Με στόχο να κλείσει ο έλεγχος της τρόικας εντός του Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση προχωρεί σε αλλαγές στη φορολογία από το 2015 και συγκεκριμένα την αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ, την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε μια σειρά ασφαλισμένων, καθώς και σε παρεμβάσεις στον συνδικαλιστικό νόμο.
Η κυβέρνηση εξετάζει διάφορα σενάρια που θα καλύψουν σε σημαντικό βαθμό το δημοσιονομικό κενό και στην προσπάθεια αυτή παρεμβαίνει στους συντελεστές του ΦΠΑ. Στα εξεταζόμενα σενάρια είναι η αύξηση του υψηλότερου συντελεστή 23% στο 23,5%, η αύξηση του πολύ χαμηλού συντελεστή που σήμερα ανέρχεται στο 6,5% στο 9,5% (για διαμονή σε ξενοδοχεία και εφημερίδες) και σε δεύτερη φάση η επαναφορά στα κανονικά επίπεδα των μειωμένων κατά 30% συντελεστών ΦΠΑ που ισχύουν στα νησιά του Αιγαίου. Τα σενάρια που εξετάσθηκαν τις τελευταίες μέρες ήταν πολλά και αρκετά «χτυπούσαν» σε πολιτικές ευαισθησίες.
Στο πακέτο του υπουργείου Εργασίας προβλέπεται η σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 2 χρόνια το 2019 και κατά 4 χρόνια το 2020 σε «ακραίες οριακές περιπτώσεις», ώστε να κλείσει κάθε παραθυράκι εξόδου πριν από το 62ο έτος.
Τέλος, στο μέτωπο του Δημοσίου η κυβέρνηση εξετάζει την επίσπευση της εφαρμογής του νέου μισθολογίου. Παρά τη συμφωνία με την τρόικα για εφαρμογή του νέου μισθολογίου το 2016, η κυβέρνηση δεν αποκλείεται να προτείνει την εφαρμογή των νέων αμοιβών στο Δημόσιο από το 2015, όπως δηλαδή ήταν και η αρχική μνημονιακή.
Νέοι συντελεστές στον ΦΠΑ
Τα σενάρια για αύξηση και οι αντιδράσεις
Λύση εκτάκτου ανάγκης, που θα άρει τα εμπόδια της διαπραγμάτευσης με την τρόικα, αποτελούν τόσο για την κυβέρνηση όσο και για την τρόικα οι παρεμβάσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ. Και αυτό διότι αρχικά η τρόικα ζητούσε τον εξορθολογισμό στο καθεστώς του ΦΠΑ, πλέον όμως φαίνεται ότι θα γίνει συμβιβασμός και θα «χρησιμοποιηθεί» ο ΦΠΑ κυρίως ως μέτρο κάλυψης του δημοσιονομικού κενού, αποφεύγοντας ταυτόχρονα νέες μειώσεις στις κύριες συντάξεις.
Τα σενάρια που εξετάσθηκαν τις τελευταίες μέρες ήταν πολλά και αρκετά «χτυπούσαν» σε πολιτικές ευαισθησίες. Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, ωστόσο, σενάρια που εγκαταλείφθηκαν δεν αποκλείεται να επανέλθουν σε δεύτερο χρόνο εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Αρχικά εξετάσθηκε η αύξηση του πολύ χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ 6,5% στο 8% ή 9,5%, που θα απέφερε έσοδα 120 εκατ. ή 250 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Ωστόσο εάν αποκλειστούν τα επώδυνα μέτρα που εντάσσονται στον πολύ χαμηλό συντελεστή (όπως τα φάρμακα και τα είδη λαϊκής κατανάλωσης) το όφελος που απομένει δεν είναι ικανοποιητικό.
Υπό εξέταση είναι πλέον η αύξηση του υψηλού συντελεστή 23% κατά μισή μονάδα (να φθάσει στο 23,5%). Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών αναφέρουν ότι το μέτρο θα αποφέρει έσοδα άνω των 350 εκατ. ευρώ. Σε κάθε περίπτωση στο τραπέζι των εξεταζόμενων σεναρίων παραμένει και η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος που ισχύει στα νησιά (μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ κατά 30%) και θα είχε όφελος 347 εκατ. ευρώ. Το μέτρο αυτό έχει προταθεί από την τρόικα προκειμένου να εξορθολογιστεί το σύστημα επιβολής ΦΠΑ σε συνδυασμό με άλλα μέτρα που η εφαρμογή τους μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση της εισπραξιμότητας και της φοροδιαφυγής που συντελείται σήμερα
Τα σενάρια που εξετάζονται:
1. Ενδυση – υπόδηση, τηλεπικοινωνίες, παροχή υπηρεσιών, έπιπλα – είδη οικιακής χρήσης, αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, μεταφορές, καύσιμα, οικοδομικά υλικά, αλκοολούχα ποτά, ακίνητα, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, κοσμήματα κ.ά. εντάσσονται στον συντελεστή 23%. Εξετάζεται η αύξηση του συντελεστή στο 23,5%.
