Μια νέα προσθήκη στη διπλωματική ατζέντα της χώρας, που αφορά την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, έχει κάνει ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς. Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη έχει αρχίσει να καλλιεργείται σ’ ένα ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο στην Ευρωπαϊκή Ενωση και αναμένεται να πάρει διαστάσεις το επόμενο διάστημα.
Eνα από τα πρώτα θέματα που έθεσε ο κ. Κοτζιάς στους ομολόγους του, στο συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε, στην ύπατη εκπρόσωπο για την Eξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια Φεντερίκα Μογκερίνι και στον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, ήταν οι διωγμοί των ορθόδοξων χριστιανών σε χώρες της περιοχής, επισημαίνοντας την ανάγκη εκπόνησης ενός σχεδίου από πλευράς Ε.Ε. για την προστασία τους.
Η υπόθεση αυτή δεν είναι απλή. Ο Ελληνας υπουργός, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, επεδίωξε, θέτοντας το θέμα αυτό, να μεταθέσει το ενδιαφέρον και προς την περιοχή της Μεσογείου, καθώς τους τελευταίους μήνες οι υπουργικές σύνοδοι και κάθε είδους συσκέψεις στο πλαίσιο της Ε.Ε. μονοπωλούνται από την κρίση στην Ουκρανία. Σύμφωνα με την ανάλυση της Αθήνας, η Ανατολική Μεσόγειος αντιμετωπίζει προβλήματα σταθερότητας και έντονων αντιπαραθέσεων, από την Αίγυπτο, τον Λίβανο, τη Λιβύη, τη Συρία και το Ιράκ και η Ευρώπη δεν έχει δώσει ακόμη απαντήσεις πώς θα χειριστεί το πρόβλημα ασφάλειας που ανακύπτει.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η κ. Μογκερίνι έχει ήδη αποδεχθεί το αίτημα του κ. Κοτζιά και το θέμα της προστασίας των ορθόδοξων χριστιανών θα συζητηθεί στο άτυπο συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών τον Μάρτιο, που ωστόσο θεωρείται από τα πιο σημαντικά γιατί δίνει τις κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής. Η κ. Μογκερίνι, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έχει ζητήσει να συνταχθεί μια έκθεση για τις χριστιανικές κοινότητες της περιοχής, που θα είναι έτοιμη σε λίγες εβδομάδες.
Στο Med Group
Το θέμα αυτό τέθηκε από τον Ελληνα υπουργό την περασμένη Παρασκευή και στην Ομάδα Μεσογειακών Κρατών, με την επωνυμία Med Group, που συνεδρίασε στο Παρίσι. Η Ομάδα αυτή έχει συγκροτηθεί από τον Δεκέμβριο του 2013 από την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Κύπρο και τη Μάλτα και λειτουργεί ως δίκτυο συντονισμού και κοινών πρωτοβουλιών για όλα τα θέματα της αρμοδιότητας του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, αλλά και γενικότερα της Ε.Ε. Στη συνεδρίαση της Ομάδας, η Αθήνα και η Λευκωσία εμφανίστηκαν με κοινές θέσεις, αλλά θετικό είναι το κλίμα και σε άλλες πρωτεύουσες.
Ενα πρώτο στοιχείο που απαιτεί περαιτέρω μελέτη και ανάλυση είναι αν ο Ελληνας υπουργός, πέρα από την προσέλκυση του ενδιαφέροντος της Ε.Ε. και της Ρωσίας για την περιοχή, επιδιώκει -και κατά πόσον- να εμφανιστεί η Ελλάδα ως προστάτιδα δύναμη των χριστιανικών πληθυσμών, απαντώντας κατά κάποιο τρόπο στην πολιτική του διδύμου Ερντογάν -Νταβούτογλου να εμφανίζονται ως ηγέτες-προστάτες του μουσουλμανικού κόσμου. Κατά τις εκτιμήσεις διπλωματικών πηγών, αν η Ελλάδα καταφέρει να συγκροτήσει ένα ισχυρό ευρωπαϊκό μέτωπο, που να περιλαμβάνει όχι μόνο τους χριστιανούς, αλλά γενικότερα μια ανθρωπιστική στρατηγική, είναι πιθανόν να υπάρξουν θετικές εξελίξεις και, πέραν των άλλων, να περιοριστούν τα μεταναστευτικά κύματα. Παράλληλα, η Ελλάδα θα είναι μέρος ενός πολιτικού συνόλου και δεν θα φαίνεται ότι επιδιώκει ανταγωνιστική πολιτική έναντι της Τουρκίας, κάτι που ίσως προκαλέσει έναν ιδιόμορφο ανταγωνισμό, ίσως και επικίνδυνο, αν αποκτήσει και αντιτουρκικά χαρακτηριστικά. Πέρα από τις εκτιμήσεις αυτές, η Ελλάδα οργανώνοντας μια νέα ενδιαφέρουσα, αλλά ελλιπή προς το παρόν ατζέντα, μπαίνει έμμεσα στο ομιχλώδες πεδίο της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, όπου σοβαρό πρόβλημα, μεταξύ άλλων, είναι και η δράση των τζιχαντιστών. Η ελληνική κυβέρνηση, εμμένοντας στη διασύνδεση της γεωπολιτικής της αξίας με την ανάγκη να υπάρξει μια θετική συμφωνία με τους δανειστές, επιδιώκει με κάθε τρόπο να προσελκύσει το ενδιαφέρον όλων των μεγάλων δυνάμεων, εκφράζοντας παράλληλα την ετοιμότητα να προσφέρει υπηρεσίες, όπου απαιτηθεί.
Στενή συνεργασία με την Κύπρο
Η απόφαση του κ. Νίκου Κοτζιά να κινηθεί σε συμφωνία με τον Κύπριο ομόλογό του, Ιωάννη Κασουλίδη, στην Ομάδα Μεσογειακών Κρατών αποτελεί ένα νέο στοιχείο στις κατευθύνσεις της εξωτερικής πολιτικής που θέλει να ακολουθήσει η κυβέρνηση.
Μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στη Λευκωσία και τις συνεχείς επαφές στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, τα υπουργεία Εωτερικών έχουν αυξήσει τις επαφές και τη συνεργασία τους, ενώ ήδη υφίσταται σε υψηλό βαθμό η συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία στο πλαίσιο των επαφών με την Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Κεντρική πολιτική επιλογή και του κ. Τσίπρα και του κ. Κοτζιά είναι να υπάρξει μια σταθερή, προσεκτική, καλά σχεδιασμένη και πολύπλευρη ανάπτυξη των σχέσεων Ελλάδας – Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και καλύτερη συνεργασία στο πολιτικό πρόβλημα της Κύπρου, όπου -σημειωτέον- εμφανίζεται στασιμότητα μετά τις κινήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ και τη διακοπή των διαπραγματεύσεων. Διπλωματικές πηγές ερμηνεύουν την απουσία ενεργειών εκ μέρους της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα ως ένα στοιχείο αμηχανίας έναντι της νέας κυβέρνησης, την οποία προσπαθούν να μελετήσουν και να κατανοήσουν. Αλλά και στην Αθήνα μελετούν τους φακέλους των ελληνοτουρκικών σχέσεων και εκτιμούν ότι είναι θέμα χρόνου να έχουμε έντονες διπλωματικές διεργασίες το επόμενο διάστημα.