«Η αλήθεια είναι πως θεωρούσα ότι με τη νέα κυβέρνηση η δουλειά μου θα προχωρούσε πολύ πιο γρήγορα», δηλώνει με νόημα στην «Κ» ένα από τα μέλη της Task Force που προσφέρει τεχνική βοήθεια για την πάταξη της φοροδιαφυγής. «Αλλωστε, προεκλογικά όλο γι’ αυτό μιλούσε ο ΣΥΡΙΖΑ», συμπληρώνει.
Είναι 12 το μεσημέρι μιας Παρασκευής και καθόμαστε σε ένα καφέ στο κέντρο της Αθήνας. Κανονικά τέτοια ώρα θα ήταν στο γραφείο του στο υπουργείο, όμως τόσο αυτός όσο και πολλοί συνάδελφοί του βρίσκονται ακόμη και σήμερα -τέσσερις μήνες μετά τις εκλογές- σε περίοδο… αναμονής.
Το στέλεχος αυτό πέρασε από μια δύσκολη διαδικασία αξιολόγησης για να ενταχθεί στη συγκεκριμένη ομάδα, η οποία συγκροτήθηκε το 2011 για να βοηθήσει την Ελλάδα να εφαρμόσει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Υστερα από τρεις συνεντεύξεις, πήρε το «πράσινο φως» ώστε να αποσπαστεί από το υπουργείο Οικονομικών της χώρας του. Οσο εργάζεται στην Ελλάδα, αμείβεται από την Κομισιόν.
Οταν πρωτοήλθε, τον προειδοποίησαν πως θα πρέπει να περάσει μια περίοδο «προσαρμογής». Κατ’ αρχήν να ακούσει τους Ελληνες συναδέλφους του και τις ανάγκες τους. Ετσι και έκανε, ενώ παράλληλα μελετούσε για εβδομάδες τους φορολογικούς νόμους, αφού μέχρι και σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο το ποια ρύθμιση είναι σε ισχύ και πότε.
Οι υπόλοιποι της ομάδας του εξιστόρησαν διάφορες… περιπέτειες από τη ζωή τους εδώ: από την επίσκεψη εργασίας στο Νοσοκομείο του «Αγίου Σάββα» όταν τους πήρε στο κυνήγι μια ομάδα συνδικαλιστών φωνάζοντας με ντουντούκες «τρόικα, go home»· τις διαδηλώσεις έξω από τα δημαρχεία όταν δούλευαν σε ένα πρόγραμμα για την αναδιάρθρωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ τότε να κάνουν λόγο για «τοποτηρητές της τρόικας (…) και ξεπούλημα για ένα ξεροκόμματο»· τα ψευδή δημοσιεύματα που τους ήθελαν να κάνουν ελέγχους στις ΔΟΥ (σημ.: οι ίδιοι δεν έχουν κάνει ποτέ έλεγχο, βοηθούν μόνο στην οργάνωση του ελεγκτικού μηχανισμού), έως και τον εμπρησμό του αυτοκινήτου της συζύγου του πρώην επικεφαλής Χορς Ράιχενμπαχ γιατί «η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων ήταν ανεπιθύμητη».
Ο συνομιλητής μας γρήγορα κατάλαβε πως ίσως η μεγαλύτερη «παρανόηση» που υπάρχει είναι πως η Task Force είναι σκέλος της τρόικας, κάτι που ακόμα και ο ίδιος είχε… μπερδέψει αρχικά. «Πίστεψέ με δεν είσαι ούτε θέλεις να είσαι η τρόικα!», τον είχε διορθώσει τότε ο επικεφαλής του. Ο ίδιος, πάντως, ένιωσε γρήγορα αποδεκτός από τους Ελληνες συναδέλφους του, οι οποίοι άρχισαν να του ζητούν από μόνοι τους συγκεκριμένη βοήθεια όπως π.χ. να τους διοργανώσει ένα εξειδικευμένο σεμινάριο.
«Μπορώ να πω πως έχει γίνει πρόοδος, αλλά πραγματικά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας…», τονίζει και «ξέρετε πόσο δύσκολο είναι για ικανά στελέχη, με ελάχιστη όμως εξειδίκευση, να πηγαίνουν για έλεγχο σε φορολογούμενους μεγάλου πλούτου ή πολυεθνικές και να έχουν απέναντί τους τους καλύτερους δικηγόρους;».
Μεταρρυθμίσεις
Δύο υψηλόβαθμα στελέχη υπουργείων που είχαν συνεργαστεί στενά με κλιμάκια της Τask Force επιβεβαιώνουν στην «Κ» πως, ενώ η παρεχόμενη τεχνική βοήθεια ήταν καλοπροαίρετη και πολλές φορές πράγματι χρήσιμη, υπήρχαν και περιστάσεις που οι συμβουλές ήταν μάλλον εκτός πραγματικότητας ή απλά… αυτονόητες. Οπως χαρακτηριστικά λέει ο ένας, «το θέμα δεν ήταν πως δεν ξέραμε πώς να κάνουμε αυτά που μας έλεγαν, αλλά πως δεν υπήρχε η πολιτική βούληση για να γίνουν…».
