Μια «ανάσα» από τον Eκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance – ELA) βρίσκονται οι εγχώριες τράπεζες, αποτέλεσμα της επιδείνωσης των συνθηκών ρευστότητας που προκαλούν οι πρόωρες εκλογές και η αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα. Πρόκειται για εξέλιξη που φέρνει τις εγχώριες τράπεζες ένα χρόνο πίσω, ενώ θα επιβαρύνει σημαντικά το κόστος του χρήματος: ο ELA χορηγείται με επιτόκιο 1,55% έναντι επιτοκίου 0,05%, με το οποίο σήμερα οι εγχώριες τράπεζες αντλούν ρευστότητα από την ΕΚΤ.
Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, οι συνεχιζόμενες εκροές καταθέσεων, η απορρόφηση ρευστότητας από το Δημόσιο μέσω εντόκων γραμματίων και η έλλειψη υψηλής ποιότητας εγγυήσεων από τις εγχώριες τράπεζες τις οδηγούν στον ELA, ένα μηχανισμό που ενεργοποιείται σε έκτακτες περιστάσεις κατόπιν εγκρίσεως της ΕΚΤ. Σημειώνεται ότι οι εγχώριες τράπεζες είχαν καταφύγει στον ELA και το 2011 για να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη φυγή των καταθέσεων, αλλά και το μπαράζ των υποβαθμίσεων του ελληνικού Δημοσίου (και των τραπεζών) που εξοβέλισε τους ελληνικούς τίτλους ως «μη επιλέξιμους» για την παροχή ρευστότητας από το ευρωσύστημα. Μάλιστα, τον Μάιο του 2012, εξαιτίας της μεγάλης αβεβαιότητας που πυροδότησαν οι τότε εκλογές, οι εγχώριες τράπεζες άντλησαν μέσω ELA 124 δισ. ευρώ και κατάφεραν να αναχαιτίσουν τις άνευ προηγουμένου εκροές καταθέσεων.
Από τον Δεκέμβριο του 2012 ο ELA, και γενικότερα η εξάρτηση των εγχωρίων τραπεζών, άρχισε να μειώνεται, ενώ τον Μάιο του 2014 η εξάρτηση από τον ELA μηδενίστηκε. Η εξάρτηση σε ρευστότητα από το ευρωσύστημα μειώθηκε από το αρνητικό ρεκόρ των 135 δισ. (Ιούνιος 2012) σε 42,6 δισ. ευρώ τον περασμένο Σεπτέμβριο, αποτυπώνοντας τη θεαματική βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας και της ρευστότητας. Μάλιστα, την περασμένη άνοιξη οι εγχώριες τράπεζες επέστρεψαν, για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της δημοσιονομικής κρίσης, στη διατραπεζική αγορά.
Ολη η αισιοδοξία διαλύθηκε μετά τις ευρωεκλογές. Το αρνητικό αποτέλεσμα για την κυβέρνηση, ο ατυχέστατος ανασχηματισμός και η επιπόλαιη στρατηγική της αυτόνομης εξόδου στις αγορές, «εγκαταλείποντας» το Μνημόνιο, οδήγησαν πολύ γρήγορα σε αδιέξοδο. Ηδη από τον περασμένο Οκτώβριο σημειώθηκε αύξηση της εξάρτησης των ελληνικών τραπεζών από τη ρευστότητα της ΕΚΤ (43,9 δισ. από 42,6 δισ. τον Σεπτέμβριο), αποτέλεσμα της σταδιακής επιδείνωσης των πολιτικοοικονομικών συνθηκών και της ρευστότητας. Η εξάρτηση αυξήθηκε κατά 1 δισ. ευρώ και τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζών, τον περασμένο Δεκέμβριο οι τράπεζες άντλησαν πάνω από 2 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ.
Στο σημείο που είμαστε τώρα η καταφυγή στον ELA αποτελεί μονόδρομο, επισημαίνουν στην «Κ» επιτελικά στελέχη τραπεζών. Το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά περίπου 550 εκατ. ευρώ, ενώ η εικόνα επιδεινώθηκε ραγδαία τον Δεκέμβριο, λόγω της μη εκλογής προέδρου και της προκήρυξης πρόωρων εκλογών. Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά περίπου 2,5 δισ. ευρώ, τάση που διατηρείται και στο ξεκίνημα του 2015.
Ωστόσο, το καταφύγιο του ELA δεν είναι δεδομένο. Για να εγκρίνει τη σχετική ρευστότητα η ΕΚΤ, θα πρέπει η χώρα να τηρεί τους κανόνες και τις υποχρεώσεις που έχει στο πλαίσιο του ευρωσυστήματος. Την προηγούμενη εβδομάδα, η ΕΚΤ επιβεβαιώνοντας δημοσίευμα της «Κ» (8/1/15) σημείωσε ότι: «Η συνέχιση της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών βασίζεται στην τεχνική παράταση του προγράμματος του EFSF έως το τέλος Φεβρουαρίου και στην ύπαρξη προγράμματος του ΔΝΤ. Επίσης βασίζεται στην επιτυχή ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης και σε συμφωνία για τη συνέχιση του προγράμματος μεταξύ των ελληνικών αρχών και της ΕΚΤ – ΔΝΤ». Δηλαδή, με βάση την πολιτική της ΕΚΤ, σε περίπτωση που η νέα ελληνική κυβέρνηση αποτύχει να συμφωνήσει για τη συνέχιση του προγράμματος με την ΕΚΤ ή πολύ περισσότερο προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες (κάτι που τα μεγάλα κόμματα αποκλείουν), τότε οι εγχώριες τράπεζες θα χάσουν την πρόσβαση στη ρευστότητα της ΕΚΤ, κάτι που θα προκαλούσε σοκ στην τραπεζική αγορά.