Τρία «αγκάθια» μπλοκάρουν προς το παρόν την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Αθήνας και δανειστών σε τεχνικό επίπεδο. Οι διαπραγματεύσεις του Brussels Group την περασμένη εβδομάδα είχαν θετικό πρόσημο ως προς το κλίμα που επικράτησε μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά οι διαφορές στα εργασιακά, τα ασφαλιστικά και τα δημοσιονομικά ζητήματα παραμένουν.
Σύμφωνα με στελέχη που συμμετείχαν στις συνομιλίες των τελευταίων ημερών, στο σκέλος των δημοσιονομικών θεμάτων σημειώθηκε κάποια σύγκλιση, αλλά στα εργασιακά και τα ασφαλιστικά δεν υπάρχει το ίδιο κλίμα. «Είναι σαφές ότι η Αθήνα έχει περιορισμούς», αναφέρουν τα ίδια στελέχη, αλλά το ίδιο συμβαίνει και από την πλευρά των δανειστών.
Εργασιακό και ασφαλιστικό παραμένουν έτσι τα σημεία εντονότερης τριβής, καθώς στις Βρυξέλλες, αναζητούν ένα «σύγχρονο και αποτελεσματικό σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων», ενώ στην Ελλάδα ψάχνουν τρόπο ώστε να περάσει από τη Βουλή ένα πιο ευέλικτο εργασιακό σχέδιο νόμου. Στο σκέλος των δημοσιονομικών μεγεθών διαφαίνεται να ανοίγει ένα «παράθυρο» συμφωνίας για ένα χαμηλό πρωτογενές πλεόνασμα επιπέδου 1% του ΑΕΠ (αντί 3% του ΑΕΠ), αλλά και πάλι θα απαιτηθούν σημαντικά νέα μέτρα και σε κάθε περίπτωση να μην ανατραπούν οι θεσμοθετημένες πολιτικές.
Δημοσιονομικά – νέοι φόροι
Οι δανειστές δείχνουν ευελιξία ως προς το ύψος του φετινού πρωτογενούς πλεονάσματος. Αν και δεν έχει οριστικοποιηθεί ο νέος στόχος, εκτιμάται ότι θα μπορούσε να κλείσει στο 1% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι θεσμοί εκτιμούν ότι εάν δεν δοθεί η 13η σύνταξη, συνεχιστεί η εφαρμογή του ΕΝΦΙΑ και δεν αλλάξουν τα ψηφισμένα μέτρα (π.χ. ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά ταμεία), τότε το 2015 θα υπάρξει πρωτογενές έλλειμμα 0,75% του ΑΕΠ. Ετσι, ακόμη κι αν ο στόχος τεθεί στο 1% του ΑΕΠ, αυτό σημαίνει ότι τα νέα μέτρα που απαιτούνται για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό ανέρχονται σε περίπου 3 δισ. ευρώ. Από την πλευρά της, η Αθήνα προβλέπει για φέτος πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ. Γεγονός το οποίο αναδεικνύει την απόσταση των δύο πλευρών.
Στο πλαίσιο της εξεύρεσης νέων μέτρων, η κυβέρνηση έχει διαμορφώσει μία λίστα με πιθανές παρεμβάσεις σε φόρους και δαπάνες. Ειδικότερα:
1. Ο εξορθολογισμός του ΦΠΑ με εφαρμογή δύο συντελεστών (18% και 6,5%-9%). Αν και το μέτρο δεν θα αποφέρει περισσότερα έσοδα στο Δημόσιο από τα σημερινά, εκτιμάται ότι θα περιοριστεί η φοροδιαφυγή από τον ΦΠΑ, που υπολογίζεται στα 9 δισ.
2. Εισφορά αλληλεγγύης. Εξετάζεται είτε η αύξηση των συντελεστών για τα φυσικά πρόσωπα με εισοδήματα άνω των 50.000 ευρώ είτε η επαναφορά των συντελεστών στα επίπεδα του 2014 (πριν μειωθούν κατά 30%) για όλους τους φορολογουμένους αναδρομικά από τις αρχές του έτους.
3. Αύξηση του φόρου πολυτελούς διαβίωσης. Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται η αύξηση των συντελεστών κατά 30% για αυτοκίνητα, πισίνες, και αεροσκάφη. Το μέτρο θα εφαρμοσθεί και στα σκάφη αναψυχής.
4. Επιβολή τέλους πολυτελείας. Σχεδιάζεται η επιβολή τέλους με συντελεστή 6% σε κοσμήματα, πολύτιμους λίθους και ωρολόγια.
