Οσοι αναζητούν να βρουν κοινά στοιχεία ανάμεσα στον κ. Αλ. Τσίπρα και τον κ. Γ. Παπανδρέου θα δυσκολευτούν. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες που αναδεικνύουν ότι ο κ. Τσίπρας έχει σίγουρα παρόμοιες αγωνίες με τον άλλοτε πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ. Ο νυν πρωθυπουργός ταλαιπωρείται εδώ και αρκετές μέρες από έναν επιχείλιο έρπητα, ο οποίος ήταν εμφανής και στην ομιλία του στην Ευρωβουλή. Πέντε χρόνια νωρίτερα, στις αρχές Μαΐου του 2010 και λίγες μέρες μετά το Καστελλόριζο, ο κ. Παπανδρέου ανακοίνωνε στο υπουργικό συμβούλιο τις σκληρές περικοπές του πρώτου μνημονίου, σε πολύ κακή ψυχολογική κατάσταση και με έναν επιχείλιο έρπητα να τον ταλαιπωρεί επίσης.
Αν η ψυχοσωματική αυτή εκδήλωση στο πρόσωπο του κ. Τσίπρα συνδέεται με το γεγονός ότι διαπραγματεύεται το τρίτο, εξίσου σκληρό με το πρώτο, μνημόνιο ή απλώς αποτελεί συνειδητοποίηση ότι εισέρχεται πλέον και ο ίδιος στη χορεία των πρωθυπουργών που θα πρέπει να προωθήσουν μέτρα σκληρής λιτότητας, μένει να φανεί σύντομα. Ο κ. Τσίπρας, όπως και οι τέσσερις «μνημονιακοί» πρωθυπουργοί που προηγήθηκαν, θα έρθει και αυτός αντιμέτωπος με την αδηφάγο μηχανή λιτότητας που αναλώνει πρωθυπουργούς και προβεβλημένους πολιτικούς με απαράμιλλη ευκολία. Θα καταφέρει να επιβιώσει;
Οι πρωθυπουργοί
Ο πρώτος πρωθυπουργός που εφάρμοσε τη μνημονιακή λιτότητα, ο κ. Παπανδρέου, άντεξε έως τις αρχές Νοεμβρίου του 2011. Πρακτικά, λίγες μέρες νωρίτερα, κατά την περίφημη και πασίγνωστη πλέον Σύνοδο των Καννών, υποχώρησε ατάκτως από το δημοψήφισμα που είχε προαναγγείλει. Ωστόσο, ο κλονισμός του είχε αρχίσει ήδη από τον Ιούνιο του 2011. Το φαινόμενο των «Αγανακτισμένων» της πλατείας Συντάγματος ήταν σε έξαρση, και μια επίθεση στο πρωθυπουργικό αυτοκίνητο από συγκεντρωμένους έξω από τη Βουλή οδήγησαν τον κ. Παπανδρέου στην ψυχολογική κατάρρευση. Τότε, μάλιστα, συναντήθηκε με τον κ. Α. Σαμαρά, από τον οποίο ζήτησε συνεργασία, αφήνοντας ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο εξεύρεσης νέου πρωθυπουργού. Ο κ. Σαμαράς αρνήθηκε. Ο νέος πρωθυπουργός τελικώς εξευρέθη λίγους μήνες αργότερα, όταν μετά από ένα άνευ λογικού προηγουμένου γαϊτανάκι προσώπων (όπως ο κ. Φιλ. Πετσάλνικος και ο Π. Ρουμελιώτης), ανέλαβε ο κ. Λ. Παπαδήμος. Την κυβέρνηση ειδικού σκοπού υπό τον κ. Παπαδήμο διαδέχθηκε, τον Μάιο του 2012, η υπηρεσιακή του κ. Π. Πικραμμένου.
