Πώς φτάσαμε από το «Οχι» στο νέο «σκληρό» πακέτο

Πώς φτάσαμε από το «Οχι» στο νέο «σκληρό» πακέτο

7' 13" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Την Τετάρτη 24 Ιουνίου, οι «θεσμοί» έστειλαν την ελληνική πρόταση των 7,9 δισ. ευρώ πίσω στην Αθήνα βουτηγμένη στο κόκκινο μελάνι – επαναφέροντας σχεδόν απαράλλακτη την πρόταση που είχαν καταθέσει μετά την πενταμερή συνάντηση στο Βερολίνο την 1η Ιουνίου. Η ιδέα της προσφυγής στον λαό, που κάποιοι εντός της κυβέρνησης ποτέ δεν είχαν εγκαταλείψει, επανήλθε τότε δυναμικά στο προσκήνιο.

Ο πρωθυπουργός όμως ακόμα ήλπιζε ότι θα εξασφάλιζε κάτι καλύτερο σε πολιτικό επίπεδο. Για μία ακόμα φορά, διαψεύστηκε. Στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης δέχθηκε έντονη κριτική. Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε δήλωνε ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία άμεσα με τους «θεσμούς», η επόμενη σύνοδος θα επικεντρωνόταν στη διαχείριση της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Το πρωί της Παρασκευής, ο κ. Τσίπρας συναντήθηκε με την Αγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ και διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε διάθεση πολιτικής ευελιξίας. Ο πρωθυπουργός αποχώρησε από τη συνάντηση εμφανώς εκνευρισμένος, χωρίς να αναφέρει τις σκέψεις του περί δημοψηφίσματος. Πληροφορίες κάνουν λόγο για έντονο ξέσπασμά του.

Στην πτήση της επιστροφής στην Αθήνα, συζήτησε τις λεπτομέρειες του δημοψηφίσματος, υπέρ του οποίου είχαν εισηγηθεί οι Ν. Παππάς και Γ. Βαρουφάκης. Στο κυβερνητικό συμβούλιο εκείνο το βράδυ, που εξελίχθηκε σε υπουργικό, οι κ. Δραγασάκης, Σαγιάς, Σταθάκης και Τσακαλώτος εξέφρασαν σοβαρές ενστάσεις, ενώ διαφοροποιήθηκε και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γ. Πανούσης. Η γραμμή Παππά – Βαρουφάκη, ωστόσο, επικράτησε. Λίγο πριν ανακοινώσει στην τηλεόραση το δημοψήφισμα, ο κ. Τσίπρας επικοινώνησε με την καγκελάριο και τον Γάλλο πρόεδρο, που κάθε άλλο παρά ενθουσιάστηκαν με τα νέα.

Η Βουλή και η «ρήξη»

Η δωδεκάωρη και πλέον συνεδρίαση της Βουλής στην οποία αποφασίστηκε το δημοψήφισμα ήταν προβλέψιμα θερμή. Ο Ευ. Βενιζέλος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος πλέον του ΠΑΣΟΚ, μίλησε για «θεσμική εκτροπή». Ο Μ. Βορίδης της Ν.Δ. κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι συντάσσεται με τον Β. Σόιμπλε στην επιδίωξη εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Ο Κυρ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε «έρπον πραξικόπημα» από «νεοκομμουνιστικές δυνάμεις».

Από την άλλη πλευρά, ο Νίκος Βούτσης κατηγόρησε τη Ν.Δ. ότι στηρίζει «απολύτως τη στάση των δανειστών», ο Παναγιώτης Λαφαζάνης καταφέρθηκε κατά των διαδηλωτών του «Μένουμε Ευρώπη» και ο Πάνος Καμμένος, σε συναισθηματική έξαρση, μίλησε για απόπειρα κατάργησης της Ελλάδας! Η Ζωή Κωνσταντοπούλου, με συνεχείς παρεμβάσεις, φρόντιζε να διατηρεί το θερμόμετρο στο κόκκινο. Τελικά, αρκετά μετά τα μεσάνυχτα, η Βουλή ενέκρινε την πρόταση για το δημοψήφισμα, με 178 ψήφους (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και Χρυσή Αυγή).

Εν τω μεταξύ, εξελισσόταν ένα από τα πιο δύσκολα για τη χώρα μας Eurogroup στην πενταετία της κρίσης. Οι πιο σημαντικοί αξιωματούχοι των «θεσμών» είχαν μάθει την προηγούμενη νύχτα τα νέα από το Twitter και το Διαδίκτυο. «Ηταν τελείως αναπάντεχο» είπε στην «Κ» ο κ. Μοσκοβισί – ιδιαίτερα το γεγονός ότι ο κ. Τσίπρας τάχθηκε εξαρχής υπέρ του «όχι».

