Μέσα στον ορυμαγδό και την κατήφεια των ημερών, κάτι ελπιδοφόρο και όμορφο έχει γεννηθεί, και πρέπει να το αναδείξουμε. Είναι ένα νέο πολιτικό υποκείμενο, βγαλμένο απευθείας από τα σπλάχνα της κοινωνίας των πολιτών: οι συγκεντρώσεις υπέρ της Ευρώπης. Εχει ιδιαίτερη σημασία να υπογραμμιστεί ότι αυτές δεν είναι συνέπεια της κινητοποίησης για το επικείμενο δημοψήφισμα, αλλά προϋπήρξαν χρονικά αυτού (αρκετές ημέρες πριν).
Το εν λόγω κίνημα γεννήθηκε ως μια αυθόρμητη υπεράσπιση των ευρωπαϊκών κεκτημένων και, πέρα από τη μαζικότητά του, έχει και ποιοτικά χαρακτηριστικά εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Είναι ακομμάτιστο, διαπαραταξιακό, διαταξικό, διαγενεακό, με ισόρροπη συμμετοχή και των δύο φύλων, και πάντως δημιούργημα κυρίως των μεσαίων στρωμάτων των μεγάλων αστικών κέντρων.
Οποιος έχει ζήσει την ατμόσφαιρα των συγκεντρώσεών του, εντυπωσιάζεται από την ήρεμη δύναμη που εμπερικλείει, τη χαλαρότητα της ατμόσφαιράς του, την απουσία φανατισμού – χωρίς να χάνει πάντως σε αποφασιστικότητα. Τους περιλαμβάνει όλους στην ευρυχωρία του, από τους οικογενειάρχες που έρχονται με τα μωρά στα καροτσάκια έως τους μέχρι πρότινος απολιτίκ που αφυπνίστηκαν οψίμως. Δεν είναι το κίνημα των αγανακτισμένων και των θυμωμένων, δεν έχει αρχηγούς και πάτρωνες, δεν θα αναδείξει ποτέ βουλευτές και νέες τηλεπερσόνες, δεν είναι μηδενιστικό, δεν είναι ρεβανσιστικό, δεν είναι διχαστικό, δεν είναι τιμωρητικό, δεν είναι συνωμοσιολογικό ούτε και εθνικιστικό, δεν τα βάζει με το πολιτικό σύστημα ή τα κόμματα συλλήβδην, ούτε με αόρατους εχθρούς.
Διακρίνεται, αντιθέτως, και από κάτι πρωτόγνωρο για την ελληνική πραγματικότητα των δημόσιων κινητοποιήσεων. Δεν έχει ιδιοτελή και κορπορατίστικα αιτήματα. Με απλά λόγια, δεν διεκδικεί ούτε την αύξηση κάποιων μισθών ούτε την (επανα)πρόσληψη κάποιων ομάδων, όπως ήταν τα πάγια αιτήματα της μεταπολίτευσης. Οχι. Είναι από τις ελάχιστες φορές που μιλούν οι πολίτες προτάσσοντας το δημόσιο συμφέρον της πολιτείας. Το αίτημα είναι απρόσωπο, άυλο και ιδεαλιστικό. Θα έλεγα υπαρξιακό. Λένε, «θέλουμε να παραμείνουμε εκεί που ανήκαμε πάντα, ποιος τολμά να το αμφισβητεί;». Δεν είναι καθόλου αυτονόητο όλο αυτό για μια κοινωνία με τέτοιο βαθμό κατακερματισμού και οικογενειοκρατίας, όπως η ελληνική. Κάτι αλλάζει μάλλον, και είναι βαθύ.
Επειδή έχουμε συχνά την τάση της αυτομαστίγωσης ως έθνος, είναι ώρα να μιλήσουμε συνεπώς και για τις διόλου ευκαταφρόνητες κοινωνικές δυνάμεις υπέρ του εξευρωπαϊσμού, υπέρ των αξιών της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου, υπέρ του δικαιώματος (ή μήπως της υποχρέωσης;) η χώρα να παραμείνει εκεί που την έφεραν με πολύ κόπο οι πρόγονοί μας: στον πυρήνα των πιο αναπτυγμένων κρατών του πλανήτη.
Λέμε τα τελευταία χρόνια, κι εν μέρει σωστά, ότι το ενωσιακό όραμα της Ευρώπης έχει πάψει να συγκινεί τους πολίτες, μοιάζει με κάτι θολό και διόλου γοητευτικό. Αλλά σε ποια άλλη χώρα της ηπείρου είδαμε τέτοια μαζική και αποφασιστική κινητοποίηση υπέρ της Ευρώπης, σαν αυτές της πλατείας Συντάγματος τις τελευταίες τρεις εβδομάδες;
Αυτό, λοιπόν, που επιζητούσαμε και ευχόμασταν τόσα χρόνια να δημιουργηθεί και να υψώσει τη φωνή του είναι επιτέλους πραγματικότητα. Το προκάλεσε προφανώς η απειλή μιας μεγάλης καταστροφής. Αλλά δεν πειράζει. Συχνά, συνειδητοποιούμε αυτό που αγαπάμε την ώρα που κινδυνεύουμε να το χάσουμε. Και τότε, ξεπερνούμε και τον εαυτό μας για να το προστατέψουμε.
* Ο κ. Δ. Π. Σωτηρόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας και γραμματέας Σύνταξης της «Νέας Εστίας».