«Η έξοδος από το ευρώ για μια ελλειμματική χώρα θα μας έστελνε στη νεολιθική εποχή… Εστω ότι ο πρωθυπουργός ανακοίνωνε πως σήμερα το βράδυ θα κατέθετε κατεπείγον νομοσχέδιο στη Βουλή δημιουργίας νέου εθνικού νομίσματος. Σε είκοσι λεπτά θα είχαν στεγνώσει όλα τα ΑΤΜ… Αύριο το πρωί οι ουρές έξω από τις τράπεζες θα ήταν ατελείωτες και μετά από μία ώρα οι τράπεζες θα κατέβαζαν τα ρολά. Η οικονομία θα κατέρρεε… Η φτώχεια θα εισέβαλλε στο 80% των νοικοκυριών… Οι επιτήδειοι και πάλι κερδισμένοι θα ήταν, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία θα καταριόταν την ώρα που κηρύχθηκε η μετα-Μνημονιακή στάση πληρωμών».
Η σχετική ανάλυση ανήκει στον Γιάννη Βαρουφάκη, σε άρθρο του στο Protagon τον Απρίλιο του 2011. Παρά τις ζοφερές του προβλέψεις αυτές, μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος προώθησε ριζοσπαστικές διαδικασίες που θα έθεταν τη χώρα σε μονόδρομο προς την έξοδο από το ευρώ. Οπως αποκαλύπτει σε συνέντευξή του στο βρετανικό περιοδικό New Statesman, φωτογραφίζοντας την 28η Ιουνίου, όταν η ΕΚΤ δεν δέχθηκε το ελληνικό αίτημα για αύξηση του ELA, ο κ. Βαρουφάκης πρότεινε σε μία κλειστή ομάδα κυβερνητικών στελεχών ένα τρίπτυχο κινήσεων ως απάντηση: την έκδοση υποσχετικών (IOUs) ή την ανακοίνωση ότι θα εκδίδονταν, σχέδιο μονομερούς «κουρέματος» των ελληνικών ομολόγων στην κατοχή της ΕΚΤ και την εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος.
Μία τέτοια αντίδραση θα καθιστούσε την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη ουσιαστικά ανέφικτη. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του κ. Βαρουφάκη στο New Statesman, ένα από τα κυβερνητικά στελέχη στην κλειστή ομάδα τάχθηκε υπέρ της εισήγησής του. Κατά πληροφορίες, την ομάδα στην οποία αναφέρεται ο τέως υπουργός αποτελούσαν, εκτός του του ιδίου, οι κ. Δραγασάκης, Σταθάκης, Τσακαλώτος, Παππάς και Σαγιάς. Ευρισκόμενος σε μειοψηφία (4 έναντι 2 την προσδιόρισε), προχώρησε στην πιο συντηρητική λύση της έκδοσης της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου για τον περιορισμό στην κίνηση κεφαλαίων και την τραπεζική αργία. Ωστόσο, μία εβδομάδα αργότερα, μετά την επικράτηση του ΟΧΙ και λίγες ώρες πριν εξαναγκαστεί σε παραίτηση, θα επαναλάμβανε παρόμοιες προτάσεις.
Πληροφορίες της «Κ» θέλουν τον κ. Βαρουφάκη να λαμβάνει ενημέρωση από συμβούλους του το Σάββατο 27 του μηνός για τις συνέπειες της επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων, το τι θα σήμαινε η εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος και για τα βήματα προς την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Ωστόσο, όταν στις 28 Ιουνίου παρουσίασε τη σχετική εισήγηση, οι συνομιλητές του –ιδιαίτερα ο κ. Σαγιάς, όπως αποκάλυψε η «Κ» στο φύλλο της Κυριακής– αντέδρασαν έντονα, καθώς κρίθηκε ότι το σχέδιο διαχείρισης της «ρήξης» ήταν εντελώς ανεπαρκές. Σύμφωνα με υπουργό που ήταν στη μικρή ομάδα εκείνων που ενημερώθηκαν για το σχέδιο Βαρουφάκη, κανείς δεν τον στήριξε.
Εν γνώσει Τσίπρα
Ο τέως υπουργός αναφέρει επίσης στο New Statesman ότι υπήρχε μία μικρή ομάδα μέσα στο υπουργείο που ασχολούνταν από τον Φεβρουάριο με το τι θα έπρεπε να συμβεί σε περίπτωση Grexit: «Yπολογίσαμε στη θεωρία, σε έγγραφα, όλα όσα θα έπρεπε να γίνουν [σε περίπτωση αλλαγής νομίσματος]. Αλλά είναι ένα πράγμα να το κάνει αυτό κανείς στο επίπεδο 4-5 ανθρώπων και εντελώς διαφορετικό να προετοιμάσει τη χώρα γι’ αυτό. Για να προετοιμαστεί η χώρα χρειαζόταν μία εκτελεστική απόφαση και η απόφαση αυτή δεν ελήφθη ποτέ». Οπως μάλιστα δήλωσε ο λαλίστατος κ. Βαρουφάκης στο Real FM χθες βράδυ, η ομάδα Grexit είχε συσταθεί κατόπιν σχετικής οδηγίας του πρωθυπουργού και του αντιπροέδρου Γ. Δραγασάκη στις 29 Ιανουαρίου.
Ο καθηγητής Τζέιμς Γκαλμπρέιθ, στενός σύμβουλος του κ. Βαρουφάκη, που δηλώνει «ενήμερος» για το έργο της μικρής ομάδας προετοιμασίας για το Grexit, αναφέρει στην «Κ» ότι δεν υπήρχε πραγματικός «σχεδιασμός» – «περισσότερο σκέψεις». Ο κ. Βαρουφάκης δηλώνει στη συνέντευξη ότι σκεφτόταν το ενδεχόμενο του Grexit από την πρώτη του μέρα στο υπουργείο. Με τη χαλαρότητα που τον διακρίνει όσον αφορά τις τύχες της χώρας, παραδέχεται, πιστός στην αρθρογραφία του, ότι δεν ήταν σίγουρος πως η κυβέρνηση θα μπορούσε να διαχειριστεί την έξοδο. Είναι μία εξαιρετικά βολική αφήγηση για τον ίδιο: από τη μία αναδεικνύει τις αντιστασιακές περγαμηνές του, από την άλλη δεν δοκιμάστηκε το –όποιο– σχέδιό του και έτσι αποφύγαμε την επιστροφή στη νεολιθική εποχή, που θα ήταν το επιστέγασμα του θυελλώδους περάσματός του από την οδό Νίκης. Πάντως, ο κ. Ανδρ. Λοβέρδος πρότεινε την κλήση του στην επιτροπή της Βουλής για τα Μνημόνια.