα της κάλπης. Οσοι όμως από τη Β΄ Πειραιώς μίλησαν στην «Κ», έδειξαν πως ήταν τα πρακτικά προβλήματα και οι φόβοι αυτά που έβαψαν μπλε την Κοκκινιά.
Αποχή και φόβος
Η σχεδόν αντανακλαστική πια επίκληση της λιγότερο πιθανής εξήγησης έδωσε και στην ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος αέρα θεωρίας συνωμοσίας. Από τη Νίκαια μέχρι τη Δραπετσώνα δεν ήταν λίγοι όσοι απάντησαν «νοθεία», για να εξηγήσουν ό,τι φαντάζει δυσνόητο. «Μου λέει μια φίλη, “μην ψάχνεις, έχει γίνει αυτό που πιστεύει όλος ο κόσμος”. Ακούμε ΣΥΡΙΖΑ, ΣΥΡΙΖΑ και στο τέλος βλέπουμε τα αποτελέσματα και είναι στο πάτωμα», λέει η ιδιοκτήτρια της συνοικιακής καφετέριας. Η παράδοξη αίσθηση ότι οι εκλογές δεν κρίνονται από την κάλπη, αλλά από άλλους –αδιευκρίνιστους– παράγοντες, έκανε την ιδιοκτήτρια του ψιλικατζίδικου να απέχει τελείως από τη διαδικασία. Προσθέτει πως γνωρίζει πολλούς που δεν πήγαν να ψηφίσουν, καθηλωμένοι από την απογοήτευση «για τα έργα των πολιτικών». Η ίδια αποδίδει την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ στη μεταναστευτική πολιτική του, που θεωρεί ότι αύξησε το ποσοστό των αλλοδαπών κατοίκων της περιοχής. «Εδώ έχει γίνει μια δεύτερη Ομόνοια», λέει, την ίδια στιγμή που ένας αλλοδαπός πελάτης αγοράζει κάτι από το μαγαζί της.
Eξω από το «κομμωτικό σαλόνι» της παρακάτω γωνίας, δύο γυναίκες αποδίδουν την άνοδο της Ν.Δ. και την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ στον φόβο. «Νομίζω ότι ο κόσμος φοβάται πιο πολύ το άγνωστο», λέει η μία. «Το άγνωστο το δοκίμασαν μια φορά και δεν τους βγήκε, οπότε σου λένε “εδώ τρώμε ξύλο, αλλά τουλάχιστον ξέρουμε τι μας περιμένει”». Δεν είναι η μόνη που συναντήσαμε κατά τη διάρκεια του οδοιπορικού, που ενώ ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ πιστεύει πως το εκλογικό σώμα δεν μπορεί να συγχωρέσει στο κόμμα, αυτό που θεωρεί διγλωσσία μετά το δημοψήφισμα του 2015.
«Oλοι ψηφίζουμε το λιγότερο χειρότερο», λέει ένας άνδρας γύρω στα 45, που διατηρεί οικογενειακή επιχείρηση με ρούχα. «Δεν πιστεύω ότι ο κόσμος ψήφισε Μητσοτάκη γιατί τον αγαπάει. Ο κόσμος είναι πάρα πολύ φοβισμένος. Eχει γίνει αυτοάνοσος πλέον ο φόβος. Εγώ ψήφισα ένα μικρό κόμμα, γιατί έχω ορκιστεί ότι δεν ψηφίζω όποιον έχει κυβερνήσει επί μνημονίων». Στο ίδιο κλίμα και ένας ιδιοκτήτης καταστήματος υποδημάτων: «Εγώ, τελικά, δεν είδα τη Μέρκελ να χορεύει», λέει αναφερόμενος σε παλαιότερες προεκλογικές υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ.
Παιδεύοντας ένα σταυρόλεξο, καθισμένη στην εξώπορτα του μικρού, ισόγειου σπιτιού της για να παίρνει αέρα, μια ηλικιωμένη γυναίκα ισχυρίζεται ότι δεν έχει ιδέα από πολιτική, όμως ψήφισε. «Δεν ψήφισα ούτε Μητσοτάκη ούτε Τσίπρα», λέει. «Εγώ ψήφισα τη Νίκη. Hταν χριστιανός αυτός, αυτό μας βάλανε, αυτό ψηφίσαμε». «Ποιος σας έβαλε;», τη ρωτάμε όλο ενδιαφέρον. «Μου δώσανε τα χαρτάκια (σ.σ. ψηφοδέλτια) δύο γυναίκες από την εκκλησία», είπε. «Οι ιερείς δεν είχαν καμία ανάμειξη», διευκρίνισε.
Μανιάτης, ένστολος, ΣΥΡΙΖΑ
Η καταστηματάρχισσα από τη Δραπετσώνα, που ο σύζυγός της τής είπε να κλείσει την τηλεόραση μετά το exit poll το βράδυ της 21ης Μαΐου «γιατί θα πάθει τίποτα», αποδίδει την εκλογική νίκη της Ν.Δ. στην επιδοματική πολιτική: «Νομίζω ότι η περιοχή αρκείται στο να παίρνει επιδόματα – ο κόσμος έμεινε μόνο σε αυτό», λέει. Σε γειτονικό μαγαζί επισκευής ηλεκτρονικών ειδών, ο υπεύθυνος κατακλύζεται από τη γνώριμη πια απορία για το εκλογικό αποτέλεσμα. «Στο περιβάλλον μου κανείς δεν λέει ότι ψήφισε Ν.Δ., τουλάχιστον φανερά» επισημαίνει και εικάζει: «Μπορεί να ντρέπονται, γιατί έχουν γίνει πολλά την τελευταία τετραετία που δεν μπορείς να μην καταδικάσεις, αλλά ίσως έχουν βολευτεί ατομικά σε μια κατάσταση και να μη θέλουν να αλλάξει κάτι».
«Η τελευταία τετραετία ήταν η καλύτερη που έχει περάσει, τουλάχιστον επιχειρησιακά», λέει ένας πυροσβέστης από τη Νίκαια, που ευθαρσώς δηλώνει ότι στήριξε την απελθούσα κυβέρνηση. Η εκλογική ιστορία του συνοψίζει αποτελεσματικά το πολιτικό σκηνικό της τελευταίας δεκαετίας. Πρώην ψηφοφόρος του ΣΥΡΙΖΑ «γιατί πίστεψε στον Αλεξάκο», όπως λέει, ψηφίζει τώρα Νέα Δημοκρατία κυρίως διότι περιμένει πως θα επαναφέρει τις τριετίες. «Και πρόσεξε, είμαι Μανιάτης, ένστολος και ο παππούς μου στρατιωτικός. Eχασε τέσσερα αδέρφια από τους κομμουνιστές», τονίζει στην «Κ». «Κι όμως, κάποτε έπρεπε να το προσπεράσω. Να πω στους δικούς μου, “αφήστε τα δικά σας, τώρα έχουμε τα δικά μας βιώματα”. Αυτό είναι το σωστό. Αλλά εγώ ψήφισα ένα παλικαράκι στην ηλικία μου, που έλεγε ότι θα αποδεσμευτεί από το χρέος και ήμουν έτοιμος να τον στηρίξω ακόμη κι αν έφευγε από την Ευρώπη. Αντ’ αυτού, άφησε μια χώρα που θα την πληρώνουμε για τα επόμενα 100
χρόνια», λέει εμφατικά.
Σε ένα προποτζίδικο της Δραπετσώνας άνδρες ώριμης ηλικίας κάθονται αργόσχολα στις καρέκλες του πεζοδρομίου. Η ερώτησή μας για την εξήγηση του εκλογικού αποτελέσματος στην περιοχή τους πυροδότησε μια ζωηρή συζήτηση, που αποκάλυψε υποστηρικτές και των δύο μεγάλων κομμάτων. «Τα MME κάνουν τη βρώμικη δουλειά. Αυτούς ρώτα γιατί βγήκε ο Μητσοτάκης. Τώρα 1,3 εκατομμύριο συνταξιούχοι δεν θα πάρουν τα αναδρομικά», λένε οι προφανώς ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ. «Οι επαγγελματίες δέχτηκαν μεγάλη καρπαζιά», λένε εκείνοι της Ν.Δ., που εξηγούν πως οι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων επιβαρύνθηκαν οικονομικά πολύ περισσότερο επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Μικρή «αντάρα» επικρατεί για λίγο στο κέντρο της Δραπετσώνας, αλλά παύει γρήγορα. Το προποτζίδικο ανήκει στον 78χρονο γιο του παλιού παίκτη του Ολυμπιακού, Ιωάννη Βάζου. «Ο καθένα έχεις τις απόψεις του», λέει τελικά κάποιος ψηφοφόρος του ΣΥΡΙΖΑ, που μέχρι πριν από λίγο φώναζε δυνατότερα απ’ όλους. «Διαφωνούμε, αλλά το καλό είναι ότι εδώ οι περισσότεροι είμαστε Ολυμπιακοί». Στο άκουσμα της ομάδας τους το ύφος όλων είναι πανηγυρικό και ας ανήκουν κι εκείνοι στους χαμένους της φετινής χρονιάς. «Ξαναέλα στις 26 Ιουνίου να δούμε τι έφταιγε πάλι», λένε αποχαιρετώντας μας.
Δήμος Κερατσινίου – Δραπετσώνας
32,7% Ν.Δ.
20.39 ΣΥΡΙΖΑ