Για μία ακόμα φορά η ελληνική κυβέρνηση καλείται να λάβει σοβαρές πολιτικές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας υπό το βάρος της έλλειψης ρευστότητας. Η διαφορά, όμως, με τις προηγούμενες αντίστοιχες περιπτώσεις είναι ότι τώρα η κυβέρνηση έχει εξαντλήσει κάθε πιθανή πηγή εσωτερικής χρηματοδότησης των κρατικών υποχρεώσεων και έχει αυξήσει δραματικά τις οφειλές της προς την αγορά, δημιουργώντας ασφυκτικές συνθήκες στην πραγματική οικονομία. Και προφανώς βρίσκεται σε πολύ δυσκολότερη διαπραγματευτική θέση.
Στο υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν ότι το κράτος θα μπορέσει να πληρώσει τους μισθούς και τις συντάξεις του Μαΐου. Αλλωστε, αυτός ήταν και ο καθοριστικός όρος που είχε θέσει ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας στο οικονομικό επιτελείο για να αποπληρωθεί η δόση προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) την προηγούμενη εβδομάδα. Δηλαδή να είναι διασφαλισμένη η καταβολή μισθών και συντάξεων στο τέλος του μήνα.
Η λύση που βρέθηκε για να αποπληρωθεί το Ταμείο την προηγούμενη εβδομάδα (χρήση των κεφαλαίων που βρίσκονταν στον ειδικό λογαριασμό του για περιπτώσεις «εκτάκτου ανάγκης») έλυσε σε μεγάλο βαθμό τα χέρια της κυβέρνησης. Και αυτό γιατί μετέφερε το δίλημμα «πληρώνω το ΔΝΤ ή τους μισθούς και τις συντάξεις» ένα μήνα αργότερα. Οπως αναφέρουν στελέχη με γνώση της κατάστασης, οι πηγές ρευστότητας για τις επόμενες ημέρες είναι τρεις και καθόλου βέβαιες:
1. Τα φορολογικά έσοδα. Με τους πολίτες να εμφανίζονται συγκρατημένοι πλέον στις κινήσεις τους, τα έσοδα κινούνται εκτός στόχων και παραμένει άγνωστο το πού θα κλείσουν τον Μάιο.
2. Τα διαθέσιμα των φορέων της γενικής κυβέρνησης. Πρόκειται για τη σημαντικότερη πηγή ρευστότητας του κράτους, αλλά το αν θα χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια αυτά εξαρτάται από τις αποφάσεις των διοικήσεων
των ασφαλιστικών ταμείων, των δήμων κ.λπ. Ωστόσο εκφράζεται η αισιοδοξία ότι μέχρι τις 25 Μαΐου θα έχουν συγκεντρωθεί τα απαραίτητα κεφάλαια για να καταβληθούν μισθοί και συντάξεις.
3. Δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων χρεών. Τα στοιχεία για την πορεία του προϋπολογισμού στο πρώτο τετράμηνο ήταν αποκαλυπτικά. Το Δημόσιο δεν πλήρωσε 2 δισ. ευρώ σε υποχρεώσεις του προς το εσωτερικό.
Σύμφωνα, δε, με πληροφορίες, το ποσό των δαπανών που μετατίθενται από μήνα σε μήνα έχει πλέον φθάσει στα 5,5 δισ. ευρώ. Ετσι, ο Ιούνιος ξεκινάει με μία «μαύρη τρύπα» 5,5 δισ. ευρώ που το πιθανότερο είναι να μεταφερθεί για τον Ιούλιο διευρυμένη.
Με αυτούς τους τρόπους η κυβέρνηση έχει καταφέρει έως τώρα να εξυπηρετήσει όλες τις υποχρεώσεις της. Ωστόσο, πλέον δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια. Σήμερα, το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει στη διάθεσή του τα περίπου 300 εκατ. ευρώ που θα πρέπει να καταβάλει στο ΔΝΤ στις 5 Ιουνίου. Και κατ’ επέκταση δεν έχει διασφαλισμένα ούτε τα υπόλοιπα 1,2 δισ. ευρώ που πρέπει να αποπληρώσει τον Ιούνιο στο Ταμείο, ούτε τα περίπου 2,5 δισ. ευρώ που απαιτούνται για μισθούς, συντάξεις και επιχορηγήσεις ασφαλιστικών ταμείων για τον επόμενο μήνα.
Είναι επίσης σαφές ότι ακόμα κι αν με κάποιο τρόπο καλυφθούν όλες αυτές οι υποχρεώσεις, ο Ιούλιος θα είναι ο μήνας που εάν δεν αλλάξει κάτι, η Ελλάδα θα αθετήσει μία από τις υποχρεώσεις της. Πρόκειται για την αποπληρωμή των ομολόγων που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τον Ιούλιο ανέρχονται σε 3,5 δισ. ευρώ (συνολικά Ιούλιο – Αύγουστο το ποσό είναι 6,7 δισ. ευρώ). Το πρόβλημα το παραδέχεται και η ίδια η κυβέρνηση και γι’ αυτό ο υπουργός Οικονομικών Γ. Βαρουφάκης προτείνει διάφορες εναλλακτικές λύσεις προσωρινής αποφυγής αυτών των πληρωμών, όπως η ανταλλαγή των εν λόγω ομολόγων με τη διαμεσολάβηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM).
Πριν, όμως, φθάσει ο Ιούλιος, η κυβέρνηση θα έχει να διαχειριστεί ένα άλλο πρόβλημα. Εφόσον δεν έχει επέλθει κάποια συμφωνία με τους δανειστές που θα αποδεσμεύει δάνεια και θα χαλαρώνει τη ρευστότητα, η Αθήνα θα βρεθεί αντιμέτωπη με πιθανή διακοπή της χρηματοδότησης των τραπεζών –και της πραγματικής οικονομίας– από τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας (ELA) της ΕΚΤ. Το ισχύον πρόγραμμα λήγει στο τέλος Ιουνίου και εάν δεν υπάρχει κάποια νέα «ομπρέλα» για την Ελλάδα, τότε η ΕΚΤ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα διακόψει τον ELA. Με αποτέλεσμα να υπάρξουν άνευ προηγουμένου προβλήματα στο τραπεζικό σύστημα και στη ρευστότητα καταναλωτών και επιχειρήσεων.