2. Νησιά Αιγαίου. Οι συντελεστές από 6,5%-13%-23% είναι μειωμένοι κατά 30% και έχουν διαμορφωθεί στο 5%-9%-16%. Η απώλεια εσόδων ανέρχεται στα 347 εκατ. ευρώ. Πλέον στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι η επαναφορά τους στο κανονικό καθεστώς.
3. Φάρμακα, διαμονή σε ξενοδοχεία, εφημερίδες και περιοδικά εντάσσονται στον πολύ χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 6,5%. Το κόστος του προϋπολογισμού ή διαφορετικά η απώλεια εσόδων, ανέρχεται στα 528,2 εκατ. ευρώ. Στην περίπτωση που η κυβέρνηση αποφάσιζε να αυξήσει κατά 1,5 μονάδα τον συντελεστή (να φθάσει δηλαδή στο 8%) το όφελος για τον προϋπολογισμό θα ήταν της τάξης των 120 εκατ. ευρώ, ενώ με αύξηση του συντελεστή στο 9,5% το όφελος θα έφτανε στα 250 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση έχει απορρίψει την αύξηση του πολύ χαμηλού συντελεστή στα φάρμακα, ενώ επεξεργάζεται σχέδιο για την αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία (μόνο διαμονή) στο 9,5%.
Ασφαλιστικό – Συντάξεις
Τα όρια ηλικίας σε καινούργια βάση
Προτάσεις πιο κοντά σε αυτά που ζητούν οι εκπρόσωποι των δανειστών, χωρίς όμως να απέχουν πολύ και από τις αρχικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό, περιλαμβάνει το «πακέτο» του υπουργείου Εργασίας προς την τρόικα, προκειμένου να καταστεί δυνατή η επιστροφή των δανειστών και να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση. Στα μέτρα περιλαμβάνεται η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε μια σειρά ασφαλισμένων, μεταξύ των οποίων και οι ένστολοι, χωρίς όμως να θίγονται ώριμα δικαιώματα. Στην τελική πρόταση του κ. Γιαν. Βρούτση προς τους εκπροσώπους των δανειστών προβλέπεται η σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 2 χρόνια το 2019 και κατά 4 χρόνια το 2020. Με αυτόν τον τρόπο, θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας σε κάποιες «ακραίες οριακές περιπτώσεις» και θα κλείσει κάθε «πόρτα ή παραθυράκι» εξόδου στη σύνταξη πριν από το 62ο έτος, για το σύνολο των ασφαλισμένων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Να σημειωθεί ότι η τρόικα ζητεί άμεση εφαρμογή του μέτρου. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο Παρίσι, προτάθηκε η διακοπή καταβολής της σύνταξης έως τη συμπλήρωση του 62ου έτους ηλικίας, στην περίπτωση διατήρησης των ισχυουσών διατάξεων. «Κλειδωμένη» θεωρείται επίσης η αύξηση των απαιτούμενων ημερών ασφάλισης από 4.500 σε 6.500, με το υπουργείο να επιμένει στην εφαρμογή του για τους 40άρηδες και τους δανειστές να ζητούν άμεση υλοποίηση. Η ελληνική πρόταση περιλαμβάνει το πάγωμα των συντάξεων έως και το 2017 καθώς και αυστηρότερους όρους χορήγησης του ΕΚΑΣ, με ανοικτό το ενδεχόμενο αντικατάστασής του από ένα «δικαιότερο επίδομα», στο πλαίσιο της καθολικής εφαρμογής του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
Οι εκπρόσωποι των δανειστών έχουν ζητήσει εκ βάθρων αλλαγές στον ΟΑΕΕ, μείωση συντάξεων και υπολογισμό των εισφορών ανάλογα με το εισόδημα των ασφαλισμένων, όμως η τελική πρόταση του υπουργείου Εργασίας περιλαμβάνει μέτρα που στόχο έχουν την αύξηση της εισπραξιμότητας του ταμείου, με οριζόντια μείωση των εισφορών κατά 20% και αντίστοιχη μείωση των συντάξεων.
Αν και η τρόικα επιμένει στη δημιουργία ενός και μόνο ασφαλιστικού φορέα, το υπουργείο Εργασίας προτείνει το σχέδιο διοικητικής ενσωμάτωσης στο ΙΚΑ του ΕΤΕΑ, καθώς και των ταμείων εφάπαξ και πρόνοιας.
