«Εχουν περάσει 9 εβδομάδες από τις εκλογές και δεν έχετε κάνει τίποτα». Με τον τρόπο αυτό Ευρωπαίος αξιωματούχος συνόψισε το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων κατά τη διάρκεια του Εuroworking Group (EWG) της περασμένης Τετάρτης στον Ελληνα ομόλογό του. Γεγονός το οποίο έχει δημιουργήσει πλέον την ανάγκη μιας πολιτικής απόφασης από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Μιας απόφασης που θα κρίνει το μέλλον της χώρας.
Πιάνοντας το νήμα από την απόφαση του Εurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, όπου αποφασίστηκε η τετράμηνη παράταση του ελληνικού προγράμματος, η «Κ» προσπαθεί να παρουσιάσει τι έχει συμβεί από τότε. Συναντήσεις με τους μεγαλύτερους παίκτες της ευρωπαϊκής πολιτικής, παρουσιάσεις μέτρων, συζητήσεις με τους θεσμούς σε πολιτικό και τεχνικό επίπεδο, αλλά και σειρά διαρροών εγγράφων και διαψεύσεων, συνθέτουν το σκηνικό των τελευταίων 40 ημερών.
Νωρίς το βράδυ της 20ής Φεβρουαρίου, ημέρα Παρασκευή, ολοκληρώνεται το Eurogroup κλείνοντας έναν κύκλο διαβουλεύσεων και ανοίγοντας έναν νέο, στον οποίο η Αθήνα θα πρέπει πλέον να παρουσιάσει μέτρα για να ξεκινήσει η ροή κεφαλαίων προς την οικονομία. Η τετράμηνη παράταση του υφιστάμενου προγράμματος είναι γεγονός. Η ελληνική πλευρά δεσμεύεται ότι δεν θα κάνει μονομερείς ενέργειες και ότι θα καταθέσει μία λίστα τις επόμενες μέρες για να πάρει και το τυπικό «πράσινο» φως. Μάλιστα, ο επικεφαλής του Eurogroup, Γ. Ντάισελμπλουμ, συμβουλεύει τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών, Γ. Βαρουφάκη, «να πάρει τη λίστα σοβαρά» και να συμπεριλάβει σε αυτήν πολλές δράσεις από το προηγούμενο πρόγραμμα.
Αγώνας δρόμου
Τρεις μέρες αργότερα η λίστα με τις γενικές κατευθύνσεις του κ. Βαρουφάκη φτάνει στις Βρυξέλλες. Εχει προηγηθεί μαραθώνια ανταλλαγή στοιχείων μεταξύ Βρυξελλών και Αθήνας για να μην «αποτύχει». Με την αποστολή της ξεκινάει ένας αγώνας δρόμου για να εξειδικευτούν τα μέτρα, ενώ η κυβέρνηση προσδοκά σε εκταμίευση δόσης εντός του Μαρτίου.
Στην κυβέρνηση αντιλαμβάνονται πλέον πως πρέπει μέχρι το τέλος του μήνα να εισρεύσει ζεστό χρήμα στα κρατικά ταμεία. Αλλά, όπως αποδεικνύεται, δεν ενεργούν με βάση αυτή την ανάγκη. Δεδομένου ότι δεν διαφαίνεται συμφωνία με την Ευρωζώνη άμεσα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) φέρεται στις 27 Φεβρουαρίου να έχει ζητήσει εγγυήσεις από τις χώρες της Ευρωζώνης ώστε να χαλαρώσει τους όρους δανεισμού της Ελλάδας. Εγγυήσεις που δεν δίνονται.
Οι ημέρες περνούν, με το οικονομικό επιτελείο να επεξεργάζεται την εξειδίκευση των μέτρων. Στις 6 Μαρτίου, ο κ. Βαρουφάκης θα στείλει στον κ. Ντάισελμπλουμ 11σέλιδη επιστολή με τα μέτρα που προτίθεται να λάβει η Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, η Αθήνα προτείνει να προσλάβει για μικρό χρονικό διάστημα ακόμα και τουρίστες ως μυστικούς φοροελεγκτές. Τα μέτρα δεν γίνονται δεκτά, και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι η Αθήνα δεν δουλεύει όπως θα έπρεπε.
Το Eurogroup που ακολουθεί στις 9 Μαρτίου είναι καθοριστικό. Ο κ. Ντάισελμπλουμ αναφέρει ότι «ξοδέψαμε τον χρόνο μας, δύο εβδομάδες τώρα συζητάμε ποιος θα συναντήσει ποιον, πού και με ποιο τρόπο». Και αποφασίζεται ότι τα τεχνικά κλιμάκια θα έρθουν τελικά στην Αθήνα τις επόμενες μέρες. Παράλληλα, η Ευρωζώνη καθιστά σαφές ότι εκταμίευση δόσης μπορεί να πραγματοποιηθεί μετά συνολική συμφωνία, η οποία θα πρέπει να εφαρμοστεί. Σταδιακή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων θα σημαίνει και σταδιακή εκταμίευση δόσεων, με τη γνωστή μέθοδο των υποδόσεων.
Ομως ο κ. Βαρουφάκης αμέσως μετά τη λήξη του Eurogroup -σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο- δίνει τελείως διαφορετική εικόνα του τι έχει συμβεί. Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ελληνα πρωθυπουργό, τον ενημερώνει ότι η τρόικα δεν θα έρθει στην Αθήνα και ότι μπορούμε να αναμένουμε ακόμα και εκταμίευση δόσης (των κερδών του Ευρωσυστήματος επί των ελληνικών ομολόγων), ίσως και μέχρι το τέλος της εβδομάδας.
Την ίδια ώρα, η Ευρωζώνη στέλνει σαφές μήνυμα στην Αθήνα ότι «λεφτά δεν δίνουμε χωρίς προϋποθέσεις». Στις 11 Μαρτίου ο επικεφαλής του EWG, Τ. Βίζερ, δηλώνει ότι η Ελλάδα έχει πόρους, αρκεί να χρησιμοποιήσει τα διαθέσιμα των ασφαλιστικών ταμείων, των νομικών προσώπων του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ. Και μία ημέρα μετά, η κυβέρνηση προωθεί τροπολογία που διασφαλίζει ότι οι πιθανές απώλειες από ενδεχόμενη επένδυση των ταμειακών διαθεσίμων των ασφαλιστικών ταμείων σε ελληνικούς τίτλους, θα καλυφθεί από το Δημόσιο. Τροπολογία, όμως, χωρίς αντίκρισμα, αφού οι φορείς αυτοί δεν έχουν ακόμα επενδύσει τα διαθέσιμά τους σε κρατικούς τίτλους.
Οριακές εξελίξεις
Με την κατάσταση να αρχίζει να κινείται σε οριακές γραμμές, στις 13 του μήνα τα τεχνικά κλιμάκια των δανειστών έρχονται στην Αθήνα για να συγκεντρώσουν στοιχεία και να προχωρήσει η διαπραγμάτευση. Οι συναντήσεις, ωστόσο, είναι άκαρπες και στις 17 Μαρτίου συνεδριάζει το EWG μέσω τηλεδιάσκεψης. Η Τρίτη αυτή είναι μία ταραχώδης ημέρα. Από τη μία πλευρά το EWG ασκεί κριτική στην Αθήνα, καθώς διαπιστώνει δυστοκία στις τεχνικές συζητήσεις. Από την άλλη, διαρρέει στον Τύπο η επιστολή του επικεφαλής της Κομισιόν στην τρόικα, Ντ. Κοστέλο, προς την κυβέρνηση, στην οποία χαρακτηρίζει ως μονομερείς ενέργειες το νομοσχέδιο για την ανθρωπιστική κρίση και τις λοιπές διατάξεις, καθώς και την πρόθεση της κυβέρνησης για τη ρύθμιση των φορολογικών χρεών.