Στο Eurogroup o κ. Βαρουφάκης ζήτησε ολιγοήμερη παράταση του προγράμματος για να διεξαχθεί το δημοψήφισμα. Οι Ευρωπαίοι όμως αδυνατούσαν να κατανοήσουν τη λογική της προσφυγής στον λαό επί μιας πρότασης που δεν ήταν τελική, και την οποία η κυβέρνηση εισηγούνταν στους ψηφοφόρους να απορρίψουν. Το αίτημα για παράταση δεν έγινε δεκτό, το ανακοινωθέν του Eurogroup δεν ήταν κοινό (η Ελλάδα εξέφρασε τη διαφωνία της) και τα υπόλοιπα μέλη συνεδρίασαν για δεύτερη φορά, χωρίς τον κ. Βαρουφάκη. Η ρήξη, σε συμβολικό τουλάχιστον επίπεδο, ήταν πραγματικότητα.

Το παρασκήνιο των ελέγχων 

Ο Γιάννης Στουρνάρας βρισκόταν στη Βασιλεία, σε ετήσια σύνοδο της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, όταν ενημερώθηκε επίσημα για το δημοψήφισμα τηλεφωνικά από τον Γιάννη Δραγασάκη. «Παίρνετε τεράστιο ρίσκο», είπε στον συνομιλητή του. Ο κ. Δραγασάκης υπογράμμισε τη σημασία να αιτηθεί ο κ. Στουρνάρας αύξηση του ELA.

Με ουρές να έχουν σχηματισθεί στα ATM και στα πρατήρια βενζίνης ήδη από τα ξημερώματα του Σαββάτου, ο κ. Στουρνάρας, στην τηλεδιάσκεψη του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ το πρωί της Κυριακής, ζήτησε αύξηση του ELA κατά 6 δισ. ευρώ. Το αίτημα απορρίφθηκε. Ο ELA έμεινε παγωμένος, ενώ συζητήθηκαν και δύο εναλλακτικά, πιο σκληρά σενάρια. Το ένα προέβλεπε κλείσιμο των τραπεζών και αφαίρεση των αδειών του από τον SSM (τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας). Το δεύτερο προέβλεπε τον αποκλεισμό της Ελλάδας από το Target-2 – το σύστημα πληρωμών της Ευρωζώνης. Για να αποφευχθούν τα δύο αυτά εφιαλτικά σενάρια, η σύσταση της ΕΚΤ ήταν να επιβληθούν έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων. Η προθεσμία έληγε τα μεσάνυχτα.

Το απόγευμα συγκλήθηκε το Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας για να καθοριστούν οι όροι των κεφαλαιακών ελέγχων. Η αρχική πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος ήταν για ημερήσιο όριο 40 ευρώ. Υπήρξαν προτάσεις ακόμα και για 200 ευρώ, καθώς και για καταβολή μεγαλύτερων ποσών (240 ευρώ εβδομαδιαίως) σε συνταξιούχους χωρίς κάρτα. Υπήρξαν επίσης συνεχείς επαφές με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ώστε να διασφαλιστεί ότι στα υποκαταστήματα που θα άνοιγαν δεν θα υπήρχαν ζητήματα δημόσιας ασφάλειας. Συμφωνήθηκε τελικά ημερήσιο όριο αναλήψεων 60 ευρώ. Στις επόμενες μέρες, το όριο στις συντάξεις για δικαιούχους χωρίς κάρτες τέθηκε στα 120 ευρώ την εβδομάδα.

Ωστόσο το θρίλερ της Κυριακής δεν έληξε εκεί. Με την ολοκλήρωση της συνεδρίασης του Συμβουλίου Συστημικής Ευστάθειας, γύρω στις 8 το βράδυ, η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου πήγε στο υπουργικό συμβούλιο. Εκεί, ο Νίκος Παππάς και ιδιαίτερα ο γενικός γραμματέας της κυβέρνησης Σπύρος Σαγιάς άσκησαν έντονη κριτική στον κ. Βαρουφάκη για το περιεχόμενό της.

Με την αγωνία του κ. Στουρνάρα να κορυφώνεται, ο κ. Σαγιάς τελικά του τηλεφώνησε πέντε λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα με τον αριθμό ΦΕΚ. Ετσι μπόρεσε ο διοικητής της ΤτΕ να ενημερώσει τους ομολόγους του στην τηλεδιάσκεψη που ξεκίνησε στις 12 ότι όλα ήταν έτοιμα για την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων – και να αποτρέψει την ενεργοποίηση των πιο σκληροπυρηνικών σεναρίων.

Εβδομάδα εντάσεων

Καθώς εξελισσόταν η εβδομάδα, ο εσωτερικός πόλεμος στην κυβέρνηση εντεινόταν. Το μετριοπαθές στρατόπεδο (Δραγασάκης, Σταθάκης, Σαγιάς, Τσακαλώτος) εξέφραζε προβληματισμό για το δημοψήφισμα και πίεζε για νέα προσέγγιση με τους εταίρους. Οι σκληροί, στους οποίους συγκαταλέγονταν (πλην των Βαρουφάκη-Παππά) ο Π. Λαφαζάνης και η πρόεδρος της Βουλής, επέμεναν στο δημοψήφισμα και σε μία γραμμή αντιπαράθεσης με τους Ευρωπαίους.