Η τρόικα πιέζει επίσης για άμεσες περικοπές της συνταξιοδοτικής δαπάνης, με την κυβέρνηση να αποκλείει κάθε ενδεχόμενο περικοπής των κύριων συντάξεων. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχουν τεθεί πάντως προτάσεις όπως η αλλαγή των συντελεστών που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των συντάξεων από το 2015 και μετά, ενώ οι δανειστές ζητούν μειώσεις και στα κατώτερα όρια συντάξεων, με περικοπή του μη ανταποδοτικού ποσού.
Εργασιακά – Δημόσιο
Αλλαγές σε απεργίες, συνδικάτα, μισθολόγιο
Ησσονος σημασίας παρεμβάσεις στον συνδικαλιστικό νόμο περιλαμβάνονται στο τελικό σχέδιο του υπουργείου Εργασίας, όπως αυτό που επρόκειτο να σταλεί στην τρόικα.
Ο τρόπος λήψης αποφάσεων από τα πρωτοβάθμια συνδικαλιστικά σωματεία για την προκήρυξη απεργιακών κινητοποιήσεων φαίνεται πως για την ώρα δεν θα αλλάξει, παρά τις έντονες πιέσεις των δανειστών, που ζητούσαν να καθιερωθεί πλειοψηφία 50% συν 1 του συνόλου των μελών και όχι των συμμετεχόντων στη γενική συνέλευση.
Εκτός διαπραγμάτευσης μένει και το θέμα των ομαδικών απολύσεων, με την ελληνική πλευρά να προτείνει τη θεσμική ενδυνάμωση του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας (ΑΣΕ) σε συμφωνία με το σύνολο των κοινωνικών εταίρων. Στο θέμα της ανταπεργίας, όπου καταγράφεται και η βασική υπαναχώρηση της κυβέρνησης, υπάρχει πρόβλεψη επίσπευσης των δικαστικών υποθέσεων στις περιπτώσεις άρνησης του εργοδότη να καταβάλει μισθό στους μη απεργούς (έμμεσο λοκ άουτ), κάνοντας χρήση του άρθρου 656 του Αστικού Κώδικα. Η σχετική διάταξη έχει ήδη καταρτιστεί στο υπουργείο Εργασίας και θα κατατεθεί στη Βουλή πριν από το τέλος του έτους.
Στο θέμα του συνδικαλιστικού νόμου, οι αλλαγές που προωθούνται και στις οποίες έχει δώσει τη συγκατάθεσή του και το ΠΑΣΟΚ, είναι περιορισμένου εύρους. Για παράδειγμα, θα αυξηθεί ο χρόνος προειδοποίησης για την κήρυξη απεργίας στον ιδιωτικό τομέα στις 48 ώρες από 24 που ισχύει σήμερα. Στον αντίποδα, κρίθηκε ότι οι 4 ημέρες προειδοποίησης για τον δημόσιο τομέα είναι αρκετές. Επίσης προτείνεται ο περιορισμός των ημερών αδικαιολόγητης απουσίας των συνδικαλιστών από την εργασία τους από τις 7 στις 3 ημέρες, η μείωση των ημερών αμειβόμενης άδειας συνδικαλιστών που έχουν εκλεγεί σε Ομοσπονδίες και Εργατικά Κέντρα καθώς και η κατάργηση της προστασίας για απόλυση των συνδικαλιστών, ένα χρόνο μετά τη λήξη της θητείας τους. Περιορίζεται η προστασία των ιδρυτικών μελών των οργανώσεων στα 21 πρώτα ιδρυτικά μέλη, ενώ προωθείται η δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου.
Την ίδια ώρα, στο μέτωπο του Δημοσίου, σύμφωνα με πληροφορίες η κυβέρνηση εξετάζει την επίσπευση της εφαρμογής του νέου μισθολογίου. Κατά τη διάσκεψη στο Παρίσι, η τρόικα έκανε δεκτή την πρόταση της κυβέρνησης για συνολική εφαρμογή του νέου μισθολογίου το 2016, την πιλοτική εφαρμογή του μόνο στο υπουργείο Οικονομικών από τον Ιούλιο του 2015 και τη μείωση των μισθών των νεοεισερχομένων στο Δημόσιο (δοκιμαστική διετία) από τον προσεχή Ιανουάριο.
Ανεξαρτήτως όμως των συμφωνηθέντων στο Παρίσι, η κυβέρνηση εξετάζει να προτείνει την εφαρμογή των νέων αμοιβών στο Δημόσιο από το 2015, όπως δηλαδή ήταν και η αρχική μνημονιακή συμφωνία, επιχειρώντας να «δείξει καλή θέληση».