Πάντως, τα τελευταία τέσσερα χρόνια εκατοντάδες εμπειρογνώμονες απεσταλμένοι της Κομισιόν, άλλοι με μόνιμη παρουσία στη χώρα, άλλοι για μικρότερα χρονικά διαστήματα, επικεντρώθηκαν στο να συνδράμουν πρακτικά σε πολλούς διαφορετικούς τομείς στους οποίους η ελληνική κυβέρνηση ζητούσε κάθε φορά βοήθεια: την απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων, τη μείωση του δημόσιου τομέα, τη φοροδιαφυγή, την επίσπευση των διαδικασιών της Δικαιοσύνης, τις ιδιωτικοποιήσεις, στην πρόνοια κ.ά.
Πολλές από τις δράσεις έχουν ολοκληρωθεί, κάποιες άλλες είναι σε εξέλιξη, ενώ κάποιες έχουν σχεδιασθεί αλλά δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα, χωρίς να μπορεί να πει κανείς με σιγουριά πότε και εάν θα ξεκινήσουν…
Για παράδειγμα, το στέλεχος της Τask Force που μίλησε στην «Κ» ήξερε πως θα έμενε στην Ελλάδα τουλάχιστον έως το 2016 για να ολοκληρώσει την αποστολή του. Πλέον δεν γνωρίζει πόσο ακόμα θα βρίσκεται εδώ. «Δεν μας έχει πει κανείς επίσημα από την ελληνική πλευρά να σταματήσουμε, αλλά η ατμόσφαιρα είναι βαριά. Συνειδητά κρατάω ένα χαμηλό προφίλ και προσπαθώ να μη χάνω πολύτιμο χρόνο. Εχω επιλέξει και δουλεύω τμήματα του έργου που δεν χρειάζονται άμεση ή καθημερινή συνεργασία με στελέχη του υπουργείου. Δεν θέλω να εκμεταλλευτώ τη φιλοξενία και την καλοσύνη τους και να δημιουργήσω πρόβλημα σε όσους συνεργάζονται μαζί μου».
Πολιτικό θρίλερ
Οπως επιβεβαιώνουν στην «Κ» Ευρωπαίος αξιωματούχος και Ελληνας ομόλογός του, τους τελευταίους μήνες διεξήχθη ένα θρίλερ μεταξύ κυβέρνησης και Κομισιόν σχετικά με το μέλλον της Task Force στη χώρα μας. Ολα ξεκίνησαν στις 11 Φεβρουαρίου όταν ο υπουργός Eπικρατείας Αλέκος Φλαμπουράρης ενημέρωσε την Κομισιόν πως θα πρέπει να «παγώσουν» οι μεταξύ τους εκκρεμότητες μέχρι νεωτέρας. Οι αρμόδιοι επίτροποι απάντησαν πως είναι διατεθειμένοι να περιμένουν αλλά τόνισαν πως δεν υπάρχει μεγάλο χρονικό περιθώριο και ότι εάν δεν ληφθούν γρήγορα αποφάσεις, θα χαθούν 15 εκατομμύρια ευρώ.
Τα χρήματα αυτά αφορούν μια απόφαση της Κομισιόν ώστε να επισπευσθεί και να είναι πιο στοχευμένη η τεχνική βοήθεια. Σε αυτό το πλαίσιο, δώδεκα έργα (μεταξύ άλλων στη φορολογική διοίκηση, στη δημόσια διοίκηση, στα έσοδα, στο Γενικό Λογιστήριο, στα τελωνεία) είχαν επιλεγεί από την προηγούμενη κυβέρνηση και θα ολοκληρώνονταν με τη βοήθεια της Task Force που διαχειρίζεται τους δεσμευμένους αυτούς πόρους του ΕΣΠΑ.
Με νωπές τις προεκλογικές εξαγγελίες, η νέα κυβέρνηση δύσκολα μπορούσε να διαχειριστεί τέτοιες εκκρεμότητες… Οι δηλώσεις που έκανε ο υφυπουργός Eπικρατείας Τέρενς Κουίκ ότι βρήκε και δεν θα ξαναδεχθεί στο υπουργείο του εκπροσώπους της Task Force που κάνουν «πάρτι με υπερκοστολογημένες μελέτες» ή οι «καταγγελίες» του υπουργού Υγείας Παν. Κουρουμπλή για τα «χρυσά συμβόλαια» της προηγούμενης ηγεσίας του υπουργείου, με τον Ράιχενμπαχ και τους Γερμανούς, δυσχέραναν το κλίμα. Στην πραγματικότητα, το πρόγραμμα «Υγεία εν δράσει» στο οποίο αναφερόταν ο κ. Κουρουμπλής αφορά ένα μεταρρυθμιστικό έργο του 2013 μεταξύ του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του υπουργείου, με τη διαμεσολάβηση της Task Force. O ίδιος μάλιστα πριν από μερικές ημέρες ζήτησε τη δίμηνη παράτασή του.