5. Τέλος διαμονής. Θα επιβληθεί μόνο στην περίπτωση που οι συντελεστές ΦΠΑ στη διαμονή διατηρηθούν σε χαμηλά επίπεδα. Το μέτρο θα επιβάλλεται την τουριστική περίοδο.
6. Εκτακτη φορολόγηση των 500 πλουσιότερων φορολογουμένων.
7. Νομιμοποίηση αδήλωτων εισοδημάτων που είναι κατατεθειμένα σε τράπεζες του εσωτερικού και του εξωτερικού με συντελεστή 15%-20%.
8. Περικοπή υψηλών επικουρικών συντάξεων (άνω των 300 ευρώ).
9. Εξοικονόμηση 200 εκατ. ευρώ από την αλλαγή του συστήματος προμηθειών του Δημοσίου.
Εργασιακά
Οι εκπρόσωποι των θεσμών επιμένουν στην απόσυρση του σχεδίου νόμου για την επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ και τις συλλογικές συμβάσεις, ενώ γενικότερα η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές στα εργασιακά είναι μεγάλη:
1. Κατώτατος μισθός. Οι θεσμοί επιμένουν στη διατήρησή του σε χαμηλά επίπεδα, με την Αθήνα να επιδιώκει την επαναφορά του στα 751 ευρώ. Δεν αποκλείεται η σχετική διάταξη να αποσυρθεί από το σχέδιο νόμου του Π. Σκουρλέτη και να παραπεμφθεί στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.
2. Συλλογικές συμβάσεις. Η Ελλάδα επιδιώκει την επαναφορά του θεσμικού πλαισίου στα προ Μνημονίου επίπεδα, αλλά οι θεσμοί ζητούν περαιτέρω ευελιξία.
3. Ομαδικές απολύσεις. Οι δανειστές επιμένουν στη νομοθετική διευθέτηση του θέματος, με την Αθήνα να μην το συζητάει.
Τα 10 «καυτά» θέματα της διαπραγμάτευσης
Το εύρος αλλά και το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις ενδέχεται να καθορίσουν και την κατάληξη των συζητήσεων για το ασφαλιστικό, καθώς στα περισσότερα από τα υπόλοιπα 10 «καυτά» θέματα που υπάρχουν στον τραπέζι δεν διαφαίνεται ουσιαστική σύγκλιση:
1. Πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Οι θεσμοί ζητούν την κατάργηση των ενδιάμεσων ορίων. Το υπουργείο Εργασίας δηλώνει ότι θα σεβαστεί θεμελιωμένα και ώριμα δικαιώματα. Στο τραπέζι έχει πέσει η πρόταση για αυξήσεις ορίων ηλικίας από το 2020 έως το 2025. Οι δανειστές ζητούν τουλάχιστον από το 2016.
2. Αύξηση των απαιτούμενων ημερών ασφάλισης από 4.500 σε 5.500. Οι θεσμοί επιμένουν, το υπουργείο δεν το συζητάει.
3. Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Ισως το μεγαλύτερο «αγκάθι» στη διαπραγμάτευση, καθώς οι δανειστές επιμένουν να εφαρμοστεί, ενώ η ελληνική πλευρά ξεκαθαρίζει ότι θα την καταργήσει γιατί οδηγεί σε συνεχείς περικοπές.
4. Μείωση υψηλών επικουρικών. Η πρόταση υπάρχει στο τραπέζι, χωρίς ιδιαίτερη δημοσιονομική αξία.
5. Εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού των κύριων συντάξεων. Το υπουργείο έχει «παγώσει» τον νόμο 3863. Οι δανειστές ζητούν την εφαρμογή και την τροποποίησή του, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
6. Σύνδεση εισφορών – παροχών και ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και στις κύριες συντάξεις. Η ελληνική πλευρά δεν συζητάει τέτοιες ρυθμίσεις που οδηγούν σε συντάξεις 360 ευρώ.
7. Πλαφόν στο άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων. Δεν το συζητάει η ελληνική πλευρά. Αντίστοιχη διάταξη νόμου του 2012 κρίνεται αντισυνταγματική από το ΣτΕ.
8. Καταβολή 13ης σύνταξης. Οι θεσμοί δεν το συζητούν. Αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο καταβολής «επιδόματος», με εισοδηματικά κριτήρια, σε πολύ χαμηλές συντάξεις.
9. Νέες πηγές χρηματοδότησης. Η Ελλάδα επεξεργάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο για τον «κουμπαρά» των Ταμείων.
10. Ενοποιήσεις Ταμείων. Υπάρχει συμφωνία για διοικητικές συγχωνεύσεις, όχι όμως και για ενιαίους όρους – παροχές.