Η τελευταία απόπειρα του Ζ.-Κ. Γιουνκέρ (το βράδυ της 29ης) να επιτευχθεί συμφωνία πριν εκπνεύσει το πρόγραμμα κινητοποίησε τους μετριοπαθείς, που προσπάθησαν να πείσουν τον πρωθυπουργό να αδράξει την ευκαιρία. Ωστόσο, οι σκληροπυρηνικοί επικράτησαν, οδηγώντας στο επιθετικό διάγγελμα της 1ης Ιουλίου, όπου ο κ. Τσίπρας μίλησε για συνενοχή όσων θα ψήφιζαν «ναι».

Το διάγγελμα -ιδιαίτερα η επίρριψη ευθυνών στην Ευρώπη για το κλείσιμο των τραπεζών- εξόργισε στους Ευρωπαίους. Στα σχόλιά του μετά το Eurogroup που έλαβε χώρα εκείνη την ημέρα, ο Γ. Ντάισελμπλουμ επιβεβαίωσε ότι οι διαπραγματεύσεις αναστέλλονταν ώς την Κυριακή.

Το «όχι» και η επόμενη μέρα

Στο δημοψήφισμα, ο κ. Τσίπρας αναδείχθηκε θριαμβευτής, με 61,3% των ψηφοφόρων να ψηφίζουν «όχι». Οι επόμενες κινήσεις του –το ενωτικό διάγγελμα κατά της ρήξης το βράδυ της Κυριακής και η αποπομπή Βαρουφάκη– έδειξαν ότι δεν επιθυμεί τη ρήξη. Παράλληλα, η παραίτηση Σαμαρά (που νωρίτερα την Κυριακή δεν έδειχνε καμία τέτοια πρόθεση) διευκόλυνε τη διαδικασία συνεννόησης μεταξύ των κομμάτων.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος ήδη από το Σάββατο είχε τονίσει σε συνομιλητές του ότι σε περίπτωση επικράτησης του «όχι», τα πάντα θα κρίνονταν από το μήνυμα του πρωθυπουργού μετά τη νίκη του και από την αλλαγή του οικονομικού επιτελείου. Σε στενή επικοινωνία με τον Κώστα Καραμανλή, που έκανε τις πρώτες δημόσιες παρεμβάσεις του, μετά σχεδόν έξι χρόνια, την εβδομάδα του δημοψηφίσματος για να στηρίξει το «ναι», ο κ. Παυλόπουλος μιλούσε δημόσια για την ανάγκη παραμονής στην Ευρωζώνη, ενώ άρχισε να κυοφορείται και το σενάριο παραίτησής του ώστε να αποτραπεί τυχόν σχέδιο της κυβέρνησης για έξοδο από το ευρώ.

Την Τρίτη, μετά το συμβούλιο πολιτικών αρχηγών, ο κ. Τσίπρας ταξίδεψε στις Βρυξέλλες. Νωρίτερα την ίδια μέρα ο νέος υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος προσήλθε στο Eurogroup χωρίς ολοκληρωμένη γραπτή πρόταση. Ο κ. Τσακαλώτος είχε συναντηθεί πριν από τη συνεδρίαση με τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, που τον είχε προειδοποιήσει να μην παρουσιάσει κάποια «αραιωμένη» εκδοχή του σχεδίου Γιουνκέρ, γιατί θα γινόταν δεκτή αρνητικά. Ο Ελληνας υπουργός περιορίστηκε σε μία προφορική παρουσίαση. 

Η Σύνοδος ήταν μία δοκιμασία για τον κ. Τσίπρα. Πολλοί εταίροι -ιδιαίτερα οι Βαλτικές χώρες- επιτέθηκαν ανοιχτά στον πρωθυπουργό για το δημοψήφισμα. Στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, έθεσε ευθέως προθεσμία για σύναψη συμφωνίας ή Grexit ώς την Κυριακή.

Ο κ. Γιουνκέρ μίλησε δημοσίως για «λεπτομερές σχέδιο» της Κομισιόν για τη διαχείριση της εξόδου της χώρας μας από το ευρώ. Νωρίτερα, είχε επιδείξει τον σχετικό ογκώδη τόμο στον Ελληνα πρωθυπουργό.

Την Τετάρτη, ο κ. Τσακαλώτος απέστειλε επίσημη επιστολή για την υπαγωγή της Ελλάδας σε τριετές πρόγραμμα του ESM. Βάσει των προθεσμιών που τέθηκαν στη Σύνοδο της Τρίτης, ο υπουργός Οικονομικών, μαζί με τον Γ. Χουλιαράκη (πρόεδρο του ΣΟΕ) και την υπόλοιπη ελληνική ομάδα, και με τη συνδρομή αξιωματούχων της Γαλλίας και της Κομισιόν, προετοίμασαν την ελληνική πρόταση που παρουσιάστηκε στους «θεσμούς» και κατατέθηκε στη Βουλή το βράδυ της Πέμπτης. Την Παρασκευή, στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες, ξεκίνησε η τελική μάχη για την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή