Αλήθεια, αγαπητοί Νεοδημοκράτες, αν είχατε τη δυνατότητα στις εθνικές κάλπες να ψηφίσετε τρία κόμματα και όχι μόνο το δικό σας, ποια θα επιλέγατε; Κι εσείς, αγαπητοί του ΣΥΡΙΖΑ, έχετε, άραγε, αναρωτηθεί τι θα κάνατε αν σας προσφερόταν η δυνατότητα να προτείνετε μια συγκυβέρνηση δύο ή και τριών κομμάτων; Για σκεφτείτε το κι εσείς, φίλοι του ΠΑΣΟΚ, της ΔΗΜΑΡ, οπαδοί των ΑΝΕΛ, της Χ.Α., του ΚΚΕ.
Η προλογική ιδέα που θα σας φανεί, ίσως, παράδοξη, είναι η πρόταση ενός κορυφαίου, διεθνώς, Ελληνα καθηγητή Πολιτικών Επιστημών. Του κ. Γιώργου Τσεμπελή, ο οποίος έχει διδάξει στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και προτείνει μια λύση, η οποία, όπως λέει, θα προκαλέσει το σοκ που χρειάζεται το πολιτικό σύστημα της χώρας: τη δυνατότητα των πολιτών να ψηφίζουν όχι μόνο ένα, αλλά ταυτόχρονα μέχρι και τρία κόμματα στις εθνικές εκλογές. Καθώς οι ερωτήσεις σας θα είναι πολλές, η «Κ» ζήτησε από τον κ. Τσεμπελή να εξηγήσει το μοντέλο που εισηγείται:
«Παρακολουθώντας τα πράγματα στην Ελλάδα, η πεποίθησή μου είναι ότι υπάρχει ένα ευρύτατος πολιτικός χώρος πολιτών που θα ήθελε η επίλυση των σοβαρών προβλημάτων της χώρας να προκύψει μέσα από διακομματική συζήτηση και εθνική συναίνεση και να εκλείψει, επιτέλους, η ακραία κομματική πόλωση, στην οποία ο καθένας ισχυρίζεται ότι μόνον η δική του λύση είναι σωστή. Εχετε αναρωτηθεί γιατί υπάρχει πόλωση; Διότι απλούστατα οι δύο μεγάλοι θέλουν να πάρουν το μπόνους των 50 εδρών για να φτάσουν μόνοι στην αυτοδυναμία. Το σύστημα που προτείνω εξυπηρετεί τον ακριβώς αντίθετο στόχο. Προσφέροντας στους πολίτες τη δυνατότητα να ψηφίσουν έως και τρία κόμματα (π.χ. ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ – ΔΗΜΑΡ ή Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ) αφενός θα δείξουν πιστότερα τις προθέσεις τους για το ποια συγκυβέρνηση επιθυμούν, ενώ η τριπλή ψήφος θα αποφέρει και κάτι ακόμη χρησιμότερο στην Ελλάδα: θα υποχρεώσει επιτέλους τους πολιτικούς αρχηγούς να πολιτεύονται με συναινετικό και όχι πολωτικό τρόπο, διότι απλούστατα θα τους εξαναγκάσει προεκλογικά να προσεγγίζουν με επιχειρήματα τους ψηφοφόρους και αντίπαλων κομμάτων για να «ψαρεύουν» τις ψήφους τους.
– Και γιατί να δεχθούν το μοντέλο σας η Ν.Δ. και ο ΣΥΡΙΖΑ, όταν η πολλαπλή ψήφος είναι βέβαιο ότι θα ενισχύσει τα μικρότερα κόμματα;
– Η Ν.Δ., για παράδειγμα, θα μπορούσε να το δεχθεί γιατί έχει καλύτερη δυνατότητα συμμαχιών, παίρνοντας π.χ. ψήφους και από το ΠΑΣΟΚ ή τη ΔΗΜΑΡ. Αντίστοιχα και ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσέβλεπε στην ενίσχυσή του, π.χ. από τις ψήφους της ΔΗΜΑΡ ή των ΑΝΕΛ. Θα το θέσω όμως και διαφορετικά. Οταν πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 58% των πολιτών επιθυμεί μια συγκυβέρνηση Ν.Δ. – ΣΥΡΙΖΑ, το μοντέλο μου επιτρέπει η βούλησή τους αυτή, αν τελικά είναι ειλικρινής, να εκφρασθεί και στις κάλπες.
– Θα μπορούσε, ωστόσο, να αντιτάξει κανείς ότι το σύστημά σας επιτρέπει στους ψηφοφόρους να μην παίρνουν ξεκάθαρη θέση της πολιτικής λύσης που επιθυμούν.
