ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, από το 2010 μέχρι και το 2014, η Ελλάδα υποχώρησε 21 μονάδες, το περισσότερο παγκοσμίως, στην έκθεση του αμερικανικού οργανισμού Freedom House για την ελευθερία του Τύπου. Σε συνέντευξή της στην «Κ», η ερευνήτρια για την Ευρώπη Ελεν Αγκέκιαν αποδίδει τη δραματική υποχώρηση της ελευθερίας του Τύπου στην οικονομική κρίση, που επέτεινε υπάρχοντα προβλήματα στο περιβάλλον λειτουργίας των μίντια.
Σύμφωνα, πάντως, με τον υφυπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Ντάγκλας Φραντς, η αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί το πρόβλημα προσωρινό. Οπως δήλωσε ο κ. Φραντς απαντώντας σε ερώτηση της «Κ», «ο ελληνικός λαός και η Ελλάδα περνούν την πιο δύσκολη περίοδο που μπορεί να φανταστεί κανείς, και πιστεύω ότι οι περιορισμοί και τα προβλήματα της ελευθεροτυπίας είναι προσωρινή απόκλιση. Δεν το βλέπουμε ως ενδημικό πρόβλημα: Το να πει κανείς ότι η δημοκρατία έχει βαθιές ρίζες στην Ελλάδα είναι το απόλυτο σχήμα λιτότητας, δεν πιστεύω λοιπόν ότι έχουμε κρίσιμες ανησυχίες. Ανησυχούμε βέβαια για κάθε μέρος του κόσμου όπου υπάρχουν περιορισμοί στην ελευθεροτυπία, αλλά πιστεύω ότι η Ελλάδα θα το ξεπεράσει». Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, ο βραβευμένος με Πούλιτζερ βετεράνος δημοσιογράφος εκτίμησε ότι «όλες οι προσπάθειες να περιορισθεί η ελεύθερη ροή πληροφοριών και η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι σημάδι ισχύος, αλλά αναγνώριση αδυναμίας».
Σε καλό επίπεδο
Με δεδομένες τις σοβαρές προκλήσεις που διαπιστώνει η έκθεση για τη δημοσιογραφία παγκοσμίως, η κ. Αγκέκιαν αναγνωρίζει ότι η επιδείνωση στην Ελλάδα είναι σχετική: «Δεν βλέπουμε στην Ελλάδα μία κυβερνητική επίθεση στην ελευθερία του Τύπου, όπως δυστυχώς παρατηρούμε στη Ρωσία και αλλού». Οπως λέει, «η Ελλάδα ξεκίνησε από ένα πολύ καλό επίπεδο πριν από πέντε χρόνια, το 2011 βρισκόταν στον αριθμό 30, που είναι εντός του ορίου των "ελεύθερων" χωρών. Ούτε και έχει σήμερα πολύ κακό σκορ, γύρω στο 50 θεωρείται σεβαστό σκορ για τις "μερικώς ελεύθερες" χώρες».
Οσο για το αν η επιδείνωση είναι πολύ σοβαρή, όπως λέει «η Ελλάδα δεν μπορεί βέβαια να συγκριθεί με τη Συρία, το Ιράν τη Βόρεια Κορέα ή ακόμη και την Ουκρανία, όπου οι απειλές είναι πιο άμεσες, υπάρχει φυσικός κίνδυνος… αλλά η ουσία είναι ότι υποχώρησε και στις τρεις κατηγορίες που αξιολογούμε: το πολιτικό, οικονομικό και νομικό πλαίσιο». Η ερευνήτρια σπεύδει να διευκρινίσει ότι το Freedom House δεν αξιολογεί τη δημοκρατικότητα των κυβερνήσεων, αλλά το μιντιακό περιβάλλον.
Οπως λέει όμως, «αυτό που έχουμε δει στην Ελλάδα, και είναι το πλέον πολύπλοκο, είναι πολιτική πίεση από την κυβέρνηση και τα κόμματα προς δημόσια και ιδιωτικά μέσα».
Μηνύσεις
Ερωτώμενη από την «Κ», η επικεφαλής της έρευνας Τζένιφερ Ντάναμ εκτίμησε ότι «τα προβλήματα στο περιβάλλον των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης εντάθηκαν από την κρίση». Πώς αποτυπώνεται αυτό; Οπως λέει η κ. Αγκέκιαν, «μετράμε πόση επιρροή έχει η κυβέρνηση σε διαδικασίες που θα έπρεπε να είναι τελείως ανεξάρτητες από πολιτικά συμφέροντα, ιδιαίτερα καθώς πολλές από αυτές τις σχέσεις δεν είναι διαφανείς. Είναι κάτι που υπήρχε για καιρό και συνυπολογίζαμε στην αξιολόγησή μας, και ένας τέτοιος παράγοντας επιβαρύνει περισσότερο την ανεξαρτησία του Τύπου λόγω του ότι η οικονομική κρίση περιορίζει τους πόρους των ΜΜΕ».
Τέλος, τονίζει ότι συνεχίσθηκαν οι μηνύσεις για δυσφήμηση, «κάτι που παρατηρούμε σε πολλές δυτικές χώρες αλλά ιδιαιτέρως στα Βαλκάνια». Σημειώνει ακόμη τις απειλές εναντίον δημοσιογράφων, π.χ. από τη Χρυσή Αυγή, οι οποίες «δεν είναι μεν τόσο απτές όσο σε άλλες βαλκανικές χώρες, αλλά το γεγονός ότι ένας δημοσιογράφος θα πρέπει να σκεφτεί διπλά προτού γράψει κάτι διότι φοβάται για την ασφάλειά του είναι ανησυχητικό, ιδιαίτερα καθώς οι εφημερίδες έχουν λιγότερους πόρους για να τους υποστηρίξουν και καθώς κάποιες από τις μηνύσεις διεκδικούν τεράστιες αποζημιώσεις».
Οι απολύσεις και το κλείσιμο επιχειρήσεων του κλάδου λόγω των οικονομικών προβλημάτων, εξάλλου, θεωρεί ότι περιορίζουν την επικοινωνία των διαφορετικών απόψεων.