Πρωθυπουργός από τον Ιούνιο του 2012 ήταν ο κ. Σαμαράς, ο οποίος ουσιαστικά εκλήθη να εφαρμόσει το δεύτερο μνημόνιο, επικεφαλής μιας αρχικά τρικομματικής και έπειτα δικομματικής κυβέρνησης. Η «τύχη» του κ. Σαμαρά διήρκεσε έως τον Σεπτέμβριο του 2014. Είχε προηγηθεί ένα τρίμηνο μετά τις ευρωεκλογές που προκάλεσε πανικό στο τότε κυβερνών κόμμα και οδήγησε σε ανασχηματισμό όπου επικράτησαν οι «τηλεπαραθυράτοι». Κατά την εκτίμηση πολλών, η οριστική ρήξη με τους εταίρους δρομολογήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2014 στο Παρίσι, όπου οι εκπρόσωποι της τρόικας διεμήνυσαν στους εκπροσώπους Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ ότι η αποπομπή του κ. Χ. Θεοχάρη από τη Γενική Γραμματεία Εσόδων συνιστούσε «casus belli», καθώς επηρέαζε την αξιοπιστία και την αυτονομία της υπηρεσίας. Ουσιαστικά έκτοτε, ο κ. Σαμαράς ήταν ένας πρωθυπουργός με ορατή ημερομηνία πτώσης την προεδρική εκλογή που ακολουθούσε.
Και οι υπουργοί
Το μνημόνιο κόστισε την πολιτική καριέρα και επτά υπουργών Οικονομικών. Ο κ. Ι. Βαρουφάκης (ο οποίος υπέγραψε την παράταση του δεύτερου μνημονίου στις 20 Φεβρουαρίου 2015) ήταν ο τελευταίος.
Πρώτος ήταν ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου. Το άλλοτε enfant terrible του περιβάλλοντος του κ. Παπανδρέου ξεκίνησε το 2009 και το 2010 ως αγαπημένος της τότε υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας κ. Κριστίν Λαγκάρντ αλλά και των διεθνών μέσων ενημέρωσης, και έφυγε τον Ιούνιο του 2011, φορτωμένος με τη «ρετσινιά» του ανθρώπου που έφερε το ΔΝΤ στην Ελλάδα, μαζί με τον κ. Παπανδρέου.
Τον διαδέχθηκε ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, υπέρμαχος της πολιτικής διαπραγμάτευσης, η οποία έληξε απότομα στις 15 Σεπτεμβρίου 2011, όταν στο υπόγειο του ξενοδοχείου Monopol, στο Βρότσλαβ της πολωνικής Σιλεσίας, ο κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε πρόσφερε στον μετέπειτα αρχηγό του ΠΑΣΟΚ ένα «φιλικό» πρόγραμμα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Μετά την ανάδειξη του κ. Βενιζέλου σε πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, τον Μάρτιο του 2012, το υπουργείο Οικονομικών ανέλαβε για δύο μήνες ο κ. Φιλ. Σαχινίδης και μετά ο κ. Γ. Ζανιάς. Από τον Ιούλιο του 2012 έως και τον Ιούνιο του 2014, όταν και διορίστηκε ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλαδος, τη θέση και τις μνημονιακές υποχρεώσεις που αυτή συνεπαγόταν ανέλαβε ο κ. Ι. Στουρνάρας. Στους τελευταίους επτά μήνες της κυβέρνησης Σαμαρά, την ευθύνη ανέλαβε ο κ. Γκ. Χαρδούβελης, άλλοτε συνεργάτης του κ. Στουρνάρα, όχι όμως με ανάλογη τύχη, καθώς από τη διάρκεια της θητείας του απέμεινε η μνήμη του περιβόητου mail με τα μέτρα του ενός δισ. ευρώ, που μονοπώλησε την προεκλογική περίοδο του Ιανουαρίου.
Ο κ. Ευκλ. Τσακαλώτος είναι ο όγδοος υπουργός Οικονομικών σε έξι χρόνια και ο τρίτος που θα υπογράψει ένα νέο μνημόνιο…