Αξιωματούχοι της Task Force έκαναν εκείνο το διάστημα πολλές φορές «γύρο» στα υπουργεία προσπαθώντας να εξηγήσουν, από την αρχή, το πώς ακριβώς δουλεύουν: ότι τα χρήματα προέρχονται από ευρωπαϊκά κονδύλια (πλην κάποιων προγραμμάτων που είναι χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΠΑ) και πως όλες οι δράσεις, ακόμα και οι ομάδες που τις «τρέχουν», είναι επιλογές της ελληνικής πλευράς. Την ίδια δουλειά έκανε παράλληλα και ο γενικός γραμματέας συντονισμού του κυβερνητικού έργου Χρ. Βερναρδάκης.
«Εγώ τα ξέρω αυτά, αλλά ο κόσμος…», ήταν η αντίδραση των περισσοτέρων υπουργών. «Θερίζετε ό,τι σπείρατε…», ήταν η απάντηση από μάλλον ενοχλημένο Ευρωπαίο αξιωματούχο σε μία από τις συναντήσεις.
Η ένταση κορυφώθηκε όταν στο Εuroworking Group της 8ης Απριλίου ο Ράιχενμπαχ ρωτήθηκε εάν η τεχνική βοήθεια στην Ελλάδα προχωράει. Η απάντησή του ήταν αρνητική. Οταν αργότερα στο Eurogroup ο υπ. Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης μίλησε για πάταξη της φοροδιαφυγής, κάποιος από τους υπουργούς των άλλων κρατών-μελών τον διέκοψε ενοχλημένος: «Αφού υπάρχουν έργα εκατομμυρίων ευρώ της Task Force για τη φορολογική διοίκηση που είναι στον πάγο και μπορεί να χαθούν και δεν κάνετε κάτι»…
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 24 Απριλίου, ο κ. Φλαμπουράρης ενημέρωσε με επιστολή την Κομισιόν πως η συνεργασία για τα έργα 15 εκατ. τελικά θα συνεχισθεί και πως μέχρι τα τέλη Ιουνίου θα σταλεί επικαιροποιημένη λίστα των έργων ώστε να ξεκινήσουν μέχρι το τέλος του έτους. Αξιωματούχος της κυβέρνησης αρνείται πως η πίεση στο Eurogroup έπαιξε κάποιο ρόλο και επιμένει πως η αλλαγή στάσης ήταν απλά «θέμα ωρίμανσης»…
Χάνονται πόροι και χρόνος
«Ολη αυτή η περίοδος ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για όλους τους εμπλεκόμενους στην Τask Force», ομολογούν δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μιλώντας στην «Κ». Οι ίδιοι συμπληρώνουν ότι «σίγουρα μαθαίνουμε και εμείς από τις εμπειρίες αυτές, από ενδεχόμενα λάθη, και προχωρούμε. Αν και ποτέ δεν καταλάβαμε πώς μπορεί το έργο μας να είναι τόσο παρεξηγημένο. Ακόμα και το όνομα της Task Force έχει αποκτήσει έννοια πολεμική, σαν να μιλάμε για τάγματα εφόδου!».
Για αυτόν τον λόγο, τους τελευταίους μήνες στις Βρυξέλλες γίνεται ο ανασχεδιασμός της υπηρεσίας, η οποία θα προσφέρει εφεξής βοήθεια σε όποια κράτη-μέλη της Ε.Ε. το ζητήσουν και όχι μόνον στην Ελλάδα.
Οσο για το… επίμαχο όνομα «Task Force», προβλέπεται και αυτό να αλλάξει, με τις… μετριοπαθέστερες λέξεις «στήριξη» και «αναπτυξιακές πολιτικές» να φέρονται ως οι πλέον επικρατέστερες για τον νέο τίτλο της υπηρεσίας.
Οσον αφορά στο ποιο θα είναι το μέλλον της νέας αυτής υπηρεσίας στη χώρα μας, Ευρωπαίος αλλά και Ελληνας αξιωματούχος που μίλησαν στην «Κ» συμφωνούν εμφατικά σε αυτό: «Οταν υπάρξει συμφωνία στη διαπραγμάτευση, όλα θα ξεκαθαρίσουν…». Μάλιστα, ο Ευρωπαίος αξιωματούχος συμπλήρωσε ότι ελπίζει να μην έχει χαθεί μέχρι τότε και άλλος πολύτιμος χρόνος και, το κυριότερο, να μη χαθούν οι διαθέσιμοι πόροι…