– Το αντίθετο. Ενισχύει τη δυνατότητα των μετριοπαθών ψηφοφόρων που βρίσκονται στο μέσο της πολιτικής σκακιέρας να αποτυπώσουν καλύτερα (με τη μονή, διπλή ή τριπλή ψήφο τους) ποια ακριβώς κυβερνητική σύμπραξη επιθυμούν. Εν αντιθέσει με αυτούς των άκρων, που προφανώς δεν θα θέλουν να ψηφίσουν κι άλλα κόμματα, διότι επί της ουσίας προσβλέπουν μόνον στην ποσοστιαία ενίσχυση των δικών τους απόψεων.
– Ναι, αλλά αν διατηρηθεί το μπόνους των 50 εδρών, τότε το σύστημά σας θα μπορούσε να επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη στρέβλωση αντιπροσωπευτικότητας. Διότι ο νικητής π.χ. με 25% θα έχει διπλάσιες έδρες από τον 2ο ακόμη κι αν συγκεντρώσει 24%.
– Αυτό θα μπορούσε να συμβεί και με το σημερινό σύστημα. Ομως με την πρότασή μου, η οποία προεξοφλώ ότι θα ενισχύσει τα μικρότερα κόμματα του κεντρώου χώρου, θα διαμορφωθεί σαφώς μεγαλύτερη δυνατότητα σταθερότερων κυβερνήσεων. Το σημαντικότερο, όμως, όπως σας είπα, είναι ότι πριν ακόμη από τις εκλογές, το μοντέλο μου θα υποχρεώσει τα δυνάμει κυβερνητικά κόμματα να συζητούν μεταξύ τους και να αναζητούν συναινετικές λύσεις, αντί να καθυβρίζονται.
– Και τι θα γινόταν αν τα άκρα αποφάσιζαν να αλληλοστηριχθούν; Αν π.χ. το ΚΚΕ στήριζε ΣΥΡΙΖΑ, η Χ.Α., ΑΝΕΛ και τανάπαλιν. Δεν θα προέκυπτε το αντίθετο αποτέλεσμα από το προσβλεπόμενο;
– Εκτιμώ ότι σε όλη την Ευρώπη, όπως και στην Ελλάδα, ο χώρος του κέντρου, δηλαδή της μετριοπάθειας, είναι σαφώς μεγαλύτερος από τα άκρα. Επομένως, πιστεύω ότι το σενάριο που θίξατε δεν θα επιβεβαιωνόταν. Αλλωστε, αν τούτο συνέβαινε, κανένα σύστημα δεν θα μας έσωζε.
Πού έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα
– Εχει εφαρμοστεί, αλήθεια, ποτέ το μοντέλο που προτείνετε;
– Βεβαίως. Και θα εκπλαγείτε, ίσως, αν σας πω ότι ένα τέτοιο σύστημα ίσχυε στην Ελλάδα από το 1864 μέχρι το 1920! Στήνονταν τόσες κάλπες όσοι και οι υποψήφιοι και οι πολίτες υπερψήφιζαν ή καταψήφιζαν με άσπρο ή μαύρο σφαιρίδιο όσα κόμματα και πρόσωπα επιθυμούσαν. Ενα παρεμφερές σύστημα εφαρμόζεται άλλωστε και σήμερα. Οχι μόνον στη μακρινή Αυστραλία, αλλά και στην Ιρλανδία ή στη Μάλτα, όπου οι ψηφοφόροι υποχρεούνται να δηλώσουν στις κάλπες με σειρά προτίμησης τα κόμματα ή τους υποψηφίους που επιθυμούν να κυβερνήσουν. Επίσης στην Ουάσιγκτον και στην Καλιφόρνια, που θέλησαν να καταπολεμήσουν την ακραία πόλωση, γίνονται ταυτόχρονα οι προκριματικές εκλογές στους Ρεπουμπλικανούς και τους Δημοκρατικούς και μπαίνουν στον δεύτερο γύρο οι δύο επικρατέστεροι, ανεξαρτήτως κόμματος. Με αποτέλεσμα όταν π.χ. επικρατούν δύο Ρεπουμπλικανοί, να εκλέγεται τελικά ο μετριοπαθέστερος, λόγω της στήριξής του στον δεύτερο γύρο από τους ψηφοφόρους των Δημοκρατικών.
Ο κ. Τσεμπελής έχει δύο διδακτορικά στις Πολιτικές Επιστήμες και στη Μαθηματική Στατιστική (Θεωρία Παιγνίων) και μετά το Stanford, το Duke, το UCLA και το Washington U, έχει σήμερα την τιμητική έδρα Anatol Rapoport στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Κάντε κλικ εδώ (Αρχείο excel) για να πειραματιστείτε με το μοντέλο του, όπου μπορείτε να πειραματιστείτε και οι ίδιοι, πιθανολογώντας πώς θα συμπεριφέρονταν οι πολίτες αν ψήφιζαν τρία κόμματα και βλέποντας τα νέα ποσοστά που θα τους έδινε η κάλπη.