Αμέσως η κυβέρνηση αντιδρά και καταθέτει το τελευταίο νομοσχέδιο, αν και δεν ήταν προγραμματισμένο να συμβεί εκείνη την ημέρα. Παράλληλα, ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στο EWG, Ν. Θεοχαράκης, δηλώνει ότι δεν βρίσκει ποια η χρησιμότητα της τηλεδιάσκεψης και αναφέρει πως η συζήτηση θα γίνει σε πολιτικό επίπεδο. Αλλωστε, είχε καθοριστεί και η «μίνι» Σύνοδος Κορυφής για την Ελλάδα δύο ημέρες αργότερα. Ετσι, ο κ. Βίζερ κλείνει την τηλεδιάσκεψη λέγοντας ότι θα ενημερώσει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την κατάσταση και οι τεχνικές διαβουλεύσεις στην Αθήνα «παγώνουν».
Στις 19 Μαρτίου ξεκινάει η «μίνι» Σύνοδος και ολοκληρώνεται τα χαράματα της 20ής Μαρτίου. Ο κ. Τσίπρας «εκπαιδεύεται» για το πώς λειτουργούν οι θεσμοί και τι αναμένεται από αυτόν, όπως μεταφέρουν χαρακτηριστικά Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Χωρίς να λύσει το θέμα της ρευστότητας της χώρας που πιέζει ασφυκτικά, δέχεται σκληρή κριτική για την αντιευρωπαϊκή και αντιγερμανική του ρητορεία και για την «απαράδεκτη συμπεριφορά» προς τα τεχνικά κλιμάκια στην Αθήνα. «Οι θεσμοί δεν μπορούν να δουλεύουν από ξενοδοχεία. Είναι το μόνο μέρος του κόσμου όπου έχει πάει το ΔΝΤ και δεν του επιτρέπουν να δουλέψει σε υπουργεία» λέει ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μ. Ντράγκι, καθώς τα τεχνικά κλιμάκια βρίσκονται να συζητάνε μέσα σε σουίτες του ξενοδοχείου Χίλτον ανάμεσα σε στρωμένα κρεβάτια. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: Τηρήστε τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου. Και ο κ. Τσίπρας δεσμεύεται ότι θα την τηρήσει.
Ο λόγος στο Βερολίνο
Η συζήτηση μεταφέρεται στο Βερολίνο, με τον κ. Τσίπρα να επισκέπτεται την κ. Μέρκελ στις 23 Μαρτίου. Το συμπέρασμα της ελληνικής αντιπροσωπείας είναι ότι η καγκελάριος θα επιμείνει στην ανάγκη να τηρηθεί απαρέγκλιτα η δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά όπως παρατηρεί καλά ενημερωμένη πηγή, ήταν σαφές ότι η κ. Μέρκελ «δεν θέλει με κανένα τρόπο να ανατιναχθεί η Ευρωζώνη στα χέρια της». Και για τον λόγο αυτό, μέχρι τον Ιούνιο θα υπάρξουν «αξιοπρεπείς συμβιβασμοί». Κάτι, όμως, που στην πράξη δεν επιβεβαιώνεται.
Σε συσκέψεις κομματικών και κυβερνητικών στελεχών όπου αναλύθηκαν η «μίνι» Σύνοδος Κορυφής και η συνάντηση του Βερολίνου, διαπιστώθηκε ότι ενώ πολλές φορές σε πολιτικό επίπεδο εκφράζεται η βούληση για έναν συμβιβασμό, στη συνέχεια στα τεχνικά κλιμάκια και στο Eurogroup υπάρχει «χαώδης απόσταση».
Με τις δύο πλευρές να μη συγκλίνουν στην πράξη, η ΕΚΤ στις 24 Μαρτίου διαρρέει πως έχει δώσει εντολή στις ελληνικές τράπεζες να μην αγοράσουν περισσότερα έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου. Γεγονός το οποίο δημιουργεί πρόβλημα στην κάλυψη της έκδοσης της 8ης Απριλίου και επιτείνει το θέμα ρευστότητας που αντιμετωπίζει η χώρα.
Στην εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου, το EWG συνεδριάζει και ξεκαθαρίζει ότι το αίτημα της Ελλάδας για επιστροφή από τον EFSF του 1,2 δισ. ευρώ, είναι νομικά αδύνατο να ικανοποιηθεί στην παρούσα φάση. Παράλληλα, διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει ικανοποιητική πρόοδος στις τεχνικές συζητήσεις, αλλά αποφασίζεται να πραγματοποιηθεί Brussels Group άμεσα.
Παραμένουν οι πιέσεις
Ετσι, στις 27 Μαρτίου μεταβαίνουν στις Βρυξέλλες οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης όπου ήδη βρίσκονται οι επικεφαλής της τρόικας. Οι διαπραγματεύσεις κινούνται σε καλύτερο κλίμα από ό,τι παλαιότερα, αλλά οι πιέσεις παραμένουν. Στις Βρυξέλλες βρίσκονται και συνεργάτες του πρωθυπουργού, ενώ κατά περίπτωση πηγαίνουν και στελέχη της ελληνικής διοίκησης, όπως η Γενική Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων, Κατερίνα Σαββαΐδου. Στο περιθώριο των συσκέψεων κάποιοι από την ελληνική αντιπροσωπεία διαμορφώνουν συνθήκες σύγκλισης με πιο «χαλαρές συζητήσεις», ενώ η ελληνική πλευρά παρουσιάζει 26σέλιδη πρόταση με μέτρα, τα οποία όμως δεν γίνονται αποδεκτά στο μεγαλύτερό τους μέρος. Επίσης, αποφασίζεται ότι στις τεχνικές διαβουλεύσεις της Αθήνας, από την ελληνική πλευρά θα συμμετέχουν οι γενικοί γραμματείς των υπουργείων ώστε να γίνεται ουσιαστική συζήτηση μεταξύ των δύο πλευρών.
Στην Αθήνα, την περασμένη Κυριακή, ο κ. Τσίπρας ενημερώνει την Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ για τις εξελίξεις. Παρουσιάζει τις «κόκκινες γραμμές» και αναπτύσσει διεξοδικά τον «οδικό χάρτη» που συζήτησε με την κ. Μέρκελ στο Βερολίνο. Το ερώτημα που θέτουν κομματικά στελέχη στον κ. Τσίπρα είναι ποια θα είναι η αντίδραση της κυβέρνησης σε περίπτωση που δεν γίνουν αποδεκτές οι «κόκκινες γραμμές». Απάντηση προς το παρόν δεν υπάρχει.
Το Brussels Group έχει τελειώσει και την Τετάρτη 1 Απριλίου συνεδριάζει μέσω τηλεδιάσκεψης το EWG. Οι εκπρόσωποι των υπουργείων Οικονομικών της Ευρωζώνης ενημερώνονται για την πορεία των διαπραγματεύσεων, αλλά απόφαση δεν λαμβάνεται. Αίσθηση προκαλεί, ωστόσο, η τοποθέτηση του κ. Θεοχαράκη, ο οποίος ανεβάζει και πάλι τους τόνους στις σχέσεις των δύο πλευρών, υποστηρίζοντας ότι η καθυστέρηση στις συζητήσεις στην Αθήνα οφείλεται στην ανικανότητα των τεχνικών ομάδων των θεσμών.
Πλέον, κυβερνητικά και κομματικά στελέχη εκτιμούν ότι οι επόμενες εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για την πορεία της κυβέρνησης και της χώρας, καθώς ο πρωθυπουργός και ο ΣΥΡΙΖΑ θα βρεθούν σύντομα μπροστά σε μεγάλα διλήμματα και ο κ. Τσίπρας θα πρέπει να λάβει σημαντικές αποφάσεις…
Αποψη: Απίθανη μια βιώσιμη λύση
Αποψη: Συμφωνία, το πιο πιθανό σενάριο